اصفهان از دیرباز از مهمترین مراکز شهرنشینی در فلات ایران به شمار می‌رفته‌است. در ۵ دی ۱۳۱۹ در زمان رضاشاه برای نخستین بار در ایران به سبک اروپایی در اصفهان از مردم سرشماری بعمل آمد و ۲۰۴٬۶۰۰ تن را ساکن شهر اصفهان گزارش کردند. مردم اصفهان زبان پارسی و لهجه اصفهانی دارند و همچنین ارامنه اصفهان نیز به زبان ارمنی سخن می‌گویند. تاریخی اصفهان مجموعه ای از بهترین نمونه های به جا مانده از سبکهای گوناگون معماری ایران در طول هزاران سال و بیشتر است و کیفیت این آثار چنان است که می توان گفت بیشتر آثار بزرگ و شاهکارهای هنر معماری ایران پس از اسلام در اصفهان قرار دارد.
نام: اصفهان
نوشته‌های مرتبط
نام های پیشین: سپاهان، اسپهان، اسپادانا، جی، گی، گابیان
استان: اصفهان
مساحت شهر: ۴۰۰ کیلومتر مربع
جمعیت شهر: ۱,۹۰۸,۹۶۸
تحول جمعیتی شهر در صد سال اخیر:
اصفهان از دیرباز از مهمترین مراکز شهرنشینی در فلات ایران به شمار می‌رفته‌است. در ۵ دی ۱۳۱۹ در زمان رضاشاه برای نخستین بار در ایران به سبک اروپایی در اصفهان از مردم سرشماری بعمل آمد و ۲۰۴٬۶۰۰ تن را ساکن شهر اصفهان گزارش کردند.
نمودار زیر رشد جمعیت شهر اصفهان را از سال ۱۳۳۵ تا ۱۳۹۰ نشان می دهد. جمعیت سال ۱۳۹۰ با در نظر گرفتن الحاق خوراسگان به اصفهان، محاسبه شده است.
مساحت استان: ۱۰۷,۲۷ کیلومتر مربع
جمعیت شهرستان: ۲,۱۷۴,۱۷۲ (۱۳۹۰)
جمعیت استان: ۴,۸۷۹,۳۱۲ (۱۳۹۰)
ترکیب شهرستان(تعداد و اسامی شهرها، و تعداد روستاها):
شهرستان اصفهان دارای ۱۰ شهر اصفهان، بهارستان، حسن آباد، نیک‌آباد، نصرآباد، کوهپایه، سگزی، تودشک، محمدآباد، ورزنه و زیار و هرند است.
به علاوه این شهرستان از ۱۷ دهستان تشکیل شده که شامل رامشه، گاوخونی (بن رود)، رودشت شرقی (بن رود)، جرقویه سفلی، جرقویه علیا، جرقویه وسطی، تودشک، جبل، زفره، سیستان، براآن جنوبی، دهستان براآن شمالی، جی، قهاب جنوبی، قهاب شمالی، کرارج و محمودآباد هستند.
کوچکترین و بزرگترین شهرهای استان از لحاظ جمعیتی:
اصفهان بزرگترین و شهر دامنه با ۷۷۰۰ نفر جمعیت کوچکترین شهرهای استان هستند.
ترکیب استان (تعداد و اسامی شهرها و شهرستان ها):
استان اصفهان دارایی ۱۶ شهرستان به قرار زیر است:
اصفهان، کاشان، خمینی‌شهر، نجف‌آباد، شاهین‌شهر و میمه، شهرضا، لنجان، مبارکه، آران و بیدگل، گلپایگان، فلاورجان، نایین، سمیرم، برخوار، خوانسار، فریدن
استان اصفهان دارای ۲۷ شهر است:
اصفهان، کاشان، خمینی‌شهر، نجف‌آباد، شاهین شهر، شهرضا، خوارسگان، فولادشهر، مبارکه، بهارستان، آران و بیدگل، زرین شهر، گلپایگان، درچه پیاز، فلاورجان، دولت‌آباد، قهدریجان، نایین، سمیرم، کلیشاد و سودرجان، گل‌دشت، خورزوق، ابریشم، خوانسار، گز، دامنه، نطنز
فاصله شهر با تهران: ۴۳۵ کیلومتر
فاصله و نسب جغرافیایی شهر با شهرهای مهم نزدیک:
اصفهان در ۱۰۵ کیلومتری شمال و شرق شهر‌کرد، ۵۸۵ کیلومتری جنوب سمنان، ۳۱۳ کیلومتری غرب یزد، ۴۸۳ کیلومتری شمال شیراز، ۲۸۱ کیلومتری جنوب شرقی اراک و ۳۷۷ کیلومتری شرق خرک اباد قرار دارد.
