نسیم کمپانی
مقدمه:
نوشته‌های مرتبط
یکی پس از ورود مسلمانان به هند در قرن ۱۰ م از ایران ,افغانستان و آسیای میانه فرهنگ ایرانی-ترکی تقریبا در تمام جنبه های زندگی هندیان وارد و جاگیر شد ,پادشاهان ایرانی و ترک مشوق هنر در تمام زمینه ها بودند و بسیاری از موسیقی دانان,شعرا,نویسندگان, نقاشان,خطاطان,معماران ,بافندگان پارچه و فرش و دانشمندان از سایر کشورها به هند سرازیر شده و در دربار به گرمی پذیرفته شدند ,اینان به آوردن فرهنگ و هنر خویش به هند و پذیرفتن برخی از جنبه های فرهنگ و تمدن هند فرهنگ نوظهوری را پدید آوردند که تا کنون در بیشتر بخش های شبه قاره هند قابل مشاهده می باشد.یکی از این موارد نوازندگان و رقصندگان دوره گرد محلی بودند که در شهرها نمایش اجرا کرده و به علاوه به فال گیری ,شعبده بازی و تن فروشی مشغول بودند,اینان پس از ورود گروه های ذکر شده به شبه قاره هند در شهر ها سکنی گزیده و برخی به خدمت دربار پادشاهان درآمده و بقیه برای خود محله هایی ساخته و در آن ساکن شدند که به آن کوتا گفته می شد که به معنی عمارت بزرگ می باشد ,در این محله ها هر کس بر حسب پول و ثروت خویش خانه ای بنا نهاده و در آن به نمایش ,هنر نمایی ,رقص,موسیقی و آوازخوانی می پرداختند این منازل “نشاط خانه” یا کوتا Kotha گفته می شد و در مقابل آن برنامه زنده پول دریافت می کرد,برخی از این زنان به تنهایی و برخی دیگر دختران جوان دیگر را تعلیم داده و در اختیار خود می گرفتند,در هر صورت این فرهنگ شمال هند از قرن ۱۶ م تا اوایل قرن ۲۰ در شبه قاره هند بشدت رایج بود و تقریبا در قرن ۱۸ م با پشتیبانی و تشویق پادشاهان سلسله گورکانی هند به اوج خوئ رسید.برخی اوقات این زنان برای اجرای “مشاعره ” به منازل امرا و اشراف دعوت شده تا در “زنانه ” یا اندرونی یعنی جایی که زنان ایشان در آن جا اقامت داشتند برنامه اجرا کرده و زنان شریف نیز از هنر ایشان بهره ببرند در برخی متون از این زنان به نام” بازاری عورت” نیز یاد شده یعنی زنانی که مانند بازار در معرض دید و قابل دسترسی آسان هستند در مقابل زنان پرده نشین که در منازل خویش از چشم ها پنهان بودند و کسی به آنان دسترسی نداشت,از دیگر کلمات که برای توصیف ایشان به کار می رفت ناءوچ Natuch بوده که از کلمه ناچ Natch هندی و اردو به معنی رقص می باشد آمده و به معنی رقصنده زن می باشد ,بیشتر بزرگان و حتی امرا فرزندان خویش را برای یادگیری موسیقی و دیگر هنرها به نزد ایشان می فرستادند زیرا آنان از هر نظر استاد هنرهای نمایشی و موسیقی بوده و دیگر این که آموزش آنها از جان و دل بود نه فقط در مقابل پول یا مسایل مادی .
تعریف این واژه :
در واقع توایف معشوقگانی بسیار عالی مقام و بلند مرتبه بودند که تعلیمات بسیاری در زمینه موسیقی,رقص,آوازخوانی,شعر,ادبیات ,شطرنج , ریاضی و آداب نگارش دیده بودند و بیشتر آن ها در منطقه شمال هند یعنی دهلی , اوده (اکنون شهر لکنو) و بنارس در ایالت اوترپرادش ساکن بودند ,اینان در منازل خویش به هنرنمایی پرداخته و به علت تعلیمات خوبی که درباره شیوه رفتار و آداب ادب با مشتریان و مشوقین خود که بیشتر امرا ,درباریان ,ثروتمندان و هنرمندان یا در واقع “شریفون” که به مردان بلند مرتبه اطلاق می شد, دیده بودند ,بسیار مشهور و شب ها معمولا محفل آن ها بسیار پر رونق بود,بسته به استعداد و هوش شخصی او منزل اینان شلوغ یا خلوت بوده و برخی از ایشان از زنان ثروتمند شهر محسوب می شدند.
