وندالیسم شهری – دیوار نوشته ها و بیان شهری

چکیده

تخریب اموال و فضاهای عمومی به ویژه در جوامع شهری، از پدیده هایی است که نه تنها خسارت های ناشی از آن، مدیریت های شهری را گرفتار مشکل و تنگنای نگهداری از مبلمان و تجهیزات عمومی می کند، شهروندان را نیز از داشتن امکانات و تجهیزات مورد نیازشان محروم و بی بهره می سازد. به همین دلیل نیز این پدیده، با عنوان جهانی «وندالیسم» معرفی و تبیین می شود. از طرف دیگر یکی از مهمترین مشخصات شهری در امکانات بالقوه ای است که به افراد برای رها شدن از قید و بندهای زندگی در اجتماع غیر شهری می دهد.دیوار نوشته ها شکل خاصی از بیان شهری ضد فرهنگ( چه درحوزه سیاسی و چه در حوزه غیر سیاسی) هستند که به یکی از مشکلات پر هزینه فضای شهری تبدیل شده است. در این مقاله سعی شده است با رویکرد انسانشناسی شهری و با روش اسنادی به بررسی دیوار نوشته های فضای شهری پرداخته شود. ایجاد زیبایی بصری در فضای شهری از نکات مهمی است که در تمامی شهرها بایستی بدان توجه داشت و فقر این عامل در معماری و طراحی شهری , منجر به عدم ایجاد ارتباط بین ساختمان وشهروندان میگردد ، همچنین باعث ایجاد یکنواختی , سردرگمی و یا شلوغی , آشفتگی و یا بی هویتی منظر شهری شده و تبعاتی همچون ایجاد ناهنجاریهای اجتماعی و مشکلات روانی و… را در پی خواهد داشت. نتایج تحقیق حاکی از این مطلب است که در فضاهای شهری دیوار نوشته ها از یک طرف نوعی بیان شهری در حوزه های تابویی کشور نظیر مسائل جنسی، سیاسی و…. می باشند و از طرف دیگر به سمت نوعی وندالیسم شهری پیش می روند که نه تنها نوعی ضد فرهنگ هستند ، بلکه بروز دهنده نوعی عدم تعلق شهروندان نسبت به محله یا فضای شهری هستند که اگر در این زمینه شهرداری و شهروندان اعتماد و آگاهی را بیشتر و محله گرایی را تقویت نکنند ، هزینه های سنگینی را برای شهر و فضای شهری در پی خواهد داشت.

کلمات کلیدی: وندالیسم شهری، دیوار نوشته، بیان شهری، احساس تعلق به مکان

۱-مقدمه
۱-۱ مقدمه و طرح مسأله
شهر یک رویداد بالذات پیچیده است. شهرها، خاصیت مشترکی دارند و آن، تمرکز افراد در یک فضا، برای برآوردن خواسته های مشترک شان است. با وجود این “فضای شهری، چیزی نیست جز فضای زندگی روزمره شهروندان که هر روز به صورت آگاهانه یا نا آگاهانه در طول راه، از منزل تا محل کار ادراک می شود”.(پاکزاد، ۱۳۷۶: ۳۲).” فضای شهری بعنوان یکی از زیر مجموعه های مفهوم فضا، از مقوله فضا مستثنی نیست. بدین معنی که ابعاد اجتماعی و فیزیکی شهر رابطه ای پویا با یکدیگر دارند. در واقع فضای شهری مشتمل بر دو فضای اجتماعی و فیزیکی می شود. به تعبیر گاتمن محیط مصنوع یک سخت افزار است که درون آن، نظام اجتماعی به مثابه یک نرم افزار عمل می کند”.(مدنی پور،۱۳۷۹: ۴۸). وندالیسم شهری که در لغت به معنای هرج ومرج طلبی ضدشهری و تخریب کنترل نشده اموال عمومی است و از ناهنجاری های اجتماعی در جوامع شهری محسوب می شود اشکال بروز متفاوتی دارد. دیوار نوشته های شهری را می توان بازتولید وندالیسم شهری در نوع مدرن خود دانست که می تواند بیان کننده نوعی احساس عدم تعلق شهروندان نسبت به فضای شهر میباشد.

