معرفی کتاب
کتاب «فهم جوانی در مدرنیته معاصر» با رویکردی تاریخی به مطالعۀ رابطه میان امر سیاسی و نظریه¬های علمی در خصوص جوانی پرداخته و بیش از هر چیزی درباره سیاستگذاری جوانان است. نویسنده با ارائه تحلیلی از تحولات بریتانیا، به بررسی تفضیلی تجربه سیاستگذاری جوانان در این کشور پرداخته است، بنابراین به¬دلایل تاریخی و فرهنگی نمی¬توان از یافته¬های به¬دست آمده در این کتاب به تعمیم¬های مستقیم درباره دیگر کشورها بخصوص جامعه ایران استفاده کرد، اما در راستای شناخت الگوهای بین¬المللی و در نتیجه تدوین الگوی ملّی و خاص، به نکات مهمی اشاره و بررسی شده است. نقطه شروع کتاب دوره پیشامدرن است، اما تمرکز اصلی آن بر مدرنیته متأخر می¬باشد. فرانس دلایل خود از نگاش کتاب را نبود منبع خوبی که تعدادی از موضوعات اساسی و ضروری برای فهم و مطالعه جوانان را معرفی کند؛ بلکه مهمتر از آن به «کشف جوانی» در بستر و زمینۀ تاریخی و فرهنگی آن بپردازد، اعلام می¬نماید. از نظر نویسنده دولت و شیوه¬ای که سیاست و سیاستگذاری مسائل جوانان را ساخته و بدان پاسخ داده¬اند و مطالعه جوانی و نظریه¬های جوانی برخاسته از علوم اجتماعی دو عامل تأثیرگذار بر شکل¬دهی و برساخت مسئلۀ جوانان هستند اینکه قدرت سیاسی در دوره¬های مختلف، چگونه با کمک نظریه¬های متنوع عالمان علوم انسانی، مسئلۀ جوانان را تعریف کرده و کوشیده برای آن راه¬حلی مهیا سازد. گستره¬ای از ترسها و نگرانیها بطور مداوم به مسئله جوانان شکل داده و بر آنچه باید برای جوانان انجام گیرد تأثیر گذاشته است.
نوشته‌های مرتبط
این کتاب شامل ۳ استدلال اساسی می¬باشد؛ نخست: ترسیم تاریخی از چگونگی و چیستی فهم انسان، همزمان با ظهور جوانی در بریتانیا. دوم: به رسمیت شناختن ماهیت شدیداً سیاسی جوانی؛ سوم؛ رابطۀ بین علوم اجتماعی و سیاستگذاری؛
کتاب شامل ۹ فصل می¬باشد؛
فصل اول ساخت جوانی در مدرنیته متأخر
فصل دوم علم و عصر خرد: «کشف دوره جوانی»
فصل سوم علوم اجتماعی و سیاسی¬سازی مسئله جوانان
فصل چهارم تحولات جوانی در عصر عدم قطعیت
فصل پنجم جوانی، آموزش و سیاستهای ادغام
فصل ششم جوانان تهدیدکننده و آینده پرمخاطره
فصل هفتم تجاری¬شدن و کالایی¬شدن جوانی
فصل هشتم فرهنگ جوانان و رشد «نسل مخاطره¬پذیر»
فصل نهم ماهیت در حال تغییر جوانی در مدرنیته متأخر؟
نویسنده در فصلهای اول تا سوم زمینه تاریخی مسئلۀ جوانان را بررسی کرده و فصلهای بعدی به مباحث جاری جوانان پرداخته و بر پیشرفتهایی که در دوره¬های جدیدتر روی داده، تمرکز کرده است.
فصل اول کتاب با رویکری تاریخی به ترسیم دریافت و اقدامات سیاسی در زمینه جوانی و مسئله جوانان از دوره پیشامدرن آغاز و تا ظهور مدرنیته جاییکه دولت ـ ملت و سرمایه¬داری صنعتی نهادینه¬سازی و تعمیم جوانی به مثابه مرحله¬ای از چرخه زندگی را شروع می¬کند، ادامه می¬یابد. تمرکز اصلی این فصل بر، برساخت سیاسی مسئلۀ جوانان و تأثیرات آن بر فهم ما از جوانی مدرن در طول زمان است.
