مطیع ، ناهید ، ۱۳۸۲، مقایسه نقش نخبگان در فرایند نوسازی ایران و ژاپن، تهران: شرکت سهامی انتشار.
“مدرنیزاسیون” مفهوم جامعی است که تمام نهادها، سازمان ها، اندیشه ها و نمادهای یک جامعه را در بر می گیرد و به عبارت دیگر، هم شامل تغییر در الگوهای مادی زندگی و هم تحول در شیوه تفکر و اندیشه است. هر جامعه ای در گذار از سنت به مدرنیته بنابر تفاوت های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی خود این مفهوم را به گونه متفاوت تجربه می کند.
نوشته‌های مرتبط
در این رابطه موفقیت ژاپن به عنوان یک کشور آسیایی در رابطه با توسعه و فرایندی که در این زمینه طی کرده توجه بسیاری از اندیشمندان و متفکران در این حوزه را به خود جلب کرده است. از جمله ویژگی هایی که در فرآیند نوسازی و توسعه ژاپن مورد توجه قرار دارد، گرایش و تاکید روشنفکران و نخبگان ژاپنی در حفظ منافع، هویت و اصالت ژاپن و فرهنگ ژاپنی در حین حرکت به سمت توسعه و پذیرش الگوهای جدید است. این ویژگی روشنفکران ژاپنی در دورانی که ژاپن از درون متحول می شد و از بیرون تحت فشار و هجوم فرهنگ و قدرت نظامی غرب بود، یکی از عوامل مهم حفظ انسجام اجتماعی و فکری جامعه در مرحله دشوار گذار در این کشور محسوب می شود. نکته قابل تامل این است که ایران و ژاپن تقریبا هم زمان و از اواسط قرن نوزدهم فرایند نوسازی را آغاز کردند اما ایران در عمل به دلایل مختلف نتوانست همگام با آن حرکت کند.
یکی از کتاب هایی که به موضوع توسعه و مدرنیزاسیون در ژاپن پرداخته، کتاب “مقایسه نقش نخبگان در فرایند نوسازی ایران و ژاپن” است که در واقع طرح رساله دکترای خانم ناهید مطیع می باشد و با راهنمایی آقای دکتر توسلی به انجام رسیده است. این کتاب به بررسی تطبیقی نقش نخبگان در تکوین فرایند نوسازی بین سال های ۱۹۲۰-۱۸۴۰ در دو کشور ایران و ژاپن می پردازد و در این رابطه به نقش کلیدی این گروه در سه نهاد آموزش، سیاست و اقتصاد اشاره دارد.
در بررسی مباحث توسعه در دو کشور ایران و ژاپن، شناخت عوامل جامعه شناختی و فرهنگی نوسازی و پیشرفت مورد توجه نگارنده بوده است. نویسنده در این کتاب تاکید می کند که در بررسی تجربه نوسازی جوامع نمی توان آن را تنها به بهره گیری صرف از سرمایه و انتقال تکنولوژی و دانش نسبت داد و نسبت به بررسی جامعه شناختی موانع و ساختارهای توسعه و تحلیل همه جانبه سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی در حوزه توسعه بی توجه بود.
کتاب مقایسه نقش نخبگان در فرایند نوسازی ایران و ژاپن، در چهار بخش و سیزده فصل تنظیم شده است و در مجموع شامل ۲۷۱ صفحه می باشد.
نویسنده در بخش اول این کتاب به معرفی نخبگان در ایران و ژاپن و طبقه بندی آن¬ها پرداخته و در این خصوص به روابط فرهنگی هر دو کشور با کشورهای غربی اشاره می کند. در بخش دوم کتاب نیز نقش نخبگان دو کشور در فرایند نوسازی آموزش دنبال شده است. در این بخش پس از بررسی خصوصیات آموزش سنتی در هر دو کشور، فرایند نوسازی این نهاد و سپس نقش نخبگان در تحقق آموزش مدرن در این دو کشور مورد مقایسه قرار گرفته است.
نوسازی نهاد سیاست بخش سوم این کتاب است که در آن با توجه به نقش نخبگان سیاسی، به خصوصیات نظام بوروکراتیک و زمینه های پیدایش نظام پارلمانتاریسم در دو کشور پرداخته شده است. در این بخش همچنین به تدوین قوانین مختلف از جمله قانون اساسی از سوی نخبگان و رابطه آن با مقتضیات فرهنگی- اجتماعی هر دو کشور اشاره شده است.
در بخش بعدی کتاب، شکل گیری روابط خارجی و جهت گیری های آن در دو کشور ایران و ژاپن مورد توجه بوده و در این رابطه تجارت خارجی، رقابت کشورهای استعماری بر سر غلبه بر ساختار بازرگانی و نتایج این رقابت ها در دو کشور مورد مقایسه قرار گرفته است. از جمله مباحث دیگری که این فصل به آن پرداخته شده، بررسی نوسازی اقتصادی و مقایسه نقش نخبگان در این رابطه در هر دو کشور می باشد.
کتاب “مقایسه نقش نخبگان در فرایند نوسازی ایران و ژاپن” را شرکت سهامی انتشار برای اولین بار در سال ۱۳۷۸ چاپ و منتشر نمود. این کتاب در سال ۱۳۸۲ تجدید چاپ شده است.