۲-۱- روش تحقیق
روش های کتابخانه ای در تمامی تحقیقات علمی مورد استفاده قرارمی گیرد، ولی در برخی از آنها بخشی از فرایند تحقیق است و در برخی دیگر موضوع تحقیق از حیث روش ماهیتا کتابخانه ای است. دراین تحقیق از روش اسنادی و کتابخانه ای برای جمع آوری اطلاعات استفاده شده است.

۳-۱- پیشینه تحقیق
شهر مکانی بسیار پراهمیت را در متون ادبی به خود اختصاص داده است. در چند زمینه ۱- فضاهای شهری- هویت شهری- وندالیسم – تعلق مکان می توان تحقیقات پیشین را مورد مطالعه قرارداد ،که به دلیل محدودیت صفحات تنها به چند مورد آنها پرداخته می شود. ۱- پایان نامه آقای دانشپور این پایان نامه با عنوان بازشناسی مفهوم هویت در فضای عمومی شهری بیشترین نزدیکی را با تحقیق نگارنده دارد. مقوله هویت در این رساله بر پایه سه عامل اساسی انسان، محیط، فرهنگ است. که مطالعه و مصادیق آن نیز در مناسب سه عنصر متشکله حس مکان ، یعنی فعالیت ،معنی و ویژگی‌های کالبدی، مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرد.و در نهایت نتیجه گیری که از این رساله می توان گرفت این است که ،هویت مقوله‌ای نسبی است که، احراز آن به میزانی که فضاهای شهری خودهای جمعی را بازتاب می‌دهند وابسته است و در نهایت نظر به اینکه هویت امری نسبی است بیشتر از حس فعالیت و معنی است تا ویژگی‌های کالبدی.۲- کتاب وندالیسم نوشته دکتر محسنی تبریزی که در این کتاب مباحث مختلفی نظیر تاریخچه وندالیسم، نظریه های انحرافات اجتماعی- وندالیسم و دلایل آن و وندالیسم در ایران با مروری بر تحقیقات قبلی مطرح شده است دراین کتاب همچنین بیان می شود که کجروی همچنین برحسب زمان و تاریخ موقعیت، مقام و منزلت اجتماعی اشخاص نسبی است. بررسی تاثیرحس تعلق مکانی بر سرمایه اجتماعی و مشارکت درمحلات شهر مشهد که نویسندگان آن محمد رحیم رهنما و محمد محسن رضوی هستند از این منظر به محیط شهری نگاه کرده اند که مکان علاوه بر بعد مادی از بعد غیرمادی نیز برخوردار بوده و احساساتی را در ساکنان خود ایجاد می کند. به واسطه این احساسات نوعی تعلق به مکان در افراد ایجاد شد که منجر به شکل گیری هویت مکانی می شود که همگام با برنامه ریزی پست مدرن عمدتا در سطح محلات شهری مطرح است و در انتها نتیجه گیری می شود که تاثیرگذاری حس تعلق مکانی در افزایش سرمایه های اجتماعی از طریق متغیر واسطه ای مشارکت بهتر از بقیه این روابط را تبیین می کند.( رهنما و رضوری؛۱۳۹۱،۱)
۲. یافته های تحقیق
۱-۲- چارچوب نظری
چارچوب نظری تحقیق
