مرحله پاگشایی بلوغ در هندویسم یا اوپایانا

نسیم کمپانی

مقدمه:

اوپایانا یا اوپایانام Upanayanam در واقع مرحله گذر از دوران کودکی به دوراغ بلوغ یعنی مسولیت پذیری اجتماعی و آموزش های دینی و فرهنگی در دین هندو می باشد,این مراسم یا جشن ورود به دنیای بزرگان را یک معلم مذهبی یا گورو Guru انجام می دهد, در این روز مهم پس از غسل و تطهیر بدن پسر جوان در مقابل معلم مذهبی خویش وارد شده و به او ادای احترام می کند , این شخص خاص با انداختن سه بند کتانی سفید یا یاجنوپویتا Yajnopavita به سینه او, او را به عنوان شاگرد خویش پذیرفته و درواقع این بندها باید در روی شانه چپ افتاده و از زیر دست راست بگذرد و این سه بند نشانه سه الهه یا خدا بانوی زیبا یعنی پروتی(الهه خرد و دانایی) ,لکشمی(الهه ثروت ) و سرسوتی(الهه هنر و ادبیات) می باشد , تا به او نه تنها آموزش های مذهبی و فرهنگی را بیاموزد, بلکه ریاضی,خواندن و نوشتن ,هنرهای مختلف مانند موسیقی و رقص و هم چنین ادبیات را نیز آموخته تا او را برای ورود به جامعه و شکوفایی استعدادهای او راهنمایی و هدایت کند. متون باستانی هندو مانند اوپانیشاد و براهمانا بر این رسم بسیار تاکید کرده و آن را بر سه کاست یا طبقه اجتماعی جامعه هندو اول یعنی برهمن ,شاتریا و ویشیا واجب شمرده اند البته لازم به ذکر است که در برخی متون نیز به اجرا درآوردن این رسم برای طبقه نجس ها یا شودرا عنوان شده ولی واجب و لازم بودن آن برای سه کاست اول هندو جز وظایف و فرایض دینی و قانونی محسوب می شده زیرا با بر جای آوردن این رسم اجازه قانونی و رسمی ورود به مرحله تازه زندگی برای نوجوانان از طرف خانواده و معلم روحانی یاهمان گورو به رسمیت شناخته می شده است.نوجوانان در گورو کال Gurukul یا مدرسه نه تنها ذهن و جسم خویش را در اختیار معلم قرار می دادند بلکه روح و روان خود را نیز کاملا به دست ایشان سپرده و برای مفید بودن در جامعه و تعالی خویش کوشش می کردند,در واقع ایشان باید ۳۲ ویدیا Vidya یا علوم مختلف و ۶۴ کالا Kala یا انواع مهارت ها و هنر را فرا می گرفتند.

تولد دوگانه :

درواقع دین هندو به دو نوع تولد معتقد است یکی تولد فیزیکی که هر شخص از مادر خویش بطور طبیعی زاده می شود و دیگری تولد معنوی و روحانی که باید معلم یا گورو آن را پرورش دهد ,سن ورود به این مرحله برای پسران معمولا از ۶تا ۲۴ سال می باشد که به این مرحله برهما چاریا Brahmacharia نیز گفته می شود و برای دختران ۸ سال زیرا بر طبق سنت هندویسم زنان باید پیش از ۱۳ سالگی ازدواج کرده باشند و بدین منوال زنان در شب عروسی ساری خویش را بر روی شانه چپ می اندازند که این به معنی ختم دوره آموزش و ورود به دنیای تاهل می باشد,لازم به ذکر است که طی این مرحله برای پسران و افراد ذکور جامعه واجب و برای دختران مستحب بوده است زیرا زنان در جامعه هندو وظیفه ای جز ازدواج و پس از آن خدمت به شوهر و فرزندآوری نداشته اند.در میان پیروان دین زرتشت نیز چنین رسمی وجود دارد که به آن “نوزاد” می گویند یعنی از نو متولد شدن که در واقع به معنی نو شدن وضعیت اجتماعی فرد در جامعه می باشد, فقط تفاوت آن در بین زرتشتیان و هندوان در این است که زرتشتیان برای هر دو جنس پسر و دختر این رسم را بر جای می آورند ولی برای هندوان پسران در الویت قرار دارند زیرا از نظر ایشان بار مسولیت اجتماعی از هر نظر باید بر دوش مردان قرار گیرد, لازم به ذکر است که این رسم کهن هندو –ایرانی از روزگار باستان در این منطقه وجود داشته و هنوز نیز اجرا می شود.

منابع :

۱-The Upanayana :The Hindu Ceremonies Of The Sacred Thread /Dr.C.P.Prasad /Motilal Banarisdass Publishers Private Limited Delhi 2004

۲-Vedic Upanayana Ritual In Simple Form /Bharata Samaja /The Theosophical Society 1982

۳-A Study Of The Socio-Religious Ceremony Of Upanayana /Bharati Barua /Puniht Pustak 1994