دکتر ناصر تکمیل همایون در سال ۱۳۱۵ در قزوین متولد شد. وی در دو رشته تاریخ و جامعه شناسی در سال‌های ۱۳۵۱ و ۱۳۵۶ موفق به اخذ درجه دکترا از دانشگاه پاریس (سوربن) شد. دکتر تکمیل همایون استاد و عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی است. وی علاوه بر موقعیت دانشگاهی، سرپرستی بخش «فرهنگ و تاریخ» در موسسه تحقیقی – انتشاراتی «دفتر پژوهشهای فرهنگی» را بر عهده دارد.
وی در این موسسه به طور ویژه اشراف علمی انتشار مجموعه کتابهایی موجز و دقیق درباره ابعاد گوناگون تاریخ و فرهنگ را برعهده گرفته است. این مجموعه کتابها که با عنوان عمومی « از ایران چه می دانم؟» منتشر می شوند، اغلب در حدود ۱۰۰ صفحه حجم دارند و در قطع خشتی به چاپ می رسند. دکتر تکمیل همایون تاکنون بیش از ده عنوان کتاب از این مجموعه را به نگارش درآورده است. تاکنون حدود ۷۵ مجلد از این مجموعه به چاپ رسیده و بیش از ده مجلد دیگر نیز در شرف انتشار است. این مجموعه کتابها، از آنجا که توسط متخصصین هر موضوع به نگارش درآمده و اشراف علمی دقیقی بر آنها واقع شده، مورد اقبال و استقبال فراوان مخاطبان قرار گرفته است. دکتر تکمیل همایون علاوه بر پژوهش و تالیف، سالها به تدریس تاریخ و علوم اجتماعی در برخی دانشگاهها و خصوصا پژوهشگاه علوم انسانی مشغول بوده، به نحوی که هم اکنون مقام دانشگاهی استادی رادر اختیار دارد. آنچه دکتر تکمیل همایون را از دیگر پژوهشگران اجتماعی – فرهنگی ایران به صورتی ویژه متمایز می کند، تحصیل و تسلط بر تاریخ ایران ( خصوصا ابعاد اجتماعی تاریخ ایران ) در گذشته و حال، در کنار تحصیل دانشگاهی جامعه شناسی است. در صورتی که بتوان برای شناخت صحیح فرهنگها خصوصا فرهنگ ایرانی، آگاهی از تاریخ و خصوصا تاریخ اجتماعی را لازم دانست، دکتر تکمیل همایون به خوبی از عهده این مهم بر آمده است. آثار ایشان و نتایجی که وی از خلال بحثهای تاریخی – اجتماعی درباره عناصر فرهنگی- اجتماعی ایران، با بهره مندی از نوعی نگاه تاریخی، ارائه می کند، سندی مهم از اهمیت دانش تاریخی در بررسی اجتماعی ایران است. گرچه محدوده موضوعات آثار دکتر تکمیل همایون آنچنان وسیع است که نوعی فقدان مرکزیت در تولیدات ایشان را به ذهن متبادر می کند، تحلیل آماری موضوعات آثار ایشان نشان می دهد که وی بیش از همه درباره ابعاد گوناگون شهر تهران در دوره های جدید، تاریخ اجتماعی ایران، عناصر مدرن تاریخ ایران ( مرزبندی ها، نیروهای نظامی، تعلیم و تربیت)، استانهای جنوبی ایران، خلیج فارس و دریاهای ایرانی و نیز معماری ایرانی به تحقیق و پژوهش دست زده است. آثار ایشان درباره ایران : الف ) کتاب ها : ۱ـ میهن دوستی در ایران، استقلال، ۱۳۵۹ ۲ـ کتابشناسی تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، ۱۳۶۹ ۳ـ نقش علمی و فرهنگی یونسکو در پژوهش راههای تاریخی ابریشم، سروش، ۱۳۷۶ ۴ـ تاریخ تحولات قشون در تاریخ معاصر ایران، دفتر پژوهشهای فرهنگی، ۱۳۷۶ ۵ـ تاریخ اجتماعی و فرهنگی تهران، ۳ جلد، دفتر پژوهشهای فرهنگی، چاپ اول ۱۳۷۷ چاپ دوم ۱۳۸۰ ۶ـ گستره فرهنگی و مرزهای تاریخی ایران زمین، دفتر پژوهشهای فرهنگی، چاپ اول ۱۳۷۹ چاپ سوم ۱۳۸۰ ۷ـ آبسکون یا جزیره آشوراده، دفتر پژوهشهای فرهنگی، چاپ اول ۱۳۷۹ چاپ سوم ۱۳۸۰ ۸ـ سرگذشت دریای مازندران، دفتر پژوهشهای فرهنگی، چاپ اول ۱۳۸۰ چاپ سوم ۱۳۸۳ ۹ـ خلیج فارس، دفتر پژوهشهای فرهنگی، چاپ اول ۱۳۸۰ چاپ چهارم ۱۳۸۳ ۱۰ـ مرزهای ایران در دوره معاصر، دفتر پژوهشهای فرهنگی، چاپ اول ۱۳۷۹ چاپ دوم ۱۳۸۰ ۱۱ـ تاریخ ایران در یک نگاه، دفتر پژوهشهای فرهنگی، چاپ اول ۱۳۸۲چاپ سوم ۱۳۸۴ ۱۲ـ تهران، دفتر پژوهشهای فرهنگی، ۱۳۸۲ ۱۳ـ نظام و نهادهای آموزشی در ایران باستان، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، ۱۳۸۲ ۱۴ـ خوارزم، دفتر پژوهشهای فرهنگی، ۱۳۸۳ ۱۵ـ مشروطه خواهی ایرانیان، مرکز بازشناسی ایران و اسلام، جلد اول ۱۳۸۳ ۱۶ـ دانشگاه گندی شاپور، دفتر پژوهشهای فرهنگی، ۱۳۸۴ ۱۷ـ مشروطه خواهی ایرانیان، مرکز بازشناسی ایران و اسلام، جلد دوم زیر چاپ ۱۳۸۴ ۱۸ـ آموزش و پرورش در ایران، دفتر پژوهشهای فرهنگی، زیر چاپ ۱۳۸۴ ۱۹ـ مکتبخانه (آموزش کودکان و نوجوانان)، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، زیر چاپ ۲۰ـ رویدادها و یاد مانهای تاریخی تهران، جلد اول (از چهار جلد)، دفتر پژوهشهای فرهنگی، ۱۳۸۴ (زیر چاپ). ۲۱ـ استان هرمزگان، (اجرای طرح با دانشگاه هرمزگان) ب ) مقالات : ۱ـ فرهنگ ایرانی (صیرورت و انقطاع)، مجله هنر و مردم، شماره ۱۴۸ و ۱۴۹ و ۱۵۰ ، بهمن و اسفند ۱۳۵۳ و فروردین ۱۳۵۴ ۲ـ واژه شناسی فرهنگ، مجله فرهنگ و زندگی، شماره ۱۸، ۱۳۵۴. ۳ـ بررسی موقع و منزلت زن در تاریخ ایران، مجله فرهنگ و زندگی، شماره ۱۹ـ ۲۰، ۱۳۵۴. ۴ـ گفتاری در جامعه شناسی زبان، مجله فرهنگ و زندگی، شماره ۲۱ـ ۲۲، ۱۳۵۵. ۵ـ باستان شناسی و شکل گیری آن در ایران، مجله فرهنگ و زندگی، شماره ۲۳ـ۲۴، ۱۳۵۶. ۶ـ فرهنگ شناسی در فراگرد طبقه‌بندی علوم، نامه پژوهشکده، سال دوم، شماره ۴، زمستان ۱۳۷۵. ۷ـ آشنایی با شبانکاران (معرفی و تحلیل دفتر دلگشا)، مجله هنر و مردم، شماره ۱۹۳ـ ۱۸۸، ۵۸ ـ ۱۳۵۷. ۸ـ ساخت ارتش در ایران معاصر، نشریه اندیشه انقلاب ایران، شماره ۲، اردیبهشت ۱۳۵۸. ۹ـ لزوم شناخت و حفظ آثار باستانی، مجله بوستان، دوره دوم، شماره اول، تیرماه ۱۳۶۰. ۱۰ـ شاعران ایرانی و انجمن‌های ادبی، مجله آینده، سال ۱۲، شماره ۷ و ۸ ، ۱۳۶۵. ۱۱ـ کتاب و کتابخوانی در الجزایر، مجله نشر دانش، سال ششم، شماره ۵، مرداد شهریور ۱۳۶۵. ۱۲ـ نقش