خلاصه کتاب نظریه اجرا (ریچارد شکنر)

فریده ناصری

اجرا (پرفورمنس) اصطلاحی پرشمول است.مفهومی است که تعریف کردن آن فوق العاده دشوار است.از نظر گافمن در کتاب نمایش خود در زندگی روزمره آن را به روشنی بیان نموده است-اجرا کیفیتی از رفتار است که می تواند مشخصه هر نوع فعالیتی باشد.ازنظر ریچارد شکنر اجرا چیزی بسیار محدودتر است:اجرا نوعی فعالیت است که به وسیله یک فرد یا گروه در حضور و به خاطر فرد یا گروهی دیگر صورت می گیرد.

اجرا ها اموری وانمود وساختگی ومایه تفریح وسرگرمی اند؛یا چنان که ویکتور ترنر گفته است،در حال وهوای شرطی،نماینگرهمسان((انگار)) معروف اند؛یا همانطور که زیبا شناسی سنسکریت می گوید،همان لی لاها- بازی،ورزشها-ومایا-یا امر خیالی وتوهمی هستند.

ارسطو در کتاب بوطیقایش می گوید، تئاتر بیش از آن که زیستن را باز نماییکند ذات وجوهر آن را آشکار ساخته، سرمشقهایی از آن را ارائه می کند.

رویکردها

تز کمبریج : در این شکل از آیین اولیه (primal ritual)(موری آن را ساکرلودس می نامد) چند آیین سر بر آورده اند.یکی از این آیین ها پس از طی مراحل رشد ونمو به قالب دیتیرامب در آمده که نهایتا ترادژی یونانی از آن سربرآورده است.روشن ترین مثال در مورد شکل آیین اولیه را در یکی از آخرین تراژدیهای نوشت شده یونانی یعنی کاهنان باکوس نوشته ارپید می توان یافت.موری در این نمایشنامه از سطر۷۸۷تا انتهای آن،((کل توالی ساکرلودوس)) مورد نظر خود را پیدا می کند.به چه علت تز کمبریج سلطه داشت است؟ پاسخ این است که این تز را می توان فشرده ساخت،مدون نمود وبسط وتعمیم داد:در یک کلام،این تز بسیار قابل تدریس است.این تز خاصیت خود-ترمیم کنندگی دارد:وقتی آیین اولیه را نتوان یافت می توان خیلی ساده گفت،که این آیین ((طوری تکامل وتحول یافته که دیگر قابل شناسایی نیست)).ص۱۷

بازی، گیمها، ورزشها، تئاتروآیین
این فعالیتها چند ویژگی اساسی مشترک دارند:۱) نوعی نظم وترتیب بندی ویژه زمانی؛۲) نسبت دادن نوعی ارزش ویژه به اشیاء؛ ۳) مولد نبودن از لحاظ تولید کالاها واجناس؛ ۴) قواعد.
زمان
در فعالیتهای مربوط به اجرا زمان در انطباق با رویداد است واز این جهت دستخوش دگرگونیها وتغییر شکلهای خلاق بی شمار است.
اشکال متنوع اصلی زمان اجرا عبارتند از:
۱. زمان رویداد ( event time) ؛ وقتی فعالیت به خودی خود دارای یک ترتیب و توالی ثابت باشد و تمامی مراحل این توالی باید، بدون توجه به بلندی یا کوتاهی آنها بر حسب زمان ساعتی طی شده، به طور کامل انجام پذیرد.مثالها: بیسبال،مسابقه دو،رقصهای باران ودرمانگریهای شمنی
۲-زمان ثابت ومشخص(set time)؛ وقتی نوعی الگوی زمانی دلبخواهانه بر رویدادها تحمیل شود- این رویدادها در لحظات مشخصی آغاز می شوند وپایان می یابند،حال چه((کامل)) به انجام رسیده باشند وچه نرسیده باشندرقابت شدیدی میان فعالیت و زمان مبتنی بر ساعت وجود دارد.مثالها:فوتبال،بسکتبال بازیهایی که بر اساس ((چقدر)) یا((چه تعداد))ی که می تواند ظرف مدت زمان مشخصی به انجام رسد سازمان یافته اند.
۲. زمان نمادین(؛ وقتی مدت زمان طی شده فعالیت نمایانگر مدت زمان دیگری (کوتاه تریا بلندتر) نسبت به زمان ساعتی باشد.مثالها: تئاتر،آیین هایی که رویدادها را مجددا به وقوع می رسانند یا زمان را تعطیل می کنند،بازیهای نمایشی وگیم ها. بخش اعظم تئاتر سنتی از زمان نمادین استفاده می کند،اما اجراهای تجربی تجربی غالبا از زمان رویداد یا زمان ثابت استفاده می کنند.

اشیاء
در زندگی روزمره اشیاء به دلیل فایده عملی (ابزارآلات)،کمیابی وزیبایی(جواهرات،فلزات قیمتی،آثار هنری)،قدرت مبادله ای(اسکناس وپولهای چوبی وفلزی) یا به خاطر قدمتشان با ارزش اند.غالبا وسایل
صحنه تئاتر ولباسها طوری طراحی می شوند که گران تر از آنچه هستند به نظر رسند.اما در زمان اجرا این اشیاء بسیار حائز اهمیت اند،به نحوی که مرکز ثقل کل فعالیت هستند.
غیر مولد بودن
جدایی فعالیتهای مربوط به اجرا از کار مولد جالبترین – و وحدتبخشترین- شاخص بازی،گیمها، تئاتر ومراسم آیینی است.به هر طرف که نظر می کنیم تئاترها و ورزشهای حرفه ای را می بینیم که کاملا با فعالیتهای اقتصادی عجین اند.امروزه ورزشکارانی هستند که خودشان به تنهایی درامدهای میلیاردی امضا می کنند.همه جا پول است که مدام ردوبدل می شود.
در اینجا سرو کار ما با مقوله پیچیده ای است که به نظر می رسد فقط با درک عناصر ساختاری فعالیتهای اجرایی قابل حل باشد. در کار مولد ترتیبات اقتصادی هستند که شکل عملکرد را تعیین می کنند.مثلا، کسی که سرمایه اندکی در اختیار دارد می تواند با استخدام چند کارگر فروشگاه اتومبیل کوچکی دایر کند، در حالی که شرکت بزرگی که قادر است میلیونها دلار هزینه کند می تواند یک خط تولید بزرگ راه بیندازد.

قواعد
تفاوت بیسبالی که در زمینهای خاکی محلات بازی می شود با بیسبال لیگهای بزرگ تفاوت از جهت کیفیت است نه از جهت شکل وفرم.هر دو از قواعد یکسانی پیروی می کنند.عملکرد قواعد برای ورزشها وگیمها مانند عملکرد سنتها برای مراسم آیینی وقراردادها برای تئاتر، رقص،موسیقی است.اگر کسی درصدد یافتن ((شیوه بهتری)) برای اجرا باشد،این شیوه بهتر باید از قواعد پیروی کند.

ادامه متن در فایل ورد:nazariye