انسان شناسی و فزهنگ
انسان شناسی، علمی ترین رشته علوم انسانی و انسانی ترین رشته در علوم است.

پوشاک هندی (بخش هفتم)

Indian costumes

آنامیکا پتک برگردان نسیم کمپانی

امپراتوری ویجی‌نگر (قرنهای ۱۴ تا ۱۷ میلادی): امپراتوری ویجی نگر در قرن ۱۴ میلادی بنیان نهاده شد،و قدرت مسلط جنوبی شبه قاره را از آن خود کرد.سبک معماری ،مجسمه سازی , کنده کاری و نقاشی ویجی نگر،ادامه سنت سلسله چولا و پاندیان بود.یکی از بزرگترین فرمانروایان این سلسله کریشنا دیواریا بود ، اودانشمند،نقاش ،حامی هنرهای زیبا وجنگجو نیز بود.”منداپا”(ستون رواق دار)در معبد ویرابدرا در لیپکشی،وارداراجا در کانچی پورام ،ویتالا در هامپی وجالاکنتیسور در ویلور مدارکی از حمایت و پشتیبانی او دربردارد.امپراتوری ویجی نگر شاید آخرین دوره باشکوه از تاریخ و فرهنگ هندی بوده است.نقاشیهای لیپکشی و مجسمه های برنزی و سنگی از دورهویجی نگر،نشان دهنده خدایان با تاج،جواهرات فراوان،البسه پایین تنه ای که بسیار با زینت آلات مزین شده اند و” ساش ” می باشند.درسقف معبد ویروپاکشا در هامپی ،نقاشیها یی وجود داردکه نشان دهنده،حرکت دسته جمعی حکیم حماسی و بزرگ ویدیارنایا ، می باشد حاملان کجاوه و نگه دارندگان او یکسان و همگون

همگیتونیک ، دوتی کوتاه، کمربند و دستار پوشیده اند.(حکیم ویدیارانایا استادی روحانی که مسئول بنا کردن امپراتوری ویجی نگر در ابتدایی ترین مراحل بود.)زنان با ساری که در جلو چین خورده وانتهای تکه آن زیر بازوی راست و بالای شانه چپ نگه داشته شده وسپس در جلوی ساری انداخته شده است ترسیم شده اند.آنها زیورآلات معمولرا بر خود می انداختند –گردنبند، گوشواره، النگوو حلقه بینی وموهایشان بطور برجسته به شکل کلوچه تصویر شده.