فضای شهری مفهومی است که در قرون اخیر مورد توجه بسیار از شهر شناسان قرارگرفته است. هال در یک تحلیل نظری فضاها را به سه نوع زیر تفکیک می نماید : الف- فضاهایی که ترکیب ثابت دارند: فضاهایی که طرح و ترکیب آن ها بوسیله داده های فیزیکی مانند (دیوار یا نرده مشخص می شود و ثابت است.ب- فضاهایی که ترکیب نیمه ثابت دارند:او در تشریح این دسته از فضاها بر برخی ویژگی های معماری جغرافیایی مانند گرد هم آورنده و پراکننده نیز استناد می کند. این ویژگی ها سازمان و ترکیبی نیمه ثابت به فضا می بخشند.ج- فضاهایی که از نظر ترکیب متغیر هستند: مهم ترین ویژگی این نوع فضاها در این است که بوسیله الگوهای رفتاری سازکمان داده می شوند. طرح و ترکیب آن ها ثابت نیست، زیرا با تغییر رفتار دگرگون می شوند.(مرتضوی، ۱۳۶۷: ۵۴). درحالیکه راپاپورت اساس شکل گیری محیط های زیستی را در فرهنگ مردم جستجو می کند و تفاوت محیط کالبدی را ناشی از تفاوت فرهنگ ها می داند. تعریف یک فضا در فرهگ های مختلف بستگی به وجود و یا عدم وجود عناصر خاص دارد.” راپاپورت ” فضای شهری را به عنوان محیط اجتماعی که در بردارنده مجموعه ای از ارتباطات است مطرح می سازد و شناخت فضای شهری را از طریق شناخت فرم بصری و اهمیت اجتماعی آن امکان پذیر می داند. ارتباطی که استفاده کنندگان در فضا برقرار می کنند ، اهمیت عناصر و فضاها را تحت تاثیر قرار می دهد.
حس مکان و تعلق به مکان
حس مکان به معنای ادراک ذهنی مردم از محیط و احساسات کم و بیش آگاهانه آنها از محیط خود است که شخص را در ارتباط درونی با محیط قرار می‌دهد، به طوریکه فهم و احساس فرد با زمینه معنایی پیوند خورده و یکپارچه می‌شود(انصاری و همکاران، ۱۳۸۸: ۵). همچنین حس مکان به مفهوم عاطفه، محبت، قضاوت و تجربه کلی مکان یا توانایی آن در ایجاد حس خاص یا تعلق در افراد است( ضرابیان و منعام، ۱۳۸۹: ۲ ). این حس حاصل ارتباط درونی انسان، تصورات ذهنی او و ویژگی‌های محیطی است. که از یک سو ریشه در تجربه‌های ذهنی، همچون خاطره، سنت، تاریخ، فرهنگ، اجتماع و. .. دارد و از سوی دیگر متاثر از زمینه‌هایی عینی و بیرونی در محیط مانند طرح، منظره، بو و صداست که نشان می‌دهد حس مکان مفهومی پیچیده از احساسات و دلبستگی انسان نسبت به محیط است که در اثر انطباق و استفاده انسان از مکان بوجود می‌آید( فلاحت، ۱۳۸۵: ۷ ).
احساس تعلق و دلبستگی به مکان سطح بالاتری از حس مکان است که در هر موقعیت و فضا به منظور بهره مندی و تداوم حضور انسان در مکان نقش تعین کننده ای می‌یابد( پیربابائی و سجادزاده، ۱۳۹۰: ۴).
تعلق مکانی به این معناست که مردم خود را به واسطه مکانی که در آن به دنیا آمده و رشد کرده اند تعریف کنند (سرمست و توکلی، ۱۳۸۹: ۵ ) این حس به گونه ای به پیوند فرد با مکان منجر می شود که انسان خود را جزئی از مکان می داند و براساس تجربه‌های خود از نشانه‌ها، معانی و عملکردها، نقشی را برای مکان در ذهن خود متصور می سازد. این نقش نزد او منحصر به فرد و متفاوت می باشد و در نتیجه مکان برای او مهم و قابل احترام می شود ( پیربابائی و سجادزاده، ۱۳۹۰: ۴ ) در این رابطه دلبستگی به مکان به عنوان یک مفهوم، رابطه و نقطه اتصال بین مردم و مکان‌هاست. این دلبستگی مبنای نحوه ارتباط و تعامل عاطفی مثبت انسان با فضاست و به واسطه خصوصیات فردی، جمعی، فرهنگی و اجتماعی ایجاد می‌شود ( سجادزاده، ۱۳۹۲: ۲ ).

