موریس لوموآن ترجمه شیرین روشار
تصویر:کاسترو و گوارا در ابتدای انقلاب کوبا
نوشته‌های مرتبط
برای جمع آوری پول، «خبرنگاران بدون مرز» (RSF) دست به انتشار کتاب «صد عکس از رونه بوری (René Burri) برای آزادی مطبوعات» (۱) می زند. چه فکرعالی ای. بوری در زمره «بزرگان» عکاسی است. «دانیل کهن بندیت» در پیشگفتار خود بر این کتاب با شیطنت می نویسد : «ولی جایی که قضیه “عجیب”تر می شود انتخاب عکس یک بت است به عنوان تصویر روی جلد، یعنی «ارنستو چه گوارا» که انقلاب اش به سرنوشت بدی دچار شد!» با توجه به خصومت RSF علیه کوبا، صفت «عجیب» خیلی ضعیف به نظر می آید. آیا چاپ این کتاب به نام دفاع از خبرنگارها بوده؟ پاسخ زمانی داده شد که از روی کمک های مالی به RSF از طرف مراکز وابسته به کنگره آمریکا و «مرکز مبارزه برای کوبایی آزاد»، یک سازمان راست افراطی کوبایی- آمریکایی در میامی که هدف آن سرنگون کردن «برادران کاسترو» (۲) است، پرده برداشته می شود.
کار خصومت به جایی رسیده که RSF حتی از اتحادیه اروپا درخواست «استفاده از تحریم های سیاسی» کرده، درخواستی که تا بحال برای هیچ کشور دیگری نکرده بود حتی اگردر آن کشور روزنامه نگار به قتل می رساندند و گاه به طور دستجمعی. اگر چه گورا زنده بود، در این باره چه فکر می کرد؟ پرسشی که بدون شک فورا کنار زده شده است، چنانچه چنین پرسشی اصلا به میان آمده باشد. مبارز شورشی «کلاه بره ستاره دار بر سر» خوب فروش می کند. پول بو ندارد. استفاده از نام و شهرت به همچنین – هر چند که…
در این مورد، استثنایی وجود ندارد. انتشارات «روبر لافون» هم به همین خوبی کار کرده است، شاید هم بهتر. نام نویسنده بر روی جلد (با حروف بسیار پررنگ) : «ارنستو چه گورا : مبارزات یک انقلابی. یادداشت های سفر و نوشته های دیگر» (۳). کتابی قطور : ۱۱۵۹ صفحه، نوشته های مبارز افسانه ای آرژانتینی ، از نخستین سفرهایش با موتورسیکلت در ۱۹۵۱ تا واپسین سفر به بولیوی. و در خاتمه، «پیام به Tricontinentale » چه گورا مربوط به سال ۱۹۶۷ (کنفرانس همبستگی خلق های آسیا، آفریقا و آمریکای لاتین) – مزین به یک پیشگفتار طولانی از… «جاکوبو ماخوور» (Jacobo Machover)، «تبعیدی» کوبایی (جزیره را در سن ۹ سالگی ترک کرده)، که سرقفلی یک دکان فعال ضد کاسترو را در اختیار دارد : قهرمان انقلاب کوبا در این پیشگفتار تبدیل می شود به یک مستبد سرسخت، یک متعصب خون آشام.
ابراز چنین عقیده ای در کتابی به امضا خود نویسنده، حق اوست. استفاده از شهرت یک مرده، به شکلی مبتذل جزو ترفندهای جلب مشتری ناشر است. اما به کارگیری این شهرت برای لکه دار کردن خاطره او، از یک ابتذال ساده تجاری تجاوز می کند.
و اما «شارل دانتزیگ» (Charles Dantzig) کاندید جایزه «گنکور» (که نصیب اش نشد)، ما را به همراه کتاب اش «در هواپیمایی به مقصد کاراکاس» می برد (۴). در بیرون کابین هواپیما، دکور شیک است : ونیز، استخر باشگاه اسپرتینگ در بیروت، تراس کافه شیک نمور – آه، نمور، چسبیده به تاترکمدی فرانسه… اگزابی، قهرمان داستان را نبایست دست کم گرفت : متخصص استثنایی زبانهای قدیمی ، روشنفکری است که می داند چگونه با ادبیات کنار بیاید، در ضمن گمان می رود که نسخه بدل نویسنده- راوی باشد – «یکی از جاذبه هایش صدای باریتون گرفته اوست. سرانجام به معشوقه هایی که به او می گفتند هنگام شنیدن صدایش از رادیو به شدت به هیجان می آیند، خو گرفت. » اگزابی عاشق لوسی همجنس گرا است، «که با مجری معروف زن اخبار تلویزیون رفته». در حالی که اگزابی، پس از آشنایی با یک «دوست ونزوئلایی»، و البته در تراس کافه نمور، به ونزوئلا می رود تا شرح حالی از رئیس جمهور آن کشور بنویسد – «و او را کالبدشکافی کند». در این کشور، برای کسانی که در جریان نیستند، «اتوبوس کرایه می کنند برای آوردن اهالی بومی به شهر که برای رای دادن به “چاوز” به آنها پول داده شده»، «و کسانی که از خود آدم بدبخت تر اند شما را به حزب لو می دهند». باز هم از این بهتر : اواخر ژانویه ۲۰۰۸، همین آقای «چاوز» «پیشنهاد تشکیل یک نیروی بین قاره ای برای تصرف ایالات متحد آمریکا کرده است». مطالبی به جذابیت پیشگویی های «الکساندر آدلر»، مولتی سرمقاله نویس با تخیل ملهم.
ولی دوست اگزابی ناپدید می شود. پس راوی به جستجوی دوست خود می رود که با دست خالی با « حکومتی حجیم با آن ژنرال های چاق و چله یاغی اش که شده اند دولت» مقابله می کند. در هواپیما فکر می کند و توضیحی برای آن می یابد : «یک مامور پلیس، یک شبه نظامی یا یک متعصب خواسته او را مرعوب کند و کار را به جاهای باریک کشانده.» بیش از این چیزی دستگیرمان نخواهد شد، رمان در همین جا تمام می شود. آدم هاج و واج می ماند، نه دربرابر کلام آخر داستان بلکه درمقابل احساس حیرت آور ابتذالی که از آن ساطع می گردد. در حالیکه «دانتزیگ» واژه های زشت به کار نمی برد. نکند ابتذال در خود اندیشه سکنا دارد؟
زیرنویس ها :
۱-
۱۰۰ photos de René Burri pour la liberté de la presse, Reporters sans frontières, Paris, 2011, 144 pages, 9,90 euros.
۲-
Maurice Vivas, La face cachée de Reporters sans frontières, Aden, Bruxelles, 2008.
۳-
Combats d’un révolutionnaire. Journaux de voyage et autres textes, Robert Laffont, collection « Bouquins », Paris, 2010.
۴-
Charles Dantzig, Dans un avion pour Caracas, Grasset, Paris, 2011, 299 pages, 19 euros.
نویسنده : موریس لوموآن Maurice Lemoine
این مقاله در چارچوب همکاری انسان شناسی و فرهنگ و دوستان لوموند دیپلماتیک منتشر می شود و در فرانسه در فوریه ۲۰۱۲ به انتشار رسیده است.
پرونده ی «لومند دیپلماتیک» در انسان شناسی و فرهنگ
http://anthropology.ir/node/15007