فولکلور در تاریخنگاری، مجله باستانشناسی و تاریخ، سال اول، شماره۱، ۶۶ ـ ۱۳۶۵. ۱۳ـ منطق عشق عرفانی، «از مهندس علیقلی بیانی»، مجله آینده، سال سیزدهم، شماره ۴ و ۵، تیر و مرداد ۱۳۶۶. (نقد کتاب) ۱۴ـ گره چینی در معماری اسلامی و هنرهای دستی «از حسین زمرشیدی». مجله ساختمان، دوره اول، شماره ۱، ۱۳۶۶. (نقد کتاب) ۱۵ـ جاده ابریشم و نقش پژوهشگران ایرانی، مجله ساختمان، شماره ۱، اسفندماه ۱۳۶۶. ۱۶ـ پژوهش درباره جاده ابریشم با همکاری یونسکو، مجله ساختمان شماره ۲، فروردین ماه ۱۳۶۷. ۱۷ـ رساله طاق و ازج «غیاث الدین جمشید کاشانی، ترجمه علیرضا جذبی»، مجله ساختمان، دوره اول، شماره ۳، خردادماه ۱۳۶۷. (نقد کتاب) ۱۸ـ پژوهش و بررسی شهر تهران، مجله ساختمان، شماره ۴، شهریور ماه ۱۳۶۷. ۱۹ـ منابع شناخت تهران بزرگ، مجله ساختمان، شماره ۵، مهرماه ۱۳۶۷. ۲۰ـ پروفسور آرتور پوپ و خدمات او در شناخت معماری ایران، مجله ساختمان، دوره اول، شماره ۶، آبان ماه ۱۳۶۷. ۲۱ـ معماری و مسائل ساختمانی از دیدگاه ابن خلدون، مجله ساختمان، دوره اول، شماره ۷، آذر ماه ۱۳۶۷. ۲۲ـ در حاشیه کنگره بزرگداشت حافظ، مجله ساختمان، شماره ۸، بهمن ماه ۱۳۶۷. ۲۳ـ آموزش کودکان و نوجوانان در آغاز تاریخ ایران، فرهنگ، کتاب ۲ و۳، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، زمستان ۱۳۶۷. ۲۴ـ اسناد فارسی درباره هندوستان در دانمارک، نامواره دکتر محمود افشار، شماره ۲، تهران، ۱۳۶۷. ۲۵ـ فارابی و سیر شهروندی در ایران (نقد کتاب)، مجله ساختمان، مورّخ ۱۳۶۸. ۲۶ـ احکام حسبت و ویژگی‌های آن در امر ساختمان و معماری، مجله ساختمان، مورّخ ۱۳۶۸. ۲۷ـ در حاشیه سمینار بین‌المللی طبری، مجله ساختمان، مورّخ ۱۳۶۸. ۲۸ـ شهرهای ایران از روزگار پارتیان و ساسانیان «پیگولوسکایا، ترجمه عنایت‌الله رضا»، مجله ساختمان، دوره اول، شماره ۹، فروردین ماه ۱۳۶۸. (نقد کتاب) ۲۹ـ نظری به دو مقاله در تاریخ هند «احمد نذیر»، نامواره دکتر محمود افشار، ۱۳۶۸. (نقد مقاله اسناد فارسی …) ۳۰ـ نوشهرها (نقد کتاب)، مجله ساختمان، شماره ۱۰، اردیبهشت ماه ۱۳۶۸. ۳۱ـ شهر و شهرنشینی در آثار ابن خلدون، مجله ساختمان، شماره ۱۱، مرداد ماه ۱۳۶۸. ۳۲ـ زمین و اندیشه و هماهنگی‌های فرهنگی در ساختمان، مجله ساختمان، شماره ۱۲، شهریور ۱۳۶۸. ۳۳ـ بازتاب مسائل ساختمانی و راه و سفر در ادب فارسی، مجله ساختمان، شماره ۱۳، مهرماه ۱۳۶۸. ۳۴ـ پروفسور آندره گدار و نقش فرهنگی او در شناخت معماری ایران، مجله ساختمان، شماره ۱۴، آبان‌ماه ۱۳۶۸. ۳۵ـ استراتژی جدید خلیج فارس (بررسی کنفرانس) مجله ساختمان، شماره ۱۵، آذر ماه ۱۳۶۸. ۳۶ـ در سوگ استاد حسن نراقی، مجله ساختمان، شماره ۱۶، بهمن و اسفند ۱۳۶۸. ۳۷ـ آموزش و پرورش کودکان و نوجوانان در دوره