موجرا Mujra :
در واقع در مجالس و محافل بزرگان , دربار گورکانیان و پادشاهان مسلمان محلی نوع خاصی از رقص کلاسیک شمال هند یعنی کتک Khthak وجود داشته که بسیار ملایم ,زیبا و محسور کننده بوده و دختران بسیاری برای آموزش این روش از کودکی آموز ش های سختی می دیده اند تا برای اجرا و هنرنمایی در پیشگاه پادشاه ,امرا و اشراف آماده باشند,موسیقی این رقص موسیقی هندوستانی شمال هند بود,ضمنا روش های آواز خوانی “غزل ” ” ترانه” و “خیال ” که از انواع روش های خواندن آواز های کلاسیک در شبه قاره هند محسوب می شود نیز به آنان آموزش داده می شد, تمامی این دختران “تهزیب ” یا روش های مودبانه رفتار با مهمانان و مشتریان را می آموختند ,بخصوص به این دختران آموزش داده می شد که در عین ادب و شرم باید دلربا ,زیبا و محسور کننده و شجاع نیز باشند تا بتوانند محفل خویش را گرم نگه داشته تا افراد بیشتری برای ملاقات با ایشان و بهره از هنر آن ها جلب شوند که البته در پس همه این ها پولی که افراد می پرداختند تا چراغ این خانه ها روش بماند,لازم به ذکر است که به اجرای این برنامه زنده “محفیل”گفته می شد,لازم به ذکر است که نوازندگان این محافل اغلب مرد بوده و از استادان چیره دست سازهایی چون طبلا ,سارنگی , سیتار و بعدها هارمونیوم بوده اند,با روی کار آمدن انگلیسی ها مقام و موقعیت اینان بشدت افول کرده و آنان تنها در جایگاه روسپی های خیابانی پذیرفته شدند زیرا سربازان , افسران و تاجران انگلیسی به هیچ وجه خریدار هنر و زیبایی های هنرمندانه ایشان نبودند و در نهایت لذت جسمانی را از آنها طلب می کردند و این گونه تعاریف درباره ایشان را خنده دار و مسخره می یافتند .
مشهورترین توایف در شبه قاره هند:
لازم به ذکر است که برخی از این زنان به ازدواج رسمی پادشاهان,وزراء,اشراف ,ثروتمندان و حتی برخی افسران عالی رتبه انگلیسی در می آمدند,از جمله اینان بیگم سمرو است که همسر والتر رین هارت سومبر یکی از افسران بلند پایه انگلیسی بود که پس از مدتی حاکم منطقه سردانا نزدیک شهر میروت را بر عهده گرفت ,یکی دیگر از این زنان موران سرکار بود که در نهایت همسر ماهاراجا رنجیت سینگ پادشاه منطقه پنجاب شد و برای او دو فرزند آورد ,وزیران همسر واجد علی شاه پادشاه منطقه اوده (لکنوی فعلی )بود که به علت هوش و ذکاوت خود به سمت وزیر همسر خود نیز در آمد ,از نام های معروف دیگر می توان از گوهر جان و زهره بای آگراولی نیز می توان نام برد,در واقع اولین زنانی بودند که صدای آواز ایشان در شبه قاره هند ثبت و ضبط با روش جدید روی صفحه گرامافون شده است,اولین هنرپیشگان زن از توایف بودند کسانی چون ممتاز بیگم,روکمینی دیوی,سیتارا دیوی,جدن بای , مادام مینیکا و کلوچان موهاپترا اجازه یافتند بر پرده سینمای هندوستان ظاهر شده وفیلم های جاودانی را بسازند,اینان در جامعه محافظه کار و مردسالار هند هرگز نگران قضاوت یا اجازه شوهر و خانواده او نبودند و قادر به تصمیم گیری آزادانه در باره سرنوشت و آینده خویش بودند,هم چنین توایف رقصندگان و آوازخوانان چیره دستی بودند مهارت هایی که در سینمای هند بویژه بسیار مورد استفاده قرار می گرفت و مفید بودند .
نتیجه :
در زمانی که بیشتر زنان در بی سوادی , جهل مطلق و اطاعت محض از مردان به سر می بردند ,توایف زنانی تحصیل کرده,مستقل ,ثروتمند و قدرتمند در جامعه بین قرون ۱۸ تا اوایل قرن ۲۰ به شمار می آمدند,این زنان کاملا بر سر زندگی خود حاکم بوده و می توانستند آن گونه که می خواستند زندگی و یا با هر شخصی که مایل بودند ازدواج کنند یا تنها به زندگی خود ادامه دهند ,در کل باید گفت که این زنان زندگی شاد,بی دردسر و آزادی را می گذرانند ,بر طبق نظر محققین هندی فرزندان این زنان اگر دختر بودند به جرگه خود ایشان می پیوستند و اگر پسر بودند به جرگه موسیقیدانان,آوازخوانان ,شعرا و کسانی که این گونه منازل را اداره می کردند وارد می شدند,بسیاری اوقات با وساطت ایشان از قتل ها و یا حتی غضب پادشاهان و امرا برای کسانی که مورد غضب ایشان قرار گرفته بودند جلوگیری می شد ,در نهایت این زنان نقش عمده ای در جامعه کاملا مرد سالار زمان خویش بازی می کردند.
منابع :
۱-Woman ,Islam and cinema /Gonul Donmwz –Colin /Reaktion Book 2004
۲-Tawaif /lambert M.Surhone ….Mariam T.Tennoe /Betascript Publishery 2011