وندالیسم به مفهوم یک آسیب اجتماعی
در مباحث جامعه شناسی انحرافات، پاتولوژی یا آسیب شناسی را علم مطالعه و بررسی کارکردهای مختل و گسل سیستم ها، بخش ها و اجزاء در سطوح مختلف اعم از ارگانیکی، فیزیولوژیکی، بیولوژیکی، فیزیکی و اجتماعی تعریف کرده اند (محسنی،۱۳۸۳،۵).
جامعه شناسانی هر نوع انحراف از هنجارهای اجتماعی و هر اختلال در کارکرد نظام اجتماعی را به گونه ای به مبحث آسیب شناسی اجتماعی ربط داده و مباحث مربوط به انحرافات، نابهنجاریها، اختلالات رفتاری، بزهکاریها و بطور عام مسایل و مشکلات اجتماعی را تحت مبحث کلی تری بنام دردشناسی یا آسیب شناسی اجتماعی مطرح می کنند.
از این نظر، وندالیسم را بمثابه یک آسیب یا درد اجتماعی می توان تلقی کرد.( همان،۲۳) وندالیسم را چون سایر انحرافات اجتماعی ناشی از ناسازگاریهای حاکم بر روابط فرد و جامعه، تضعیف و فروپاشی آتوریته اخلاقی در تنظیم روابط بین افراد، تزلزل نهادهای جامعه در انتقال ارزش های اجتماعی، سلطه شرایط آنومیک بر جامعه و واکنش و عکس العمل خصمانه و خشن برخی افراد به تحمیلات و شرایط نامطبوع، نامطلوب و غیرعادلانه بیرونی می دانند. میلز وندالیسم و سایر اشکال کژرفتاری را معلول دگرگونی ساختی در جامعه می داند. بزعم او کشاکش میان اخلاق، رسوم، ارزش ها و منافع گروه های اجتماعی زمینه را برای پیدایی انواع صور بزهکاری، کژرفتاری و یا آسیب اجتماعی فراهم می سازد. زمانی که یک نظام اخلاقی مورد تغییر و یا تهدید قرار گیرد، افرادی که نظام اخلاقی موجود حافظ منافع آنهاست در ممانعت از تضعیف و یا تغییر آن کوشا می شوند. در مقابل گروه دیگری خواستار دگرگونی و فروپاشی آن می گردند. نتیجتاً بین دو گروه اجتماعی متعارض و متضاد برخورد و ستیزه درمی گیرد و زمینه مساعدی برای پیدایش آسیب های اجتماعی خاصی فراهم می شود (میلز، ۱۳۶۰: ۲۶ـ۲۴).
