انسان شناسی و فزهنگ
انسان شناسی، علمی ترین رشته علوم انسانی و انسانی ترین رشته در علوم است.

مروری بر کتاب «ژنتیک و جامعه : جامعه شناسی بیماری»

این کتاب در سال ۲۰۰۴ توسط انتشارات Routledge منتشر شد . حجم آن ۲۰۸ صفحه است.در دهه های اخیر ما به طور روزافزونی شاهد رشد ژنتیک در حوزه بیماری های بوده ایم. نمونه این مدعا انواع تستهای ژنتیکی در دسترس برای خانواده هایی با سابقه بیماری ژنتیکی است که اغلب این تست ها پیش از تولد انجام می گیرند. پروژه های مختلفی برای یافتن ریشه های ژنتیکی بیماری هایی نظیر سرطان و بیماری های قلبی اقدام به جمع آوری نمونه DNA کردند و یا تحقیقاتی بر روی ژن ها به صورت منفرد انجام شده است.

طبق گفته نویسنده در مقدمه کتاب این دستاوردهای ژنتیکی در خلا اجتماعی و فرهنگی رخ نمی دهند. فعالیت های علمی و ژنتیکی باعث شده است تا متخصصین این حوزه مورد موشکافی قرار بگیرند و در مقابل این حوزه نوین علمی, موسسات مختلفی در زمینه حقوق معلولین , حقوق حیوانات به فعالیت بپردازند. در حقیقت ژنتیک و دستاوردهایش باعث ایجاد تنش میان دولت ها , بیماران , متخصصین و فعالان اجتماعی شده است به ویژه زمانی که مساله حق امتیاز روی ژن ها و دلالت های اعمال ژنتیکی در تحقیقات و تولید محصولات مطرح شود. مجموعه ای از مشکلات اخلاقی نیز وجود دارد . از جمله می توان به حقوق والدین در زمینه انتخاب ویزگی های مطلوبشان در کودکان اشاره کرد. به نظر نویسنده در چنین شرایطی ما به نوعی می توانیم سایه بهنژادی قرن نوزدهم را در این منازعات ببینیم.

محققان اجتماعی هر کدام از زاویه خاصی به تاثیرات ژنتیک بر جامعه پرداخته اند . برخی بر تجربه بیماران و نحوه درک ژنتیک در اذهان عمومی پرداخته اند و برخی دیگر روی ابعاد اخلاقی و اجتماعی تکنولوژی های نوین مثل بانک های زیستی تمرکز کرده اند.

در این کتاب می توانیم ۳ گانه هایی را مشاهده کنیم که عبارتند از : گذشته ,حال و آینده. متخصصان , بیماران و عموم. دانش, اعمال و وسایل. کتاب به طور کلی به ۸ بخش تقسیم می شود که هر ۲ بخش یکی از ۳ گانه را به کامل بررسی می کند اما به طور خاص تر تمرکزشان بر یک موضوع است. مثلا در ۳ گانه گذشته ,حال و آینده بخش ۲ به گذشته و بخش ۸ به آینده می پردازد. در ۳ گانه متخصصان , بیماران و عموم بخش ۵ بیماران و بخش ۷ عموم را مورد مطالعه قرار می دهد و در ۳ گانه دانش, اعمال و وسایل بخش ۳ به بررسی کشف , بخش ۴ تولید مثل و بخش ۶ بانک های زیستی را بررسی می کنند.

به تفصیل بخش ۲ روش هایی را که ژنتیک مدرن در رابطه با گذشته توسط مجموعه ای از نقش آفرینان اجتماعی قالب بندی می شود را بررسی می کند.نویسنده در این بخش مرزهایی که توسط طرفداران ژنتیک میان بهنژادی و ژنتیک ترسیم می کنند را بیان می کند.

در بخش ۴, ۵ و ۶ مباحث مهم در حوزه هایی نظیر انتخاب فردی و پیشرفت اجتماعی در ارتباط با گذشته , حال و اینده بررسی می شوند و در این راستا دستاوردهای ژنتیکی در گذشته و حال با یکدیگر مقایسه می شوند و امکان درمان بیماری ها در آینده نیز بیان می گردد. در بخش ۸ نویسنده بیشتر بر ظهور تکنولوژی های تمرکز می کند و به مباحثی نظیر درمان ژنی و شبیه سازی و بهبود ژنتیکی می پردازد.

نویسنده به منظور فهم عمیق تر برساخته شدن حال و آینده توسط ژنتیک و جامعه ۳ گانه دیگری را نیز مطرح می کند که همان بیماران , متخصصان و عوام هستند. به همین منظور بخش ۵ را به بررسی روش های مختلفی که بیماران و خانواده ها انواع آزمایش ها و آنالیز ها را تجربه می کنند اختصاص داده است. بخش ۴ به طور ویژه به تجربه زنان از تستهای ژنتیک به منظور تولید مثل می پردازد. بخش ۶ تحت عنوان بانک زیستی ,زاویه دیگری را از افراد را ترسیم می کند که دیگر نه به عنوان بیمارانی منفعل بلکه به مثابه کنشگرانی فعال مطرح می شوند. بخش ۷ نیز به نقش عوام در روابط میان جامعه و عرصه ژنتیک از طریق بی توجهی و یا اعتماد نکردن به دستاوردهای علمی می پردازد.

