تومه، ژرژ، ۱۳۸۰، توسعه فرهنگی و محیط زیست، ترجمه محمود شارع‌پور، تهران، انتشارات باز، ۱۳۷۹، ۱۸۵ صفحه.
توسعه انگاره پیشرفت ضروری و گریزناپذیر جوامع انسانی را بر اساس دستیابی به مولفه‌هایی خاص مطرح می‌کند، مولفه‌هایی که بر مبنای سبک زندگی در جوامع ثروتمند و توسعه‌یافته تعریف شده‌‌اند. چنین برداشتی از توسعه که عمدتا مولفه‌های مادی و کمی را مدنظر دارد، در دهه ۸۰ میلادی با چالشی جدی روبه‌رو شد: زیرا کشورهای در حال‌توسعه به رغم پیروی از الگوهای مدیریتی کشورهای توسعه‌یافته بحران های اقتصادی و اجتماعی گسترده‌ای را تجربه می‌کردند نظیر فقر عمومی، درگیری‌های قومی و حکومت‌های نظامی.کشورهای توسعه‌یافته هم در این دوران با بحران های مالی به ویژه در زمینه تامین خدمات رفاهی برای جمعیت انسانی خود روبه‌رو شده‌بودند، بحران‌هایی که تا به امروز ادامه یافته‌اند. انسان‌شناسان همواره منتقد رویکردهای مادی‌گرایانه توسعه بوده‌اند که در فرایندهای عمدتا خشونت‌آمیز یکسان‌سازی سبب تخریب فرهنگ‌های گوناگون می‌شوند. سوال اساسی در این جا است که چگونه می‌توان سطح زندگی را همزمان به صورت کمی و کیفی بهبود بخشید، اشکال گوناگون خشونت و تبعیض را به ویژه درمورد زنان و کودکان از میان برد و در عین حال گوناگونی فرهنگی را نابود نکرد، در نتیجه تلاش برای پاسخ‌گویی به چنین سوالاتی است که مفاهیمی مانند توسعه انسانی شکل می‌گیرد: تلاش برای شناخت فرهنگ گروه‌های گوناگون به عنوان یک واقعیت پیچیده و ارتباط آن با سایر مولفه‌ها به ویژه محیط زیست به عنوان بستر زیست، فرصت‌ها و محدودیت‌ها.
نوشته‌های مرتبط
کتاب Cultural Development and Environment در سال ۱۹۹۲ توسط جرج تومه (Georges Tohmé) تالیف شده‌است. نویسنده که یکی از چهره‌های شاخص در زمینه بررسی رابطه میان فرهنگ و محیط زیست درکشور لبنان است. کتاب که با پشتیبانی سازمان یونسکو به چاپ رسیده‌است، به بررسی نظریات گوناگون در حوزه توسعه یا محیط زیست نمی‌پردازد بلکه فهرستی از مولفه‌های گوناگون و ظاهرا متفاوت نظیر هنر و کشاورزی را ارائه می‌کند، مولفه‌هایی که در سطوحی بسیار مهم با طبیعت پیوند یافته‌اند. تومه در این کتاب به بررسی رابطه‌ای دوسویه میان میراث فرهنگی و میراث محیط زیست می‌پردازد. اشکال زیستی در گذشته مبتنی بر شناخت ویژگی‌های اقلیمی محیط پیرامونی بوده‌اند. به باور تومه جوامع کنونی نیز باید به این محور بازگردند: شناخت طبیعت، احترام گذاشتن به آن و بهبود شرایط زیستی بر مبنای این اشکال شناخت و احترام. چگونه می‌توان مولفه‌هایی به ظاهر متفاوت مانند هنر و تکنولوژی را در ارتباطی درست و نه تخریبگر با طبیعت قرار داد؟
فهرست مطالب
مقدمه مترجم
مختصری درباره مولف کتاب
پیشگفتار
مقدمه
فصل اول:توسعه فرهنگی
مقدمه/دسترسی به جهان فرهنگی/ کارگزان دموکراسی در خدمت محیط زیست/ اهداف حفظ محیط زیست/ وسایل موجود در اختیار فرهنگ/ آموزش هنری و فرهنگی/ عناصر ذینفع/ اهداف/ شرایط لازم/ ترویج خلاقیت/ تشویق صنایع دستی/ فهرست نمودن صنایع دستی/ ایجاد تسهیلات برای فروش آثار دستی و دیدار از کارگاه‌ها/اقدامات مالی/ عمومی کردن صنایع و مهارت‌های دستی قدیمی/ تقویت هویت فرهنگی/تعادل بین قدیم و جدید/همکاری شمال-جنوب و مبادلات دو جانبه/ گفتگو در باب میراث فرهنگی/ ارتقای سطح مبادلات فرهنگی/ مبادله اسناد/ سفرهای خارجی و مبادله استاد و دانشجو/ جهانگردی فرهنگی/مبادله برنامه‌های سمعی و بصری/موانع مبادلات/ بازدید رایگان از موزه‌ها/ حفظ میراث فرهنگی و مرمت آن/ تهیه فهرستی از عناصر میراث فرهنگی/ زوال میراث/ تقویت آثار و اماکن تاریخی/ حیای تمدن‌های گذشته/ گسترش اقدامات و نگرش‌های مثبت فرهنگی/ تقویت و تثبیت سلیقه‌های شخصی برای چیزهای زیبا/ تحقیق برای شناسایی اقدامات و نگرش‌ها/ بسیج زنان/ نقش هنر در توسعه فرهنگی و حفظ محیط زیست.