۲-۲- یافته های تحقیق
فضای شهری به عنوان یکی از ارکان اصلی محیط، دارای مفهوم عمومی و اجتماعی است هر فضایی را در شهر نمی توان فضای شهری دانست، فضاهای شهری همواره باید زنده، پویا و جایگاهی برای تعاملات اجتماعی و عرصه حضور مردم باشند.حضور سالم و شادابی که تنها نباید به کمیت آن توجه شود بلکه توجه بیشتر به جنبه های کیفی و ایجاد یک فضای شهری مطلوب باید مورد توجه قرار بگیرد از اینرو یکی از مهمترین واساسی ترین مباحث در محیط های شهری امروز، ایجاد حس تعلق به این فضاها و به دنبال آرامش و سرزندگی آنهاست. حس تعلق مکانی مفهومی پیچیده از احساسات و دلبستگی انسان نسبت به محیط است که در اثر انطباق و استفاده انسان از مکان به وجو می آید. حس تعلق مکانی می تواند یک عقیده بخصوص در ابعاد مختلف یا تعهد رفتار در یک منطقه جغرافیایی را با آهنگ مخصوص به وجود بیاورد. حس تعلق مکانی و مکان دوستی طی فرایندها و تعادلی که بین انسان و محیط زیست و زادگاه انسان پدید می آید و نیز چیزهای مثبت و یا منفی که بین انسان و محیط رد و بدل می شود ایجاد می گردد و مرتب در زندگی و فعالیت های انسان ها انعکاس می یابد. تعلق مکانی به این معناست که مردم خود را به واسطه مکانی که در آن به دنیا آمده و در آن رشد کرده اند تعریف می کنند.(لینچ، ۱۳۷۶) این حس تعلق اگر به خوبی تقویت گردد و شناخته شود، تأثیر آن بر روی ماندگاری افراد در محل زیست و زادگاهشان افزایش می یابد و تا جایی ادامه می یابد که حتی افراد حاضر می شوند برای دفاع از محل و مکانی که به آن تعلق دارند، فداکاری نیز بکنند. www.shahr.com
وندالیسم، نوعی نابهنجاری اجتماعی است که تقریباً همه شاهد عوارض آن بوده اند. یکی از انواع وندالیسم، وندالیسم گرافیتی است که از عمده ترین مظاهر آن، نوشتن و حکاکی کردن بر روی دیوارهای مدارس و دانشگاهها و موسسه های عمومی است. این کار برای ابلاغ پیام به دیگران انجام می شود. وندالیسم را می توان به شش دسته تقسیم کرد؛
۱-«وندالیسم اکتساب کننده»، مثل دزدی و غارت مبلمان شهری که حتی برای بخش خصوصی نیز مشکل ایجاد کرده است. افرادی که دچار احساس محرومیت کرده و یک سبک زندگی زیاد خواهنده دارند و چون نمی توانند نیازهای خود را برطرف کنند سعی می کنند با استفاده از ابزار نامشروع دست به تخریب بزنند.
۲-«وندالیسم تاکتیکی»، برای به دست آوردن پول نبوده و افراد دنبال نفی مادی نیستند بلکه خواسته دیگری غیر از پول و سود اهمیت دارد.
۳- «وندالیسم ایدئولوژیک»، باورهای بین گروهی که سعی می کنند باور ذهنی خود را از طریق دیوارنوشته ها و شعار نوشته ها به رخ دیگران بکشند.
۴-«وندالیسم کینه جویانه»، برای انتقام است، فرد وقتی نمی تواند درآمد مورد انتظار خود را کسب کند، به اموال عمومی و یا حتی شخصی افراد دیگر آسیب می زند.
۵-«وندالیسم بازی و سرگرمی»، بسیاری از جوانان تخریب اموال عمومی را یک تفریح به حساب آورده و شکاندن شیشه های تلفن و تخریب صندلی های مبلمان شهری را برای گذراندن اوقات فراغت و سرگرمی انتخاب می کنند.