ساسانی، مجله تحقیقات تاریخی، موسسه تحقیقات و مطالعات فرهنگی، سال اول، شماره ۱، ۱۳۶۸. ۳۸ـ آموزش عالی در ایران باستان، مجله تحقیقات تاریخی، موسسه تحقیقات و مطالعات فرهنگی، سال اول، شماره ۲، ۱۳۶۸. ۳۹ـ آشنایی با افرنج (فرنگ)، نامواره دکتر محمود افشار، تهران، ۱۳۶۸. ۴۰ـ اسلام و تداوم نقش فرهنگی ایران در خلیج فارس، مجموعه مقالات سمینار خلیج فارس، وزارت امور خارجه، ۱۳۶۸. ۴۱ـ دهخدا، مرد عمل، مجله کار و دانش، شماره ۱۰، زمستان ۱۳۶۸. ۴۲ـ آموزش و پرورش در نظر فردوسی، مجله کار و دانش، شماره ۱۱، ۱۳۶۸. ۴۳ـ اشاره‌ای کوتاه بر زلزله در ادب فارسی، مجله ساختمان، شماره ۲۰، مرداد ماه ۱۳۶۹. ۴۴ـ روند پژوهشهای ایرانی در کنگره‌های بین‌المللی خاورشناسی، نشریه بررسی مسائل ایران شناسی، تهران، وزارت امورخارجه، ۱۳۶۹. ۴۵ـ امنیت دریایی در تاریخ ایران، مجموعه مقالات سمینار خلیج فارس، وزارت امور خارجه، ۱۳۶۹. ۴۶ـ کاروانسرا در فرهنگ ایران، مجله تحقیقات تاریخی، موسسه تحقیقات و مطالعات فرهنگی، شماره ۴، بهار و تابستان ۱۳۶۹. ۴۷ـ اهمیت دانش و آموزش پیشه‌ها در قابوسنامه، مجله کار و دانش، شماره ۱۳، ۱۳۶۹. ۴۸ـ اوضاع اجتماعی و سیاسی و فرهنگی زمان امنیسکو، شاعر رومانی، گزارشنامه سمینار، موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، ۱۳۶۹. ۴۹ـ دانش‌های زمان و تحلیل نظام و نهادهای آموزشی از دیدگاه ابن خلدون، مجله فرهنگ، سال ۱۳۶۹. ۵۰ـ شهرنامه‌های فرهنگی (دامغان)، مجله ساختمان، شماره ۲۲، آبان ماه ۱۳۶۹. (نقد کتاب) ۵۱ـ گفتاری در ماندگاری فرهنگی شاهنامه، فرهنگ، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، کتاب ۷، پاییز ۱۳۶۹. ۵۲ـ جایگاه طبری در تاریخنگاری اسلامی، یاد نامه طبری، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۱۳۶۹. ۵۳ـ خاستگاه تاریخی ایل قاجار، تاریخ معاصر ایران، کتاب دوم، مؤسسه پژوهش و مطالعات فرهنگی، ۱۳۶۹. ۵۴ـ عالم آرای شاه اسماعیلی، مجله آینده، شماره‌های ۴ ـ ۱، سال شانزدهم، فروردین ـ تیر ۱۳۶۹. ۵۵ـ دارالخلافه تهران، مجله ساختمان، شماره ۲۵، بهمن ۱۳۶۹. ۵۶ـ درآمدی به واژه‌های باستانشناسی و تاریخ، مجله باستانشناسی و تاریخ، شماره ۲، بهمن ۱۳۶۹. ۵۷ـ وقایع نگاری، یکی قطره باران، یادنامه استاد دکتر عباس زریاب خویی، به اهتمام احمد تفضلی، بهمن ۱۳۶۹. ۵۸ـ سخنان معمار سخن در معماری ایوان کسری، مجله ساختمان، شماره ۲۶، اسفند ۱۳۶۹. ۵۹ـ شهرهای بزرگ عربی ـ اسلامی (از آنده ریمون، ترجمه حسین سلطانزاده)، مجله ساختمان، شماره ۳۷، اسفند ۱۳۷۰. ۶۰ـ کاروانسرا در فرهنگ ایران، مجله تحقیقات تاریخی، موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، شماره ۵، ۱۳۷۰. ۶۱ـ نقش نهادهای آموزشی جدید در همبستگی فرهنگی مردم خلیج