ترکیب زبانی شهر:
مردم اصفهان به زبان پارسی و لهجه اصفهانی سخن می‌گویند. از ویژگی‌های لهجه اصفهانی اضافه کردن حرفِ س به آخر واژگان می‌باشد که به جای واژهٔ است استفاده می‌شود. همچنین ارامنه اصفهان نیز به زبان ارمنی سخن می‌گویند.
ترکیب قومی شهر:
در اصفهان، ارامنه و دیگر شاخه‌های مسیحی، زرتشتیان، ورشوییان، بهاییان، بودایی، ربانیان (هندوهای تاجرپیشه) و یهودیان زندگی می‌کردند. اصفهان در جایگاه یک پایتخت و با شکوفایی سیاسی، اقتصادی و فرهنگی که در روند تاریخی خود داشت، همواره کانونِ نگرشِ اقلیتها بود. امروزه یهودیان اصفهان از قدیمی‌ترین اهالی این شهر می‌باشند که در گذشته در محله جویباره ساکن بوده‌اند ولی اکنون بیشترشان به خارج کشور مهاجرت کرده‌اند. اندک یهودیانِ باقی‌مانده هم بیشتر در خیابان فردوسی، آمادگاه و سیدعلیخان ساکن هستند.
بر اساس یک بررسی میدانی و جامعه آماری از میان ساکنین ۲۸۸ شهر و حدود ۱۴۰۰ روستای سراسر کشور، ترکیب قومی شهر اصفهان به قرار زیر است:
اقوام کلانشهر اصفهان
قومیت درصد
فارس ۸۷.۳
ترک ۶.۲
لر ۳.۰
سایر ۲.۷
کرد ۰.۸
ترکیب اقتصادی (مشاغل و بخش های اقتصادی فعال):
براساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۷۵، در استان اصفهان افراد شاغل و افراد بیکار (جویای کار) در مجموع ۳۶/۷۲ درصد از جمعیت ده ساله و بالاتر را تشکیل می‌داده‌اند. این نسبت در نقاط شهری ۳۵/۱۳ درصد و در نقاط روستایی ۴۱/۴۵ درصد بوده است. از جمعیت فعال این استان ۸۵/۶۳ درصد را مردان و ۱۴/۳۷ درصد را زنان تشکیل می‌داده‌اند. بیش‌ترین میزان فعالیت مربوط به گروه سنی ۳۴-۳۰ ساله با ۵۷/۵۹ درصد، و کم‌ترین میزان مربوط به گروه سنی ۱۴-۱۰ ساله با ۳/۶۵ درصد بوده است. بالاترین میزان فعالیت برای مردان مربوط به گروه سنی ۳۹-۳۵ ساله با ۹۶/۸۴ درصد، و برای زنان مربوط به گروه سنی ۲۹-۲۵ ساله با ۱۷/۷۵ درصد بوده است.
بر طبق همین سرشماری، از شاغلان ۱۰ ساله و بیشتر استان ۱۴/۵ درصد در گروه عمده کشاورزی، ۴۲/۲۵ درصد در گروه عمده خدمات و ۴۲/۱۱ درصد در گروه عمده صنعت و ۱/۱۴ درصد نیز در سایر گروه‌های عمده فعالیت اقتصادی به کار اشتغال داشته‌اند. این نسبت‌ها در نقاط شهری به ترتیب ۷/۱۹، ۴۹/۰۵، ۴۲/۵۶، ۱/۲۰ درصد و در نقاط روستایی ۳۲/۷۱، ۲۵/۳۱، ۴۱ و ۰/۹۸ درصد بود است. توزیع نسبی شاغلان ۱۰ ساله و بیشتر، برحسب گروه‌های عمده فعالیت، نشان می‌دهد که در نقاط شهری گروه عمده خدمات، و در نقاط روستایی گروه عمده صنعت، بیش‌ترین تعداد افراد شاغل را به خود اختصاص داده‌اند.