فصل دوم کتاب بر نقش علوم اجتماعی و پیشرفتهای این علم در توسعه فهم اولیه از مسئلۀ جوانان تمرکز دارد. در طول دوره مدرنیته وقتیکه علم و خرد برای فهم زندگی اجتماعی مدرن ضروری بودند درک امروزی از دوره نوجوانی کشف شد و پیشرفتهای مربوط به روانشناسی، جرم¬شناسی و به-ویژه در آمریکا علم جرمشناسی پوزیتویستی را بسوی مدل بخصوصی از جوانی جلب کرد. مدلی که جوانی را وضعیتی گذاری بین کودکی و بزرگسالی و برهه¬ای مشکل¬ساز و دردسرآفرین از چرخه زندگی در نظر می¬گرفت در این مدل پسران بطور بالقوه دردسرساز و دختران نادیده گرفته می¬شدند. با توسعه علوم اجتماعی رویکردهای مسئله جوانان نیز رشد یافتند در آمریکا اندیشمندان مکتب شیکاگو عوامل بومشناختی را در بررسی مسئلۀ جوانان فهم قلمداد کردند، آنان اینگونه استدلال می¬کردند که جوانان جنایتکاری را در پیوند با افراد جنایتکار می¬آموزند و بزهکاری جوانان از انتقال فرهنگی ارزشهای مجرمانه بعنوان شیوه¬ای از زندگی ناشی می-شود. نظریه کارکردگرایی جوانی را به¬مثابه یک نهاد اجتماعی بعبارتی دیگر یک نهاد در نظامی با اهداف و نقشهای مشخص درنظر می¬گیرد. جوانان در قالب کارگزاران و عاملانی منفعل برساخته شده¬اند که تحت تأثیر نیروهای درونی (زیست¬شناسی) و بیرونی (نظام اجتماعی) هدایت می¬شوند. اندیشمندان نظریه خرده فرهنگی نیز مفاهیم خرده فرهنگی راه به مثابه جنبه متمایز مرحله جوانی نگریسته¬اند.
نویسنده در فصل سوم کتاب به تحلیل رابطه علوم اجتماعی و سیاست از پایان جنگ جهانی دوم تا دهه ۱۹۸۰ پرداخته است. در این دوره جنبشهای رادیکال دریافتهای سنتی از مسئلۀ جوانان را به چالش کشیده و توجه خود را به این موضوع معطوف کرده که نیروهای قدرتمند چگونه مسئلۀ جوانان را درک و شناسایی کرده¬اند. جوانان بمنزله نیروهای خلاقی نگریسته می¬شد که بهره¬گیری از منابع فرهنگی گوناگون به آنان در مدیریت زندگی روزمره کمک می¬کند. در این دوره نظریات فمینسیتی در مطالعات جوانان شدیداً تأثیرگذار بوده، بیشنهای مهمی درباره اینکه ساختار، مکان، زبان و ارزشها چگونه می¬تواند زندگی روزمره زنان جوانان را شکل دهد، ایجاد گردید. در این دوره اگرچه به دختران توجه بیشتری گردید اما در مورد وضعیت آنان در باره اشتغال، بیکاری و فراغت سخن به میان نیامده و بیشتر آثار به پسران جوان اختصاص دارد.
در فصل چهارم بر این موضوع که سیاستگذاریها چگونه به تغییرات جهانی در بازارهای کار و اشتغال واکنش نشان داده و چگونه گذارهای جوانان بار دیگر ساختار یافته¬اند، تمرکز شده است. پیچیدگی زندگی اجتماعی و وقوع تغییرات عمده این تصور افزایش داده که جوانان باید در گذرهایشان فردی¬تر عمل کنند، فردی¬شدن به ساختار اجتماعی جدیدی تبدیل شده که در این وضعیت جوانان برای تناقضات نظامند جاافتاده در مدرنیته متأخر بدنبال راه¬حلهای شخصی می¬گردند و انتخابهای شخصی شکل¬دهنده مسیرهای زندگی و هویتشان می¬دانند. با روی کار آمدن دولت حزب نوین کارگر در انگلیس، رویکرد سیاست راه سوم متأثر از اندیشه¬های گیدنز در سیاستگذاری بوجود آمد. در این دوره مسئلۀ جوانان بر سه محور طرد اجتماعی، سیاستگذاری برای بیکاری و سیاستهای شهروندی تقسیم گردیده بود.
فصل پنجم بدین موضوع که در مدرنیته متأخر دولت چگونه به فهمی از مسئلۀ جوانان در آموزش دست یافته و کدام نوع از سیستمها و روشها کمک کرده¬اند تا سیاست آموزشی در مدرنیته متأخر شکل بگیرد و اینکه سیاستهای حزب نوین کارگر در این زمینه چگونه باعث ایجاد محرومیتها و محدود شدن فرصتها گردیده و همچنین به کشمکش¬های میان علوم اجتماعی و سیاستگذاری در امر آموزش پرداخته است. بخش اعظم تحقیقات در حوزه بازتولید اجتماعی، نشان می¬دهد که نابرابری طبقاتی در آموزش و پروش وجود دارد و بهره¬مندی طبقه متوسط از قدرت و نفودش در آموزش¬و¬پرورش چگونه فرصتها و آینده های محتمل این طبقه را افزایش داده است.