فارس، مجموعه مقالات سمینار خلیج فارس، وزارت امور خارجه. ۶۲ـ نقش فرهنگی استاد مشایخ فریدونی، فرهنگ، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، کتاب ۷، بهار ۱۳۷۰. ۶۳ـ جایگاه فرهنگی دکتر غلامحسین صدیقی، فرهنگ، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، کتاب ۹، تابستان ۱۳۷۰. ۶۴ـ روابط فرهنگی بین ایران و چین، فصلنامه سیر و سیاحت، شماره ۱، ۱۳۷۰. ۶۵ـ قاجارهای مرو و ترکمانها، مجله یغما، شماره سی و دوم، تهران، ۱۳۷۰. ۶۶ – وقایع نگاری در یکی قطره باران : جشن نامه استاد دکتر عباس زریاب خوئی به کوشش احمد تفضلی تهران ۱۳۷۰ ۶۷ـ فرهنگ در شاهنامه، هفتاد مقاله، (یادنامه استاد غلامحسین صدیقی)، جلد ۲، ۱۳۷۱. ۶۸ـ بررسی سکونتگاهها و بناهای پیش از تاریخ ایران زمین از دیدگاه انسان شناسی تاریخی، فرهنگ (ویژه علوم اجتماعی)، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، کتاب ۱۲، پاییز ۱۳۷۱. ۶۹ـ ایل قاجار در اتحادیه قزلباش، تاریخ معاصر ایران، کتاب چهارم، مؤسسه پژوهش و مطالعات فرهنگی، ۱۳۷۱. ۷۰ـ پایگیری نظام قزلباش و نقش قاجارها، تاریخ معاصر ایران، کتاب پنجم، تهران، مؤسسه پژوهش و مطالعات فرهنگی، ۱۳۷۲. ۷۱ـ نگاهی به قراباغ در مسیر تاریخ ایران، فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، سال دوم، شماره ۱، تابستان ۱۳۷۲. ۷۲ ـ فرهنگ و فرایند فرهنگ پذیری در آثار بابا افضل کاشانی، نامه فرهنگ، شماره ۱۶، ۱۳۷۳. ۷۳ـ زبانهای ایرانی در گستره آسیای مرکزی، شورای گسترش زبان و ادبیات فارسی، نخستین مجمع بین‌المللی استادان زبان فارسی، ۱۳۷۴. ۷۴ـ اندیشه‌های اوحدی مراغه‌ای در منزلت دانش و چگونگی آموزش، نامه فرهنگ، شماره ۱۹، ۱۳۷۴. ۷۵ـ نگاهی بر سیاست آسیایی پتر کبیر، تاریخ و فرهنگ معاصر، سال چهارم، شماره ۳ و ۴، مسلسل ۱۵ و ۱۶، پاییز و زمستان ۱۳۷۴. ۷۶ـ تبیین تاریخی قیام مردم تنگستان، ایران اسلام، شماره ۱، ۱۳۷۴. ۷۷ـ فنون، صنایع و آموزش آنها در ایران باستان، فرهنگ (ویژه تاریخ)، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال نهم، کتاب۳، پاییز ۱۳۷۵. ۷۸ـ درآمدی بر موقعیت تاریخی فرهنگی قزوین، نسیم قزوین، دفتر اول، زمستان ۱۳۷۵. ۷۹ـ جاده تاریخی ابرایشم یا راههای گفت و شنود فرهنگها، مجموعه مقالات دومین اجلاس بین‌المللی جاده ابریشم، تهران، ۱۳۷۶. ۸۰ـ رشد هماهنگ و نوسازی در نهادهای سیاسی، فرهنگ (ویژه علوم اجتماعی)، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، کتاب ۱۰، تابستان ۱۳۷۶. ۸۱ـ چشمداشت‌های روسیان به دریای خزر، تاریخ و فرهنگ معاصر، سال ششم، شماره ۳ و ۴ مسلسل ۲۳ و ۲۴، پاییز و زمستان ۱۳۷۶. ۸۲ـ دیرینه شناسی قومی در پهنه قزوین، نسیم قزوین، دفتر دوم، زمستان ۱۳۷۶ ۸۳ـ یونسکو و جاده ابریشم، فصلنامه