۶-«وندالیسم مخرب»، اقدام خشونت آمیز ناشی از سرخوردگی است و به برهم خوردن تعادلات اقتصادی و سبک زندگی بر می گردد (محسنی،۱۳۸۳،۲۵۰)
برخی از جامعه شناسان شهری مانند براین باورند که پدیده «شهری شدن» در نتیجه مهاجرت از روستاها درمواردی موجب بروز واکنش های وندالیستی می شود. براساس نگره پیروان این گروه، پیوند فرهنگی و احساس عاطفی و تعلق اجتماعی مهاجران روستایی با فضاها و نمادهای شهری بسیار سست و ناپایدار است و با کوچک ترین تلنگر فشارهای اجتماعی، به واکنش های تلافی جویانه با اموال عمومی می پردازند. وجه مشترک همه تعاریف وندالیسم در کارکرد منفی این پدیده و مذموم بودن آن در همه فرهنگ‌هاست و این نکوهیده بودن به حدی می‌رسد که برخی صاحب‌نظران، وندال‌ها را دشمنان آشکار جامعه و عمل آنها را نهایت گستاخی در رفتارها و تلقی‌ها دانسته‌اند و کشورها نیز سعی کرده اند با وضع قوانینی بازدارنده با این پدیده ناهنجار مقابله کنند. یکی از مظاهر وندالیسم، نوشتن و حکاکی بر روی دیوارهای مؤسسه های عمومی، روی صندلی های اتوبوس های شهری و نوشتن انواع یادگاری ها بر دیوارها و ستون های مکان های باستانی و آثار تاریخی است. دیوار نوشته یکی از پدیده های هنری مردم پسند جدید است که به ویژه از نظر ارتباط با خرده فرهنگ ها ، فرهنگ اعتراض جوانان و هنر خیابانی درشهر های بزرگ مورد توجه قرار گرفته است. دیوار نوشته به منزله راهی برای بیان عقاید و دیدگاه های سیاسی به حاشیه رانده شده یا محروم که از امکانات تبلیغات رسمی برخوردار نیستند نیز، مورد استفاده قرار می گیرد. دیوار نوشته نوعی بیان فرهنگی متعلق به بخشی از جوانان است که تحت تاثیر فرهنگ جهانی قرار گرفته و در آن اعتراض فرهنگی و سیاسی به چشم می خورد. علاوه براین شکلی از دیوار نوشته عموما از سوی مردم و مدیران شهری به عنوان نوعی خرابکاری تلقی می شود که از آن برای ارسال پیامهای اجتماعی و سیاسی و فرهنگی و شکلی از تبلیغات استفاده می شود. از آنجایی که فضاهای شهری محل تعامل مردم و حکومت است و نحوه شکل گیری فضاها امری کاملا اجتماعی است، دیوار نوشته تلقی از فضا در شهر و مسائل آن را منعکس می کند. دیوار نوشته ها همچنین می تواند به مثابه ابزاری برای ارتباط و بیان امیال و خواسته های اجتماعی و سیاسی باشند. مطلب دیگری که می توان بیان کرد این است که، دیوار نوشته می تواند حتی به عنوان راهی برای گفتگو میان گروههای محروم و جدا شده از بقیه جامعه باشد. دیوار نوشته‌ها در کشورها به دو صورت به وقوع می‌پیوندد. در جوامع توسعه یافته که حوزه رسمی و جامعه مدنی تفکیک شده و مدیریت شهری نیز بیشتر متأثر از جامعه مدنی است، دیوار نوشته‌ها کارکردی کاملاً تحت نظارت مدیریت شهری دارند و به همین دلیل برخی دیوارها به تابلوهایی نقاشی و یا طراحی تبدیل می‌شوند که به زیبایی مبلمان شهری کمک می‌کند و همچنین به رسانه‌. ولی در کشورهای درحال توسعه می تواند دو کارکرد متفاوت داشته باشد.۱- کارکرد سیاسی که اغلب برای بیان اعتراضات سیاسی شهروندان استفاده می شود.۲- کارکرد جنسی. نوعی از دیوار نوشته ها در واقع در مورد مسائل تابویی است که در جامعه امکان صحبت کردن در مورد آنها وجود ندارد یا کم است.