گونه شناسی ریتونهای مفرغی هزاره سوم(بر اساس مطالعه نمونه های کشف شده در استان کرمان) د رجنوب شرق ایران و بررسی سیر تحول سبک ساختاری آن در دوران تاریخی بر اساس بررسی نمونه های مشابه
محبوبه ناصری طهرانی
کارشناس ارشد باستان شناسی اداره کل میراث فرهنگی استان کرمان
چکیده:
آنچه مسلم است با طلوع عصر مس و دستیابی بشر به آن، تحولی عظیم در صنعت و تولید روی داد که از صنعت سفال نیز پیشی گرفت. پایگاه های ذوب فلز و ریخته گری بنا شد تولید ابزار و ادوات، ظروف و زیور آلات و تزییناتفلزی با کشف آلیاژ مفرغ به انبوه رسید و هنر نیز در صنعت عظیم فلز کاری متبلور گردید. در کنار اشیاء کاربردی فلزی که با خاصیت چکشخواری و شکل پذیری مس بشر را تا حدود زیادی از ابزار سنگی بی نیاز کرده ، اشیاء زینتی و تشریفاتی نیز جایگاه ویژه ای را به خود اختصاص می دهد. زیور آلات ، ظروف و ادوات تشریفاتی چون شمیر وخنجر و تبر های تزیین شده به نقوش ظریف کنده و یا برجسته توسط فن ریخته گری و قلم زنی به اشکالزیبای طبیعی و هندسی چون شاخ و برگ گیاهان و حیوانات و موجودات اسطوره ای نمایشی وزین از هنر فلز کاری دوران مفرغ است و کشف نمونه های بی نظیر در محوطه هایی که خود از پایگاههای مهم صنعت مس و مفرغ استنشان از اقتصاد بومی فلز در حوزه جنوب شرق ایران است. نمونه های بدیع ظروف فلزی خود جایگاهی ویژه درراستای مطالعات هنر فلز کاری است که از این میان نمونه های نادری چون ریتونهای فلزی که نمونه های سفالی آناز گذشته رواج داشته، از نظر پنهان نیست.آنچه در این تحقیق مطرح می شود بررسی و گونه شناسی ریتونهای به دست آمده در حوزه جنوب شرق و در استان کرمان است که بسیار محدود است. سه نمونه از حفاریهای غیر مجازدر این حوزه و دیگری در حفاری های باستان شناسی گورستان محطوط آباد جیرفت کشف گردیده است که البته باتحقیقاتی که در این زمینه صورت گرفته تولید ریتونها در این دوران اندک بوده و فقط جهت مراسم آیینی یا تشریفاتی مورد استفاده قرار گرفته است. اما گونه شناسی این نمونه ها کمک شایانی به سیر تحول این ظروف در دوران تاریخی خواهد نمود.
واژگان کلیدی: ریتون های فلزی، عصر مفرغ، جنوب شرق ایران
متن کامل مقاله را دانلود کنید.