مطالعات آسیایی، شماره اول و دوم، زمستان ۱۳۷۷. ۸۴ـ نخستین احصائیه اماکن در ایران (تهران)، فصلنامه جمعیت، سال هشتم، شماره ۲۳و ۲۴ ، بهار و تابستان ۱۳۷۷. ۸۵ـ تشخیص نفوس و اماکن دارالخلافه، فصلنامه جمعیت، سال هشتم، شماره ۲۹ و ۳۰ ، پاییز ۱۳۷۸. ۸۶ـ معرفی و تحلیل دفتر دلگشا، شیراز، فارس شناخت، سال اول ، شماره ۲ و۳ ، تابستان و پاییز ۱۳۷۸. ۸۷ـ نگاهی به چگونگی شکل گیری حزبها و سازمانهای سیاسی در ایران، تحزّب و توسعه سیاسی تحزّب در ایران، وزارت کشور، زمستان ۱۳۷۸. ۸۸ـ فرهنگ پژوهی و جایگاه آن در نظام تحقیقات میان رشته‌ای، (سخن) سمت، سال پنجم، اول، بهار ۱۳۷۹. ۸۹ـ دکتر یحیی مهدوی و گسترش فلسفه جدید در ایران، نامه فلسفه، دفتر پژوهشهای فرهنگی، سال سوم، شماره سوم، بهار ۱۳۷۹ ۹۰ـ منظومه‌ای ناشناخته درباره شهر تاریخی مرو، مجله بخارا، شماره ۱۳ و ۱۴، مرداد و آبان ۱۳۷۹ ۹۱ـ نگاهی به تحقیقات اجتماعی در ایران، مجله بخارا، سال سوم، شماره دوم، آذر و دی ۱۳۷۹ ۹۲ـ عینیت اجتماعی در علم تاریخ و جایگاه آن در پژوهشهای میان رشته‌ای، خودآگاهی و تاریخ پژوهی (یادنامه استاد عبدالهادی حائری)، دانشگاه تهران، پاییز ۱۳۸۰. ۹۳ـ که فرهنگ، آرایش جان بود، پل فیروزه، دفتر پژوهشهای فرهنگی، سال اول، شماره اول، پاییز ۱۳۸۰ ۹۴ـ قرآن در فرهنگ عامه ایران، کتاب ماه هنر، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، آذر و دی ۱۳۸۰. ۹۵ـ نقد و بررسی ایران شناسی در گرجستان، مجموعه مقالات مرکز اسناد و تاریخ دیپلماسی، وزارت امور خارجه، ۱۳۸۰. ۹۶ـ شکل گیری نخستین نهاد آموزش خردسالان در ایران عصر اسلامی ، فرهنگ (ویژه تاریخ)، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، شماره سوم، کتاب ۱۵، پاییز ۱۳۸۱. ۹۷ـ جهان زیر آهنگ و فرهنگ ماست، پل فیروزه، دفتر پژوهشهای فرهنگی، سال دوم، شماره سوم، بهار ۱۳۸۱ ۹۸ـ طریق الحریر التاریخی، مجموعه سخنرانیها، بیروت، ۱۳۸۰. ۹۹ـ سبل تحقیق حوارالثقافات و الحضارات (طریق‌الحریر التاریخی)، آفاق‌الحضاره الاسلامیه، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال پنجم، شماره نهم، فروردین ۱۳۸۱ ۱۰۰ـ موازنه در سیاست خارجی امیرکبیر(سخنرانی)، اصفهان، کهن روزگار، زمستان ۱۳۸۱ ۱۰۱ـ شروین نریمان دشت آبی قزوین، اشراقینامه (مجموعه مقالات)، ۱۳۸۱ ۱۰۲ـ مقدمه‌ای بر کتاب انقلاب مشروطیت، ترجمه مجموعه مقالات دانشنامه ایرانیکا، ترجمه پیمان متین، امیرکبیر، ۱۳۸۲ ۱۰۳ـ امیرکبیر و سیاست موازنه‌ها در ایران، اباختر، مازندران، سال یکم ، شماره سوم و چهارم، بهار ۱۳۸۲ ۱۰۴ـ نقش تشیع در جنبش‌های سیاسی صوفیان قزلباش، تاریخ اسلام، قم، سال چهارم، شماره ۱۳، بهار ۱۳۸۲ ۱۰۵ـ تحلیل کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، ایران