انتشار شمارۀ ۱۳۶ نشریۀ اطلاعات حکمت و معرفت با عنوان اسلام و محیط زیست
شمارۀ ۱۳۶ نشریۀ اطلاعات حکمت و معرفت با عنوان اسلام و محیطزیست با شش مقاله در بخش دفتر ماه، دو مقاله در بخش ادب و هنر، سه مقاله در بخش اندیشه و نظر، پنج مقاله در بخش کتاب منتشر شد.
موضوع دفترماه شمارۀ ۱۳۶ به موضوع اسلام و محیط زیست اختصاص دارد و دبیری آن را منوچهر دینپرست بر عهده داشته و مشتمل بر شش نوشتار است. بحران محیطزیست شاید یکی از اصلیترین و برجستهترین دغدغۀ مشترک انسانها باشد و در واقع «سال‌هاست که تبدیل به یکی از مهم‌ترین مسائل جدی دنیای امروزه شده است. اگرچه پیش از این متفکران و اندیشمندان، با انتشار کتاب و مقالات و حتی ایراد سخنرانی‌هایی اهمیت و جایگاه محیطزیست را گوشزد کرده بودند اما اکنون وضع به گونه‌ای است که حتی پای سیاست‌مداران و دولتمردان هم به بحث محیطزیست کشیده شده است.»
نوشته‌های مرتبط
در این شماره از مجلۀ حکمت و معرفت سعی شده بحث اهمیت و جایگاه محیطزیست را از منظر دین اسلام، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین ادیان الهی که پیروان بسیاری در دنیای حاضر دارد، بررسی شود. تبیین اهمیت محیطزیست براساس دین اسلام می‌تواند رهیافت فراگیری به تعامل انسان با محیطزیست طبیعی فراهم آورد و به این موضوع در آیات مختلفی از قرآن اشاره شده است. دبیر دفترماه این شماره از نشریه بر این نظر است که بررسی تطبیقی مبانی اسلام و محیطزیست نشانگر آن است که «اسلام به دلیل گونۀ نگرشش به جهان هستی، از مبانی و اصول مستحکمتری برای هدایت فکری عامل انسانی برخوردار است و همین عامل انسانی می‌تواند راهی جدی برای بحران محیطزیست بگشاید.»
صد و سی و ششمین دفتر ماه این نشریه مشتمل بر شش نوشتار است. اولین نوشتار گفت‌و‌گویی با آیت‌الله دکتر سیدمصطفی محقق داماد، رئیس گروه مطالعات اسلامی فرهنگستان علوم، دربارۀ جایگاه و اهمیت فقه به‌عنوان منبعی عملی برای رعایت مسائل دینی و نسبت آن با محیطزیست است.
دومین مقاله با عنوان «اسلام، جهان اسلامی معاصر و بحران محیطزیست» به قلم دکتر سید حسین نصر است که تا کنون کتاب ها و مقاله‌ها و سخنرانی‌های متعددی دربارۀ بحران محیطزیست ارائه کرده است. در این مقاله دکتر نصر «ضمن تبیین جایگاه و اهمیت محیطزیست در اسلام با نقد وضعیت دنیای مدرن و صنعتی‌سازی‌های گسترده توسط دولتمردان به آگاهی‌سازی جدی دربارۀ بحران محیطزیست پرداخته است. وی معتقد است که این بحران امور متعددی را در برمی‌گیرد ازجمله: اکوسیستم طبیعی جهان، محیط انسانی، هوایی که تنفس می‌کنیم، غذایی که می‌خوریم، آبی که می‌نوشیم، و حتی عملکرد دستگاه‌های درون بدنمان. به‌علاوه، این بحران هارمونی کل بافت حیاتی در زمین و نیز سیستمی که حیات انسانی را ممکن می‌کند، به خطر می‌اندازد. باوجوداین، اغلب مسلمانان درست مانند دیگر همنوعان خود مثل خواب‌گردها وسط این بحران قدم می‌زنند و کوچک‌ترین اطلاعی از آنچه پیرامونشان می‌گذرد، و نیز علل و عوامل بحرانی که زیست انسان را روی کرۀ زمین تهدید می‌کند، ندارند. و این خواب‌گردی درحالی اتفاق می‌افتد که اسلام تعالیم معنوی ارزشمند، تأثیرگذار و کارامدی درخصوص محیطزیست، عالم طبیعت و روابط انسانها مطرح کرده است.»
سومین مقاله با عنوان «جهانی شدن و محیطزیستگرایی اسلامی» از ریچارد فولتز نیز به بررسی بحث جهانی شدن که یکی از مهم‌ترین مسائل دنیای امروز شده ، پرداخته است. فولتز در این مقاله باتوجه‌به سنت اسلامی و منابع فقهی، احادیث، قرآن، عرفان و فلسفه و با محوریت قرار دادن انسان به‌عنوان موجوی که خلیفه الله نامیده می‌شود بحث محیطزیست را تبیین کرده است.