فصل دوم: فعالیت‌های زراعی، توسعه فرهنگی و محیط زیست
مقدمه/ کشاورزی/ چرخش محصولات/ رعایت فاصله میان گیاهان/ باغ‌داری تجاری/ درخت‌کاری/ جنگل‌داری/ کشاورزی ارگانیک وکشاورزی متعارف/ تک محصولی، چند محصولی و کشت گلخانه‌ای/ تاثیر تغییرات اکولوژیکی بر زندگی روستایی/ زندگی دشوار کشاورزان/ حیات اجتماعی و فرهنگی کشاورزان/ بروز تغییراتی در فعالیت‌های زراعی در ارتباط با محیط آسیب‌پذیر و سیاست کشاورزی/ تخصصی شدن کشاورزی/ اقدامات لازم/ حفاظت از خاک در مقابل فرسایش/ فرسایش/ بهره‌برداری بیش از حد/ آلودگی خاک در برابر موائد زاید/ دامداری، کوچ‌نشینی و یکجا نشینی/ پرورش کرم ابریشم/ پرورش بز/ سایر نمونه‌های مربوط به دامداری/ کوچ‌نشینی و یکجانشینی/ برداشت محصول و ذخیره آن/ روغن‌کشی از زیتون/ خشک کردن میوه‌ها/ انگور چینی/ نگه‌داری انواع گوشت.
فصل سوم: نیروی کار، تکنولوژی، توسعه فرهنگی و محیط زیست
مقدمه/فعالیت‌های فرهنگی ضروری هستند/ فعالیت‌های فرهنگی شامل چه مواردی هستند؟/ چگونه یک کارگر تحصیل‌کرده می‌تواند از محیط زیست حمایت کند؟/ کسانی که کار می‌کنند استحقاق فعالیت‌های تفریحی را نیز دارند/ شرایط کار و حفظ کیفیت زندگی/ کارگران خود اشتغال/ متخصصان و تکنسین‌های ارشد/ تکنولوژی و انرژی در ارتباط با توسعه فرهنگی و محیط زیست/ ماشین و محیط زیست/ بیوتکنولوژی و کاربردهای آن/ نقش ارتباطات و تکنولوژی وسایل ارتباط جمعی الکترونیکی/ انتقال تکنولوژی.
فصل چهارم: بهداشت عمومی، توسعه فرهنگی و محیط زیست.
مقدمه/ بهداشت نامطلوب و تخریب محیط زیست/ راه‌های پیشگیری از بیماری‌ها و سوانح/ عادات غذایی و سلامتی/ باورها، نگرش‌ها، مسایل اخلاقی و سلامتی.
فصل پنجم: توسعه فرهنگی، معماری، شهرنشینی و محیط زیست.
مقدمه/مطالعات موردی از جهان معماری/ خانه‌های قدیمی واقع در منطقه مدیترانه/ بلوک مسکونی/ مطالعات موردی از محیط شهری/ آمریکا/ عربستان سعودی/ وضعیت برخی از شهرهای کوچک واقع در منطقه مدیترانه شرقی/ اماکن تفریحی در کنار دریا/ محل انجام ورزش‌های زمستانی/ وضعیت شهرهای واقع در آمریکای جنوبی.
نتیجه‌گیری
کتاب‌شناسی
فهرست واژگان