مهر، شماره ۲، شهریور ۱۳۸۲ ۱۰۶ـ بازیافت فرهنگی در روند مبارزه ملی، ایران مهر، شماره ۳ و ۴، مهر و آبان ۱۳۸۲ ۱۰۷ـ مدح و ذم در دیوان خواجوی کرمانی، اباختر، مازندران، سال دوم، شماره ۵ و ۶، پاییز و زمستان ۱۳۸۲ ۱۰۸ـ استقلال ملی محور اندیشه ایرانیان، ماهنامه حافظ، شماره ۲، اردیبهشت ۱۳۸۳ ۱۰۹ـ دانشگاه، سنگر انقلاب و آزادی، ماهنامه حافظ، شماره ۱، فروردین ۱۳۸۳ ۱۱۰ـ مدرسه عالیه سیاسی، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، شماره ۱۹۶، بهار ۱۳۸۳. ۱۱۱ـ نقش فرهنگ و تمدن ایرانی در اوراسیا، فرهنگ اندیشه، مؤسسه توسعه علوم انسانی، سال سوم، شماره ۹، بهار ۱۳۸۳ ۱۱۲ـ اندرزنامه نویسی ایرانی ، ماهنامه حافظ، سال ۴ ، شماره ۴، تیر ۱۳۸۳ ۱۱۳ـ تأثیرات فرهنگ و تمدن ایرانی در بوسنی و هرز گوین، مجموعه سخنرانیها و مقالات، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، شماره ۸، ۱۳۸۳ ۱۱۴ـ انقلاب زنده باد، ماهنامه حافظ، شماره ۱۱، بهمن ۱۳۸۳ ۱۱۵ـ ایران و تشیع اشراقی در سروده‌های اقبال لاهوری، ماهنامه حافظ، شماره ۱۰، دی ۱۳۸۳ ۱۱۶ـ دهخدا و نهضت ملی ایران، ماهنامه حافظ، شماره ۱۲، اسفند ۱۳۸۳ ۱۱۷ـ سنت پهلوانی و شناخت احوال پهلوانان، ماهنامه حافظ، شماره ۹، آذر ۱۳۸۳ ۱۱۸ـ عوامل تاریخی و عناصر مقوم فرهنگی در تأسیس سلسله صفوی، مجموعه مقالات و سخنرانیهای همایش صفویه، دانشگاه تبریز، ۱۳۸۳ ۱۱۹ـ از جنبش عدالت خواهی تا مشروطیت، مجموعه مقالات مشروطه خواهی ایرانیان، تهران، مرکز بازشناسی اسلام و ایران، ۱۳۸۳ ۱۲۰ـ درآمدی بر چگونگی حیات اجتماعی و فرهنگی ارمنیان قزوین، فصلنامه فرهنگی پیمان، شماره ۲۸، تابستان ۱۳۸۳ ۱۲۱ـ گفتگو با دکترناصر تکمیل همایون، مجله معماری و فرهنگ، دفتر پژوهشهای فرهنگی، سال ۶، شماره ۱۸ و ۱۹، ۱۳۸۳ ۱۲۲ـ گفتگو با دکتر ناصر تکمیل همایون درباره ملک‌الشعرای بهار، یادنامه بهار، ۱۳۸۳ ۱۲۳ـ تأملی در روایت خویشاوندی تاریخی قاجاریان و تیموریان، فصلنامه مطالعات تاریخی، شماره‌های ۳ و ۴ ، بهارـ تابستان ۱۳۸۳ ، دانشگاه مشهد ، ۱۳۸۳ ۱۲۴ـ از جدایی‌ها شکایت می‌کند، فصلنامه پل فیروزه، دفتر پژوهشهای فرهنگی سال چهارم، شماره چهاردهم، زمستان ۱۳۸۳. ۱۲۵ـ ایران بزرگترین مدافع کشورهای نوخاسته خلیج فارس، گزارش گفتگو، سال چهارم، شماره ۱۶، فروردین و اردیبهشت ۱۳۸۴. ۱۲۶ـ اهداف استیلا گرانه در تغییر نام خلیج فارس و اشاره به پاره‌ای از اقدامات جهانی، همایش بین‌المللی خلیج فارس در گستره تاریخ، اصفهان، دانشگاه اصفهان، خرداد ۱۳۸۴. ۱۲۷ـ گفتگو با ناصر تکمیل همایون، «فرهنگ آسیای مرکزی»، ماهنامه ارتباطات فرهنگی (چشم انداز)، شماره ۱۶، خرداد ۱۳۸۴. ۱۲۸ـ هماهنگی ساکنان خلیج فارس و شیوه نوین تحکیم وحدت فرهنگی، نامه فرهنگ، سال پانزدهم، دوره