کتاب آمل خواستگاه آمارد نوشته علیرضا اسلامی مقدم در سال ۱۳۹۰ در نوشهر به همت انتشارات کاسپین چاپ شده است. اسلامی مقدم در این کتاب، همانطور که خود تشریح می کند از منظر نظریات نظریات و دیدگاه های معماری و شهرنشینی به بررسی فضاهای جمعی و شهری آمل پرداخته است. کتاب از سه بخش تشکیل شده است.
در بخش نخست ویژگی های عمومی شهر مورد بررسی قرار گرفته است. این بخش از کتاب به منظور آشنایی مقدماتی با شهر آمل اطلاعاتی اولیه همچون موقعیت جغرافیایی، رطوبت، دما، ویژگی های اقلیمی، ویژگی های تاریخی در اختیار خواننده قرار می دهد و در نهایت سیر تحول شهر در طول تاریخ با تمرکز بر سه دوره قاجار، پهلوی اول و دوم را نشان می دهد. این بخش حجم کمی از کتاب را تشکیل می دهد. در واقع انی فصل مقدمه ای برای ورود به بخش اصلی می باشد. در بخش دوم ویژگی های کالبدی و بصری بافت کهن شهر آمل مورد بررسی قرار گرفته است. بخش عمده ای از حجم کتاب را فصل دوم کتاب تشکیل می دهد. در این فصل نویسنده به بررسی بافت کهن شهر آمل پرداخته است. اگرچه در همان مقدمه کتاب در مورد ارتباط بافت کهن و مدرن شهر می نویسد:
نوشته‌های مرتبط
«شهر آمل یکی از شهر های بسیار کهن فلات ایران است که پیشینه آن به دوران پیش از اسلام می رسد و از معدود شهرهای تاریخی است که علیرغم دخل و تصرف های بی رویه کالبدی و اقدامات شهرسازانه معاصر، تقریبا بافت قدیم آن از مداخلات کالبدی و شهرسازی بولدوزری در امان مانده و می توان محدوده بافت کهن و قدیم و حتی محل دروازه های ورودی شهر پیشین را مورد شناسایی و بررسی قرار داد. بافت کهن شهر آمل دارای فضاهای شهری و عناصر شالوده ای و نمادین متعددی از قبیل ستون فقرات بازار، مراکز محلات، عناصر شهری و گذرها معابر اصلی با استخوان بندی منسجم و ارگانیک بوده که هر یک با توجه به گذشت زمان دارای ارزش و بار اجتماعی، اقتصادی و تاریخی و فرهنگی هستند.»
و خاطر نشان می کند که معرفی بافت تاریخی همزمان معرفی بافت امروزین شهر با دخل و تصرفاتی نه چندان زیاد می باشد. این بخش شامل محله های مهم شهر آمل که به طایفه های مختلف ساکن در این شهر اختصاص دارد می پردازد. نویسنده خاطر نشان می کند که تمرکز مراکز دولتی و تفریحی در مرکز شهر که بافت سنتی نیز محسوب می شود بر ادامه حیات این فضا بسیار تاثیر گذار بوده است، اکرچه در ادامه می تواند عدم تناسب و پاسخ دهی به نیاز های مدرن تر باعث مشکلاتی در این فضا شود.
در نهایت در بخش سوم ویژگی های اجتماعی و کالبدی شهر آمل معرفی شده است. اسلامی مقدم در این فصل با نگاهی میان رشته (معماری، شهرسازانه، انسان شناسانه) به بررسی ویژگی های بصری و شنیداری فضاهای شهری پرداخته است. اگرچه بخش عمده ای کتاب را معرفی محله ها و فضاهی مرکزی شهر تشکیل می دهد، در عین حال فصل پایانی کتاب، نویسنده مباحث انتقادی خویش را درباره ویژگی اجتماعی و زیباشناسانه شهر بیان کرده است، نویسنده در این فصل ارتباط بین تجمع امکانات شهری، تناسب به جمعیت، جنبه های زیباشناسانه ساختمان ها و معابر و حتی تابلوهای شهری (راهنمایی و رانندگی، شهرداری و …) را به خوبی نشان داده است. اگرچه به نظر می رسد مطرح نمودن مباحثی انتقادی به توزیع امکانات شهری در مناطق مختلف شهر، تجمع برنامه های مبلمان شهری و چشم انداز های زیباشناسانه در خیابان های شهر می توانست بر ظرفیت های کتاب بیفزاید، در عین حال کتاب آمل خواستگاه آمارد توانسته به عنوان یکی از مهم ترین کتاب های در زمینه آشنایی با فضاهای اجتماعی، معماری و فضای شهری مطرح شود.