نویسنده در فصل ششم بر جرم و جنایت جوانان تمرکز کرده و واکنشهای سیاسی و سیاستگذاریها به جرم و جنایت جوانان از اوایل دهه ۱۹۹۰ و همچنین به تحقیقات علوم اجتماعی و اینکه مسئلۀ جوانان چگونه فهمیده شده و چه چیزی به دانش ما درخصوص مواجهۀ جوانان با جرم و جنایت افزوده، پرداخته است. مسئلۀ جوانان همواره با جرم و جنایت جوانان ارتباط داشته، با وجود اینکه بنظر می¬رسد در مدرنیته متأخر جرم و جنایت کاهش یافته؛ اما نگرانی درباره رفتار جوان آنچنان گسترش یافته که رفتار ضد اجتماعی را نیز شامل می¬شود، علاوه براین در مدرنیته متأخر رفتار مجرمانه جوانان بطور فزاینده¬ای بصورتی فردگرایانه و متأثر از انتخابهای عقلانی بازنمایی شده و سیاستگذاریهای دولتی حول محور مفاهیم زیرطبقه و طرد اجتماعی چارچوب بندی شده و هر دوی این مفاهیم مشکل جوانان را در خانواده¬ها و افراد تشخیص می-دهند نه در ساختارها و فرایندها.
فصل هفتم به موضوع نفوذ فزاینده مصرف در بین جوانان اختصاص یافته است. مصرف در مدرنیته متأخر نیروی عمده¬ای است که نوجوانان و جوانان را برای بزرگسالی جامعه¬پذیر می-کند بخصوص در زمینه¬هایی مثل اینترنت، تلفنهای همراه، بازیهای رایانه¬ای، موسیقی و … به حوزه عمده¬ای از فعالیت جوانان در زندگی روزمره تبدیل گردیده. جوانان امروز بعنوان نسل شبکه یا وای و پدیده جدیدی مرتبط با مدرنیته متأخر تلقی می¬شود. در این دوره مطالعات در حوزه جوانان تأثیر فناوریهای نوین بر هویت جوانان را بررسی کرده و تمرکز خود را از تلقی جوانان بمنزله مشکل برگردانده و آنها را بعنوان نیروی محرکه فناورانه تلقی نمایند. مطالعات فرهنگی نشان داده که جوانان مصرف کنندگانی هستند که بازاندیشانه رفتار می¬کنند و قادرند کالاها را به شیوه¬هایی ورای استفاده اصلی محصول دگرگون سازند.
در فصل هشتم نویسنده به بررسی تحول رویه¬های فرهنگی و تاریخچه و تأثیر آنها را بر بازسازی مسئلۀ جوانان پرداخته و نشان می¬دهد که چگونه فهمیده شدند و دولتها و رسانه¬ها چگونه بر مشکل جوانان واکنش نشان داده¬اند، همچنین تمرکز خود را بر این موضوع معطوف کرده که علوم اجتماعی چگونه رویه¬های فرهنگی را تبیین و نظریه¬پردازای کرده است. تناقضات مدرنیستی همراه با رشد علایق مصرفی و فراغتی، اشکال جدیدی از فعالیتهای فرهنگی ایجاد کرده که دریافتهای سنتی از جوانی را زیر سؤال برده است. در مدرنیته متأخر فرهنگ جوانان از طریق جنبشهای اجتماعی بدیل ابراز و برساخت شده است. محققان جوانی، در فرایند برساخت بینشی که به جوانان همچون عاملان آزاد نگاه می¬کند، مشارکت داشتند؛ اما بر دریافتهای سیاسی تاثیر عمیقی نگذاشتند. ریوها، فرهنگهای باشگاه رفتن و مخاطره¬پذیری بعنوان اشکال و محدودههای فرهنگی جدید هویتهای جوانان نگریسته شده¬اند.
در فصل نهم نویسنده بر پیشرفتهای تاریخی و معاصر در مورد مسئلۀ جوانان تأمل و آنچه را که دربارۀ ارتباط بین علوم اجتماعی و گفتمان سیاسی انتقال یافته را بررسی کرده و همچنین به این موضوع که رویکردهای جدید تا چه حد فهم از جوانی و مسائل جوانان را متأثر ساخته و چگونه محققان اجتماعی اثر بیشتری بر دریافتهای تأثیرگذار معاصر و جاری از جوانی و مسائل جوانان داشته پرداخته است.
*کارشناس ارشد جامعه شناسی دانشگاه مازندران
مشخصات کتاب:
فرانس، آلن (۱۳۹۶). فهم جوانی در مدرنیته معاصر (Understanding Youth in Late Modernity)،تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، ۳۷۲ صفحه