دکتر سید جواد میری در چهارمین نوشتار این دفتر نیز «وضعیت نامعلوم بحران محیطزیست در پارادایم قدسی» را بررسی کرده است. تمرکز نویسنده در مقالۀ مذکور این است که مشکلات جهان کنونی را، که عواقبی زیست‌محیطی هم برای بشریت و هم برای زیست‌گاه طبیعی او به‌وجود آورده، می‌توان با ملاحظات احترام‌آمیز به انسان و طبیعت از میان برداشت. یعنی با هریک از آنها به‌طرزی غیرابزارگرایانه رفتار و در برخورد با هریک از آن حوزه‌های خاص رویکردی غایت‌اندیشانه اتخاذ کرد. آنچه مدرنیته را پیش می‌راند باید جای خود را به عاملی بدهد که حیات را از لحاظ جهان‌شناسانه امکان‌پذیر می‌کند، به‌عنوان مثال، بخشندگی به‌جای منافع اقتصادی خودمحور.
«جهان‌بینی زیست‌محیطی اسلامی» عنوان پنجمین مقالۀ این مجموعه به قلم حامده خادم جهرمی، مجتبی حمایت خواه جهرمی است. «مؤلفان معتقدند جهان‌بینی زیست‌محیطیِ اسلامی یکی از جامع‌ترین و کاربردی‌ترین دیدگاه‌هایی است که نحوۀ تعامل با عناصر زیست‌محیطی را برمبنای آموزه‌های اخلاقی و ارزشی ارائه می‌دهد و رفتارهای زیست‌محیطی انسان را مسئولیت‌ساز و موجب ضمان می‌داند. چراکه رفتارهای زیست‌محیطی انسانها در جهان معاصر مسائل زیست‌محیطی عدیده‌ای را چون آلودگی آب، هوا، خاک، تخریب جنگل‌ها، گرمایش جهانی، بارش اسیدی و… باعث شده است. این مسئله بسیاری از اندیشمندان حوزه‌های مختلف را به این اندیشه واداشته است که به بازاندیشی تعاملات انسان و محیطزیست بپردازند و در این زمینه ریشۀ این تعاملات تخریب‌ساز را در کم‌توجهی به ابعاد اخلاقی و معنوی این رابطه جستجو کنند.»
پایانبخش دفتر ماه این شماره از نشریه مقالهایست با عنوان «نگرش اسلام به محیطزیست» که مسعود شاورانی نگاشته است. این مقاله را باتوجه‌به نوع تألیف آن باید مقالهای مأخذشناسانه در سنت معرفتی دین اسلام و جایگاه محیطزیست در آن برشمرد. چراکه مؤلف مالکیت خداوند بر جهان، جایگاه انسان و روش پیامبر اسلام (ص) را در مواجهه با طبیعت به‌لحاظ علمی دقیقا بررسی و منابع آن را به‌دقت ذکر کرده است.
بخش دوم نشریه با عنوان «ادب و هنر» مشتمل بر دو مقاله است. نخستین مقاله «فرمانروایان فارسی پرور دکن» نام دارد و به قلم امیر سعید الهی است. مقاله دوم را رضا یعقوبی با عنوان «تجربه دینی از نگاه مولانا» نگاشته است.
سومین بخش نشریه با عنوان «اندیشه و نظر» از سه مقالۀ دیگر تشکیل شده است. نخستین مقاله با عنوان «درآمد به متافیزیک» را گریگوری فرید و ریچارد پلت نگاشته و انشاءالله رحمتی به فارسی ترجمه کرده است.
مقالۀ دوم با عنوان «مکتب قسطنطنیه در آستانه ظهور اسلام» به قلم پاتریسیا بریل که ترجمه و تحقیق آن را محمد جواد محمدی به عهده داشته است.
مقالۀ آخر این بخش نیز به قلم ولفگانگ فن لیدن و با عنوان «می اندیشم، پس هستم» و با ترجمه مرتضی قرایی گرکانی، محمد مهدی موسوی است.
بخش چهارم نشریه کتاب نام دارد. آغازگر این بخش چهارمین قسمت مقالهای با عنوان «استعاره ها و نمادهای ادب عامه (بخش چهارم)» به قلم سید مسعود رضوی آمده است. سپس منیره پنجتنی، دبیر بخش کتاب نشریه، ابتدا مطلبی با عنوان «اتهام زنی سیاست به فلسفه» نگاشته و در آن رابطۀ سیاست و فلسفه را با محوریت کتاب «فلسفه و سیاست واقعی» به قلم ریموند گوس بررسی کرده است. وی در ادامۀ این بخش با هدف بررسی رابطۀ فلسفه و سیاست در حوزۀ نظر و عمل به سراغ دکتر کمال پولادی رفته و با او گفتوگوی مبسوطی با عنوان «فلسفه و سیاست واقعی» با محوریت چند اثر دیگر انجام داده است. در ادامۀ این بخش چند کتاب فارسی و انگلیسی معرفی شده است.
بخش پنجم نشریه با عنوان «گزارش» به روایت برخی از وقایع یک ماه اخیر در حوزۀ اندیشه میپردازد.
شمارۀ ۱۳۶ نشریۀ اطلاعات حکمت و معرفت با عنوان «اسلام و محیطزیست» به مدیر مسئولی و دبیری انشاالله رحمتی با بهای ۵۰۰۰ تومان در اختیار علاقمندان قرار گرفته است.