کتاب شناسی:
اباذری، محسن (۱۳۸۱)، مشاهیر آمل، آمل: شمال پایدار.
اسلامی مقدم، علیرضا (۱۳۹۰)، آمل خواستگاه امارد، نوشهر: آوای کاسپین.
آملی، محمد رضا (۱۳۸۰)، مشاهیر آمل، آمل: شمال پایدار.
ایاز، حشمت الله (۱۳۸۰)، فرهنگ اولین ها در آمل، آمل: شمال پایدار.
ایاز، محمود (۱۳۸۴)، تاریخ هزاره آمل، آمل: شمال پایدار.
پرتوی آملی، مهدی (۱۳۵۸)، فرهنگ عوام آمل، تهران: فرهنگ آموزش عالی.
پیروزیان اسکی، عباسعلی (۱۳۸۸)، پیشنه تاریخی و فرهنگی و آیینی تکیه اسک آمل، آمل: طالب آملی.
خانی، مهدی (۱۳۸۰)، چهل خاطره، تهران: موسسه فرهنگ و دانش.
خانی، مهدی (۱۳۷۴)، مقاومت اسلامی مردم هزار سنگر آمل، تهران: مرکز مطالعات و پژوهش های ارتش.
دانش پژوه، محمد تقی (۱۳۸۱)، مشاهیر آمل، آمل: شمال پایدار.
راعی اسکی، مصطفی (۱۳۸۱)،محلات لاریجان آمل، تهران: نشر انتخاب.
رحمتی نیا، مرتضی (۱۳۸۸)، جغرافیای تاریخی آمل و لاریجان، آمل: وارش وا.
رهگذر، سیمین (۱۳۹۰)، شهر هزار سنگر: تهران: اسناد انقلاب اسلامی.
سعیدی شاهاندشتی، ناصر (۱۳۹۰)، جامعه شناسی تاریخی آمل، ساری: انتشارات ساغرسازان.
سیدظهیرالدین مرعشی (۱۳۴۵)، تاریخ طبرستان و رویان و مازندران، به کوشش محمد جواد مشکور، تهران: انتشارات موسسه مطبوعاتی شرق.
غفاری، محمود (۱۳۸۶)، بزرگان و اندیشمندان آمل، تهران: رسانش.
قلی زاده (۱۳۸۱)، علاوه سید میر حیدر آملی، آمل: شمال پایدار.
لطفی، فاطمه (۱۳۷۸)، مشاهیر آمل، آمل: نشر شمال.
لونجی، مجید (۱۳۷۱)، نگرشی جغرافیایی بر آمل : اوضاع طبیعی تاریخی انسانی اقتصادی و وضعیت عمومی شهری، آملک چاپ شهر.
محمدی لیتکوهی، رشید (۱۳۸۶)، تاریخ و جغرافیای سرزمین های غرب آمل، آمل: نشر وارش وا.
مداحی آملی، محمدرضا (۱۳۷۱)، امامزاده عبدالله آمل، آمل: شلاک.
مداحی آملی، محمدرضا (۱۳۷۹)، مشاهیر آمل، بابل: بی نا.
مداحی آملی، محمدرضا (۱۳۸۱)، امل در گذر تاریخ، تهران: شلاک.
مهجوری نماری، علی اکبر (۱۳۸۳)، باورها و بازی های مردم آمل، آمل: نشر شمال.
اولیایی، رمضانعلی (۱۳۸۱)، محمد بن جریر طبری، آمل: نشر شمال.
هاشمی، سید محمد (۱۳۹۰)، شمشادهای رشید: شهدای ششم بهمن آمل، تهران: سازمان امور شهید و امور ایثارگران.
هومند، نصر الله (۱۳۶۶)، دو گفتار، آشنایی مختصر با شهرستان آمل، آمل: اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی آمل.
هومند، نصر الله (۱۳۶۶)، ابن اسفندیار، آمل: شمال پایدار.
هومند، نصر الله (۱۳۹۳)، پنج نوشت:گفتارهایی در گسترده فرهنگ بومی، آمل: طالب آملی.