( مسائل جنسی از جمله این مسائل می باشد.) دیوارنویس‌ها را معمولاً و بیش‌تر جایی می‌نویسند که احتمال بدهند رفت و آمد هست و به نوعی مکانی عمومی است. گاهی ممکن است افراد برای رعایت امنیت و این‌که کسی متوجه نوشتن آن‌ها نشود، مکانی را برای نوشتن انتخاب کنند و یا متناسب با این احتمال که نوشته‌شان برای مدتی طولانی در آن‌جا باقی خواهد ‌ماند فضایی متفاوت را برای نوشتن در نظر بگیرند. به این دلایل، بیش‌تر وقت‌ها، بناهای قدیمی، مهم و باشکوه انتخاب می‌شوند که احتمال ویران‌شدن آن‌ها به این زودی نخواهد بود و این نوع از نوشته‌ها را به همین دلیل، «یادگاری» می‌گویند؛ چیزی که به یادگار بماند. دیوارنوشته ها در همه‌جای دنیا رواج دارد. گرچه این پدیده عمومیت دارد اما کارشناسان معتقدند تربیت و تجربه‌های دوران کودکی، نقش مهمی در «وندالیسم» دارد. این افراد شخصیت‌های پرخاشگر، انتقام‌جو و برون‌گرا و اغلب ضریب هوشی پایینی دارند. وندالیسم ممکن است در پی سرخوردگی، درماندگی و احساس اجحاف به وجود بیاید و یک ناکامی، موجب شود چنین رفتارهایی از جوان یا نوجوان سر بزند.( جعفریان،۱۳۹۲،۳) دیوار نویسی در مقاطع مختلف زمانی با انگیزه‌های مختلفی انجام می‌شود. در سالهای اخیر دلایل متفاوتی باعث زیادتر شدن دیوار نوشته ها در فضای شهری ایران شده است از جمله آنها میتوان به روند رو به رشد بی هویتی فرهنگی و فضایی اشاره کرد. رشد شهرنشینی برای طبقات متوسط، حاشیه‌نشینی، رشد روند مهاجرت به شهرهای بزرگ و گسترش شهرک‌های آپارتمانی بدون هویت بومی و محلی همگی بر شکل‌گیری و تقویت گروه‌های اجتماعی و به نسبت آن گسترش پدیده دیوار نویسی به عنوان نوعی بیان شهری تاثیرات فزاینده‌ای را بر جای نهاده‌اند. نوشتن و به تصویر درآوردن اشکال مختلف بر روی دیوار کلاس‌ها، وسائل نقلیه عمومی، دیوار منازل و اماکن عمومی و … نمونه‌ای از این اعمال مخرب است. مطلب دیگری که باید در نظر گرفت این است که «دیوار نوشته» ها در دوران تمدن مدرن و امروزى در تمام دنیا به عنوان یک رسانه کارکرد خود را حفظ کرده اند و همچنان دیوار ها بهانه و زمینه اى هستند براى طرح افکار و اندیشه ها و احساسات و اعتراض آدمیان. درفضاهای شهری ایران که حتی طرح هایی که روی دیوارها، پشت ماشین ها وروی درختان و در مکانهای عمومی به وسیله ماژیک یا مداد ویا هر وسیله ی نوک تیز حک می شوند نیز دیوار نوشته تلقی می شود می توان آنها را از لحاظ معنا و مفهموم به چند دسته تقسیم کرد. ۱- جنبه مذهبی دارند که برای بیان عقاید مردم می باشد. ۲- دیوار نوشته هایی که جنبه طنزگونه دارند۳- دیوار نوشته هایی که برای غم و اندوه هستند.۴- دیوار نوشته هایی که جنبه سیاسی دارند و بیشتر در زمان انتخابات به چشم می خورند.۵- دیوار نوشته هایی با مضامین جنسی -۶- دیوار نوشته هایی صرفا برای تبلیغات.
ایجاد بسترهای رفتاری و اجتماعی و سلب انگیزه واکنش های تخریبی ، رفع و حذف بی عدالتی و نابرابری ها در ساختار نظام های اجتماعی که نه تنها به عملکردهای مدیریت های شهری محدود نمی شود بلکه همکاری و آموزش شهروندان را نیز می طلبد برای مقابله با این پدیده توصیه می شود. یکی از مسائل بسیار مهم در این زمینه ایجاد حس تعلق مکان و به دنبال آن هویت شهری یا محله ای در بین شهروندان می باشد. مدیریت های شهری با استفاده از تجارب جهانی و همگون سازی آن با ویژگی های بومی و محلی است در جهت رویارویی با تنگناهای مختلف جوامع شهری و رسیدن به مفهوم «شهروندی» به جای «شهرنشینی» از جمله توصیه های مهم هستند.