سوم، شماره ۵۵، بهار ۱۳۸۴. ۱۲۹ـ قزوین در گذرگاه جاده ابریشم، مجموعه مقالات بزرگداشت استاد بهاء‌الدین خرمشاهی، ۱۳۸۴. ۱۳۰ـ والیگری دکترمحمد مصدق‌السلطنه در فارس، کنگره جهانی فارس شناسی، بهار ۱۳۸۴. ۱۳۱ـ طلیعه جنبش محصلان ایرانی در دوره معاصر پیش از پهلوی، مجله حافظ، شماره ۲۲، آذرماه ۱۳۸۴. ۱۳۲ـ جایگاه فلسفه و علوم انسانی در گندی شاپور، مجموعه مقالات و سخنرانیهای همایش جندی شاپور در گذر تاریخ، به اهتمام هوشنگ جباری، اهواز، دانشگاه شهید چمران، ۱۳۸۴. ۱۳۳ – تاریخ کاربری نوشت افزار و وسیله های کمک آموزشی در ایران، در برگ بی برگی، یادنامه استاد رضا مایل هروی، به کوشش نجیب مایل هروى، تهران، طرح نو، ۱۳۸۴، : فارسی ۱۳۴ – گفت وگو با ناصر تکمیل همایون؛ ناسیونالیسم ایرانی، روزنامه اعتماد ملی، شماره ۴۴۸، ۱۳۸۶، صفحه ۹ ۱۳۵ـ احصائیه اماکن و جمعیت در تهران از آغاز تا پایان سلطنت قاجاریه، نامه علوم اجتماعی، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران، (زیر چاپ) ۱۳۶ـ میرزا محمدصادق مروزی در مسند وقایع نگاری، دانشگاه الزهرا، (زیر چاپ) ۱۳۷ـ وزارت امور خارجه از آغاز تا پیروزی انقلاب مشروطیت، مجله وزارت امور خارجه، (زیر چاپ) ۱۳۸ـ جزیره لاوان در مسیر تاریخ، دانشگاه تهران، (زیر چاپ) ۱۳۹ـ جایگاه فرهنگی علوم و فنون و انتقال آن در جامعه‌های ابتدایی، دانشکده ادبیات دانشگاه شهید بهشتی، (زیر چاپ) ۱۴۰ـ انسجام فرهنگی در ایران باستان، (یادنامه اشوسپنتمان زرتشت) (زیرچاپ) ۱۴۱ـ راههای دریایی ابریشم (مجموعه سخنرانیها) ، بوشهر ـ سیراف ۱۴۲ـ ایران و فرهنگ ایرانی، مجله ایراس، (زیر چاپ) ۱۴۳ – Un Aperçu historique de La Ville de Téhéran, Forumdes images Paris (portraits de Téhéran), Paris, 2003 144 – Alexander in Iranian literature and Myths, Veria, 1999, Evolution Historique de Téhéran ,Villes En Parallele, 145 – The CULTURAL Relation Between Iran and the China 80 ـ ۱۹۷۹ (مجموعه سخنرانیها) پکن، ۱۴۶ – The Silk Route in Kushan Era and their Territory, Kabul, 1988. (مجموعه سخنرانیهای سمینار کوشانیان و راه ابریشم، کابل) بخشی از پایان نامه هایی که تحت راهنمایی دکتر تکمیل همایون تهیه شده است : ۱ – میترا روشن کیان، شیوه های تبلیغ گروه های سیاسی مخالف دولت در تاریخ معاصر ایران، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران مرکزی، ۱۳۷۷ ۲ – نقش ایل بچاقچی در تحولات سیاسی و اجتماعی کرمان(۱۳۳۷-۱۳۱۶ق/ ۱۹۱۸-۱۸۹۸م) حسن باستانی راد؛ به راهنمایی: ناصر تکمیل همایون؛ استاد مشاور: علی اصغر مصدق. ۲۹۴صفحه، تصویر، جدول، نقشه، دیسکت ، پایان نامه(کارشناسی ارشد)–پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، ۱۳۸۲.
