راهی برای پویایی ارزش های معنوی و رفاه اجتماعی
وقف به عنوان سنتی کهن، در جهت تعالی ارزشهای معنوی، در طول تاریخ آدمی را همواره به خود جذب میکرده است. جذبهی این سنت پسندیده را از جهات مختلف میتوان دید؛ انجام یک فریضه حسنه با نیت باقیاتِالصالحات، گسترش و یا حمایت از یک نوع فعالیت خاص(اعم از مذهبی، علمی، اجتماعی و …)، مدیریت و برنامه ریزی برای ثروت توسط شخص بعد از فوتش و … که در تمامی موارد ذکر شده نیت خیر و گام نهادن در جهت تعالی و ارزشهای معنوی به طور مشترک، بسیار با اهمیت است.
نوشته‌های مرتبط
نقش مدیریت در مبحث وقف موضوعی بسیار وسیع، پیچیده و جالب توجه است که واقف با دیدی وسیع و همه جانبه برای بقاء و گسترش نیت خود، منابعی را تعیین و برنامهای مناسب را در جهت پویایی آن در وقفنامه تدوین میکند، که میتوان به عنوان مدیریت ثروت از آن سخن به میان آورد. در جوامعی که اقتصاد آنها برپایه کشاورزی استوار است به نظر میرسد بحث وقف و مدیریت ثروت بیشتر پیرامون موضوعات خاص مانند: آب و زمین متمرکز میشود، که حاصل و ثمرهی مدیریت این منابع ثروت را در جهت حفظ و گسترش ارزشهای معنوی و نیز نمود آن را در کالبد و ساختار شهری(به صورت بناهای عامالمنفعه) به وضوح میتوان مشاهده کرد. این موضوع ضروت و اهمیت پژوهش در این حوزه را بیش از پیش ایجاب میکند تا درسهایی مفید و راهگشا برای زندگی امروز و نیز حفاظت از داشتههای فرهنگییمان برگیریم.
در پژوهش پیشروی، با اشاره به وقف در آب بلدهی شهرتاریخی فردوس(تون)، که به عنوان یک آموزه دینی و نیز منبع ثروتی برای پویایی برنامهی مدیریتی آن در نظر گرفته شده است، تاثیر آن بر کالبد شهر و احداث و پایش بناهای عام المنفعه(که غالباً مذهبی بوده اند) ، تا حد امکان مورد بررسی قرار خواهد گرفت. چگونگی تاثیر وقف بر مدیریت سنتی آب بلده و آموزههای بر گرفته از آن برای احیاء بناهای ارزشمند تاریخی- که اکثر آنها موقوفاتی بودهاندکه، با ثروت حاصله از مدیریت آب بلده پایش میشده اند- مسأله مورد نظر در این پژوهش است. در این خصوص سعی شد با مراجعه به اسناد تاریخی(وقفنامهها)، منابع کتابخانهای و مطالعات میدانی به اطلاعات جامعتری برای رسیدن به نتیجهی مطلوب گام برداریم.
در ادامه با اشاره به موضوع زلزلهی سال ۱۳۴۷هـ.ش که در این شهر اتفاق افتاده و منجر به تغییراتی در نوع مدیریت منابع مالی حاصله از آب بلده برای پایش بناهای عامالمنفعه و مذهبی شهر تاریخی شده است پرداخته و با آسیب شناسی آن سعی خواهد شد به ارائه پیشنهاداتی برگرفته از آموزههای تاریخی، درخصوص مرمت و احیاء این ابنیه و نیز شهر تاریخی بپردازیم.
در این مقاله، سعی خواهیم کرد پس از نگاهی گذرا به مبحث وقف و شاخصههای آن در رابطه با مدیریت ثروت، به معرفی آب بلده و وقفیات آن و تأثیر مدیریت منابع حاصله از آن در گسترش ارزشهای معنوی و پیدایش بناهای عامالمنفعه بپردازیم و با اشاره به زلزله سال ۱۳۴۷هـ.ش شهر فردوس، به آسیب شناسی مدیریت منابع، برای مرمت و تعمیر بناهای مذکور در پی زلزله پرداخته و به دنبال پیشنهاداتی برای احیاء این بناها باشیم.
ادامه این مقاله را در فایل پیوست مطالعه فرمایید. این مقاله ابتدا به همایش بین المللی دانش سنتی مدیریت منابع آب ارائه شده است سپس نویسنده آن را جهت انتشار در سایت انسانشناسی و فرهنگ در اختیار گروه خراسان سایت قرار داده است.
پیوست اندازه
PDF icon 31729-565.pdf ۳۱۷۲۹-۵۶۵KB