۳. نتیجه¬گیری
ایجاد حس تعلق به مکان و هویت شهری از نکات مهمی است که در تمامی فضاهای شهری بایستی بدان توجه داشت و فقر این عامل در معماری و طراحی شهری , منجر به عدم ایجاد ارتباط بین ساختمان و شهروندان میگردد وهمچنین باعث ایجاد یکنواختی,سردرگمی ویاشلوغی,آشفتگی ویا بی هویتی منظر شهری شده وتبعاتی همچون ایجاد ناهنجاریهای اجتماعی و وندالیسم شهری و دیوار نویسی مشکلات روانی و… را در پی خواهد داشت. دیوارنگاری یا گرافیتی به تصویر کردن نقش‌ها، اشکال، حرف‌ها، نشانه‌ها، نمادها، الگوها و کلمه‌ها بر روی دیوارها و یا هر مکان عمومی‌ای که بتوان از آن به عنوان مکانی برای نوشتن، نقاشی، کنده‌کاری و خط‌کشی کردن استفاده کرد، گفته می‌شود. این نوشته ها به نوعی بیان کننده اعتراضات شهروندان نسبت به مسائل تابو می تواند باشد و هم نوعی راه ارتباطی برای بیان شهری. بنابراین میتوان با آگاهی و ارتقای سرمایه اجتماعی و مشارکت اجتماعی مردم بخشی از این وندالیسم را کنترل کرد، اگر مردم احساس تعلق در محله خود داشته در برابر فضای شهری و محلی خود احساس مسئولیت کرده و اخلاق شهروندی را سرلوحه کار خود می کنند.
مراجع

۱-افروغ ؛ عماد،«فضا ونابرابری اجتماعی»انتشارات تربیت مدرس ۱۳۷۷
۲-آلتمن؛ ایروین،«محیط ورفتارهای اجتماعی» ، ترجمه علی نمازیان، نشر دانشگاه شهید بهشتی تهران ۱۳۸۲
۳-پاکزاد؛جهانشاه، «هویت واین همانی با فضا»، مجله صفه شماره ۲۱-۲ ،دانشکده معماری و شهرسازی ،دانشگاه شهید بهشتی ،۱۳۷۵
۴-جعفریان، رسول، »یادگاری روی دیوار، تهران،۱۳۹۲
۵-فکوهی، ناصر، «انسانشناسی شهری»، نشر نی ، تهران،۱۳۸۳
۶-محسنی تبریزی، علیرضا، »وندالیسم« انتشارات آن، تهران ،۱۳۸۳
۷- www.shahr.com
۸-www.wikipedia.com8-
۹-www.anthropology & colture.com
۱۰-www.shahrsazan.com
چکیده مقاله به زبان انگلیسی: الزامی
Title Placed Here: urban vandalism-graffiti and urban expression
Zakie Dehghani Sanich
Destruction of property and public spaces, especially in urban areas, a phenomenon that not only damage the urban management problems and bottlenecks affecting the maintenance of public furniture, citizens also have the facilities and equipment they need to be disadvantaged. Because of this phenomenon, as the global “vandalism” is introduced and explained. On the other hand one of the most city’s potential for people to get rid of the shackles of life in non-urban communities about written form of urban counter-culture expression (what for maintaining political as well as in other political) that are costly urban space has become a problem. . In this article we have tried to approach urban anthropology and documentary explores graffiti is an urban space. Create visual beauty in the urban environment is an important point that should be noted in all the cities and the poverty of the architecture and urban design, leading to a lack of communication between citizens is building, also creates uniformity, confusion or chaos, confusion and or the identity of the urban landscape and the consequences such as social abnormalities and mental health problems and others will follow.The results suggest that in urban areas, urban graffiti on the one hand an expression of taboo in the country such as sexuality, are political.On the other hand go into a kind of urban vandalism are not only a kind of counter-culture, But also a lack of belonging of the citizens of the district or urban space that If in this area municipalities and citizens more confidence and knowledge and strengthen their community-oriented, high costs for cities and urban areas will follow.
Keywords: urban vandalism, graffiti, urban expression , sense of place