۳ گانه دانش , اعمال و وسایل به روش هایی که بدن ها , ابزار ها و مردم با ژنتیک همراه می شوند دلالت دارند.در بخش ۳ به تفصیل نویسنده به ارتباط ژنتیک با زمینه های اقتصادی و اجتماعی می پردازد .بخش ۴ درباره تکنولوژی های تولیدمثل است که در آن راه هایی که انتخاب و مسولیت در حوزه تکنولوژی های ژنتیکی مطرح می شوند را بررسی می کند. بخش ۶ متمرکز بر تنظیم و کنترل فرآیند تولیدمثل است.

بخش ۹ از طریق تلفیق تمامی این ابعاد با یکدیگر به یک نتیجه گیری می رسد تا بتوانیم به فهمی از بیماری ژنتیکی و زمینه اجتماعی آن برسیم. در واقع نویسنده به ترکیبی از مزایا و معایب دستاوردهای ژنتیکی اشاره می کند اما در اینجا تحت سلطه تکنولوژی های ژنتیکی ,مباحث در حوزه مسولیت های اجتماعی و حقوق فردی فرصتی برای ابراز وجود ندارند. بنابراین ما امروزه نیازمند انجام پژوهش هایی در حوزه ژنتیک و جامعه با هم هستیم و به همین سبب در آینده نیازمند انجام تحقیقات اجتماعی در حوزه ژنتیک برای رسیدن یه تصویری کامل تر از عوامل و نقش آفرینان علم و تکنولوژی می باشیم.

فهرست

۱-مقدمه ۱

خلاصه ۱

مقدمه ۱

چرا این کتاب؟۳

موضوعات و بخش ها ۹

گذشته , حال و آینده ۱۰

بیماران , متخصصان و عوام ۱۱

دانش , عمل وسایل ۱۲

۲-گذشته ۱۵

خلاصه ۱۵

مقدمه ۱۶

نظلرت,اجبار و اراه ۱۸

پیش گیری ۲۲

تقلیل گرایی ۲۴

تجارت, حکمرانی و مهارت ۲۸

مجادلات معاصر درباره بهنژادی ۳۰

نتیجه گیری ۳۶

برای مطالعه بیشتر ۳۷

۳- کشف۳۸

خلاصه ۳۸

مقدمه ۳۸

کشف گفتمان ۴۳

دانش , عمل و وسایل ۴۵

تبلیغات گرایی ۴۶

حکمرانی ۵۰

روابط تخصصی ۵۳

تعریف بیماری ۵۶

نتیجه گیری ۶۲

برای مطالعه بیشتر ۶۲

۴- تولیدمثل۶۴

خلاصه ۶۴

مقدمه ۶۴

انتخاب های تولیدمثل ۶۶

سندرم داون در انگلستان ۷۴

نتیجه گیری ۸۲

برای مطالعه بیشتر ۸۳

۵- بیماران ۸۴

خلاصه ۸۴

مقدمه ۸۴

رویکرد روان جامعه شناسی ۸۶

بیوگرافی روایت ها ۸۹

ریسک و مسولیت ۹۴

نتیجه گیری ۱۰۱

برای مطالعه بیشتر۱۰۲

۶- بانک های زیستی۱۰۳

خلاصه ۱۰۳

مقدمه ۱۰۳

رضایت ۱۰۶

حریم خصوصی و محرم بودن ۱۱۱

تبلیغات و حکمرانی ۱۱۶

نتیجه گیری ۱۲۱

برای مطالعه بیشتر۱۲۲

۷- عوام۱۲۳

خلاصه ۱۲۳

مقدمه ۱۲۳

نگاه عوام ۱۲۵

دانش عامیانه ۱۳۲

شهروند فعال ۱۳۴

ساختن شهروندان و عموم ۱۳۸

نتیجه گیری ۱۴۲

برای مطالعه بیشتر۱۴۲

۸- آینده ۱۴۳

خلاصه ۱۴۳

مقدمه ۱۴۳

سخن سیاست مدارانه ۱۴۵

اخلاق زیستی عموم ۱۴۸

داروهای زیستی ۱۵۴

رسانه جمعی ۱۵۶

نتیجه گیری ۱۶۰

برای مطالعه بیشتر۱۶۰

۹-نتیجه گیری ۱۶۱

مقدمه ۱۶۱

گذشته , حال . آینده ۱۶۲

بیماران , متخصصان و عوام ۱۶۳

دانش , عمل و وسایل ۱۶۵

تحقیق ژنتیک و جامعه ۱۶۷