دوره پس از مغولان (قرنهای ۱۸ و ۱۹ میلادی): پس از فرمانروایان مغول،نواحی سلطنتی قدرتمند و برخی از آنها مستقل شدند.برخی از نواحی سلطنتی مشهور در آن زمان،اوده،پنجاب و مرشد آباد بودند،در حالی که تعداد دیگری در منطقه راجپوتانا در شمال غرب قرار داشتند.در این دوره برخی از آنها کوشش کردند که درهر ناحیه سلطنتی هویت محلی خود را با روش های مختلف ،بویژه در نقاشی های این عصر بدست آورند.ناحیه درباری اوده(اکنون شهر لکنو در شمال هند) سبکی هوشمند را آفرید.برش ها ،کاهش،پیچیدن پارچه( بردورخود) و ظواهر البسه گسترده تر و متنوع تر از دربار مغول بود.لباس هایی مانند چولا،آنگارکا،جامه،پای جامه،گاگرا،چولی،فرشی پای جامه ،اودانی،و ساری ، که اشراف و درباریان از اواخر دوره مغول می پوشیدند،در موزه ها و مجموعه در سرتاسر دنیا مانند، قصر شهر در شهر جی پور ایالت راجستان ،قلعه مهران گردر شهر جودپور ایالت راجستان،موزه ویکتوریا وآلبرت در لندن،موزه ممتاز محل و موزه ملی دهلی نو،موزه سالار جنگ در شهر حیدرآباد، بهارات کالا بون در شهر بنارس جای گرفته اند و اینها فقط تعداد کمی از نامهایی بودکه می توان ذکر کرد.در اوایل قرن ۱۸ میلادی ،در دوره سلطنت فرخ سیر (۱۷۱۳-۱۹ )و محمدشاه(۱۷۱۹-۴۸ )،جامه و آنگارکا ،که قبلا در قرن ۱۷ میلادی در قد و طول بلند شده بود،تا انتهای پا پایین آمد و سبک مشابه ای نیز دردربار ا وده رایج بود.جاما بلند و کشیده ،اغلب پا رالمس می کرد.این لباس هم چنین با جمع شدگیهای فراوان و میان تنه بلند همراه بود.لباس آستین بلند چپکن،معمولا با کار جامه دانی،با یک یقه کوتاه و کمر چسبان ،وبا کمی حالت چتری دامن زیرین لباس،هم چنین در دربار اوده رایج بود.پای جامه گشادتر شد،و مردان و زنان هردو آن را می پوشیدند.”جامه”،چولا،آنگارکا،پای جامه تنگ ،دستارو چادار/شال را بیشتر مردان در دربار پنجاب در قرنهای ۱۸ و ۱۹ می پوشیدند”چوریدار پای جامه” ،کورتای کوتاه ،جامه و اودانی در این دوره را زنان استفاده بکار می بردند.”بغلبندی”، میرجایی، صدری،دیگر لباس های رایج بالا تنه بودندکه مردان در شمال هند می پوشیدند.کورتا لباسی اضافه شده جدید بود.این لباس شکل تغییر یافته ،لباس “نیم” یا نیمچه بود.تمرکز بر روی گلدوزیهای باشکوه ،انتخاب مواد با ذوقی سلیم و هوشمند بود.بعلاوه ،توپی و دوپالی از پارچه ای بسیار نازک، ساده تهیه می شد،اما با ظرافت تمام این سادگی به پایان می رسید و برخی اوقات درمکانها و جاهای فاخر پوشیده می شد.آنگارکا یک لباس بیرونی محسوب می شد،و دردربار راجستان بصورت رایج ومتداول حتی در قرن ۱۹ میلادی پوشیده می شد.آنگارکا محصول بخشی ازچپکن بود،با تعییراتی در بالابار، این لباس در بین کارکنان و مستخدمان قلمرو مرتبط با افسران دربار یا کمپانی هند شرقی بسیار رایج شد.در اواخر قرن ۱۸ واوایل قرن ۱۹ میلادی ،پیش از اینکه کت در هند رایج شود،اچکن و شیروانی لباسی (یک لباس بیرونی برای بالاتنه که مردان آن را می پوشیدند)رایج در مناطق درباری هند بود. شیروانی در دربار حیدرآباد لباسی بود که ترجیحا پوشیده می شد،در حالی که اچکن به صورت لباسی منتخب در دربار اوده باقی ماند.تحت نفوذ اروپاییها،شیروانی و اچکن را مردان مانند لباسی بالا تنه ای بکار می بردند .این پوشاک تنگ و چسبان در درازای قد متنوع بود , لباسی جلو بازکه دارای دگمه هایی در جلوی لباس ودارای یقه چینی ،که بر شانه ها افکنده می شد با آستینهای بلند سردست دارو در دوطرف دارای جیب بود.پای جامه ، لباسی گشاد(بصورت رایج معروف به علی گری بود)یا تنگ چسبان (مشهور به چوری دار)رامردان و زنان عموما می پوشیدند.در این دوره،جدا از فرشی پای جاما ،زنان شمال هند البسه سنگین و گلدوزی شده ای به نام ،اودانی،گاگرا،چولی بر تن می کردند.همه این البسه دارای گلدوزیهای سنگین زربفت ،گلدوزی –زری،یا پولک و نقده دوزیهای چاپی بودند.انواع متنوع پارچه های لباسی از خارج وارد هند شد و بزودی در میان گروه های طبقه اشراف رایج گشت.در حالی که امروزه مردم شهر نشین شلوار،پیراهن ،تی شرت،جین و دیگر لباسهای غربی را می پوشند ، در موقعیت های ویژه آنها هنوز ترجیح می دهند که شیروانی،چوری دار پای جاما یا کورتا پای جاما برتن کنند.شلوار کمیس(قمیس)، اودانی، ساری،بلوز کوتاهی که با ساری پوشیده می شود،زیر دامنی ساری، گاگرا،چولی لباس سنتی زنان هندی می باشند.در مناطق روستایی مردان هنوز از دوتی،کورتا،کمیس(قمیص در عربی) بلند و دستار استفاده می کنند،در حالی که زنان به پوشیدن البسه سنتی خود ادامه می دهند. نتیجه: چنانچه می دانیم غیرممکن است که پوشاک هندی را در طول تمام دوران تاریخی و گستره جغرافیایی تجزیه و تحلیل کنیم،مطابق چشم انداز این کتاب کوششی برای ساخت درکی توسعه و گسترش پوشاک هندی زنان و مردان بطور عموم ،و برخی گروه های اشراف و درباری ،بر مبنای زمینه کتب ادبیات انجام شد.امروزه،هم چنین شماری ازالبسه دوخته شده و لباسهای پیچیدنی به شکل مستمر زنان و مردان هندی می پوشند.براستی،از لباسهای پیچیدنی تا البسه دوخته شده ،پوشاک هندی راه درازی را طی کرده است.

ادامه دارد …

منبع:

۲۰۰۶, Pathak, Anamika, Indian Custumes, Delhi, Roli books