فعالیت‌های بخش کشاورزی در استان اصفهان به لحاظ برخورداری از منابع قابل توجه، از جمله بخش‌های مهم اقتصادی استان محسوب می‌شود به‌نحوی که این استان با داشتن حدود ۸/۲ درصد از اراضی زیرکشت کشور حدود ۷ درصد تولیدات کشاورزی و ۹/۵ درصد از ارزش‌افزوده بخش کشاورزی را به خود اختصاص داده است. مجموع تولیدات کشاورزی استان در سال ۱۳۸۷ بالغ بر۴۵۶۴ هزارتن شامل ۷۹ درصد محصولات زراعی و باغی و ۲۱ درصد محصولات دامی بوده است. میزان تولیدات زراعی و باغی استان طی سال‌های ۱۳۸۷-۱۳۸۴ نشان می‌دهد که تا سال ۱۳۸۶ تولید محصولات زراعی و باغی هر ساله با افزایش روبه‌رو بوده و روندی افزایشی داشته اما در سال ۱۳۸۷ به علت بروز شرایط خشکسالی میزان تولید زراعی و باغی به شدت کاهش پیدا کرده است به نحوی که در تولیدات باغی، میزان محصول سال ۱۳۸۷ نسبت به سال ۱۳۸۶ حدود ۵۰ درصد کاهش یافته و در کل محصولات زراعی و باغی نیز میزان کاهش در سال ۱۳۸۷ نسبت به سال ۱۳۸۶ حدود ۳۱ درصد است.
به علاوه استان اصفهان بزرگترین مرکز تولید صنایع دستی ایران محسوب می‌شود و با توجه به این قابلیت‌ها، از لحاظ ارزش‌افزوده بخش صنعت پس از استان تهران رتبه دوم را به خود اختصاص داده است. صنایع دستی در زمینه اشتغال‌زایی و رشد اقتصادی اهمیت بسزایی دارد.
علاوه بر موارد ذکر شده، وجود معادنی چون معادن سرب و روی ایران کوه واقع در غرب شهرستان اصفهان، معادن طلای موته در حوالی میمه، معدن سنگ چینی و ساختمانی در گدار سرخ گلپایگان نشان از فعال بودن بخش معاون این منطقه است.
در بخش صنعت از مهمترین صنایع استان اصفهان می توان: وجود کارخانه ذوب‌آهن، صنایع فولاد مبارکه اصفهان، کارخانه پلی‌اکریل اصفهان، صنایع نظامی، صنایع مواد غذایی و فرآورده‌های پلاستیکی و کارخانه‌های بافندگی و ریسندگی را بر شمرد.
جاذبه های استان اصفهان و موقعیت خوب توریستی این استان به صورتی است که در ایام تعطیلات بخش عمده ای از صنعت گردشگری کشور را به خود اختصاص می دهد . همین امر سبب شده که وضعیت اقتصادی بهبود یابد و کسب و کار رونق بیشتری پیدا کند.
ارتفاع از سطح دریا : ۱۵۷۰ متر
دمای میانگین سالانه: ۱۷ درجه سانتی‌گراد (۱۳۹۱)
سردترین و گرم ترین درجه حرارت: حداکثر دما در تابستان ۴۰ درجه سانتی گراد و حداقل ۳- درجه سانتی گراد بوده است.
وبگاه های مربوط:
ویکی‌پدیا / اصفهان
شهرداری اصفهان
نقشه در ایران :
نقشه در استان:
نقشه شهر:
منابع:
دانشنامه ویکی‌پدیا / اصفهان
دانشنامه ویکی‌پدیا / شهرستان اصفهان
دانشنامه ویکی‌پدیا / استان اصفهان
دانشنامه ویکی‌پدیا / فهرست شهرهای استان اصفهان
اداره کل هواشناسی استان اصفهان
سایت تیشینه / فواصل شهرها
پایگاه اطلاع رسانی دولت / وضعیت اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی استان اصفهان طی سال های ۱۳۸۷-۱۳۸۴
ویستا نیوز / وضعیت اجتماعی و اقتصادی استان ، استان اصفهان
سایت بانک مسکن اصفهان
دانشنامه شهری ایران / موقعیت اجتماعی و اقتصادی استان اصفهان
این مطلب در چارچوب پروژه انسان شناسی و بازنمایی شهرهای ایران مدرن منتشر می شود.
درباره پروژه