ولی اله رستمعلی زاده
انجمن‌های زادگاهی نهادهایی مردمی و خودساخته هستند که مهاجران روستایی و شهرستانی‌ساکن در شهرهای بزرگ، گرد هم جمع شده و این انجمن‌ها را شکل می‌دهند و در قبال زادگاه و شرایط زندگی فعلی خود احساس مسئولیت می‌کنند. با عنایت به اینکه، قسمت عمده‌ای از جمعیت شهر تهران را مهاجرین تشکیل می‌دهند و بخشی از آنها دارای انجمن‌های زادگاهی هستند، بنابراین هدف این تحقیق ارائه سنخ‌‍‌شناسی از انجمن‌های زادگاهی شهر تهران به همراه بررسی ویژگی‌ها، کارکردها و مکانیزم‌های ارتباطات درونی آنهاست. روش‌شناسیِ مقاله مبتنی بر روش تحقیق کیفی است. بدین منظور داده‌های کیفی با استفاده از فنون مصاحبه، مصاحبه گروهی و مشاهده مشارکتی گردآوری و به صورت مضمونی ارائه شده است. یافته‌ها نشان می‌دهند که سه گونه سنخ‌بندی براساس بعد تعلق، تبلور و محور شکل‌گیری، از انجمن‌های زادگاهی در شهر تهران وجود دارد. کارکردهای ویژه این انجمن‌ها، حفظ ارتباطات میان اعضا، حفظ هویت فرهنگی در میان خود و نسل‌های جدید و کمک به همشهری‌ها در تهران و در مبدأ است. سازوکارهای درونی ارتباطات این انجمن‌ها نیز مبتنی بر برنامه‌های منظم و دوره‌ای و همچنین منوط به برگزاری مراسم، مناسک و برنامه‌های خاص است. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که این انجمن‌ها توانایی خوب و بالایی برای پیشبرد توسعه در مناطق شهری و همچنین اجتماعات مبدأ خود دارند.
نوشته‌های مرتبط
کلید واژگان: انجمن‌های زادگاهی، شهر تهران، شبکه‌های مهاجران، سرمایه اجتماعی مهاجران.
مقدمه و بیان مسئله
انجمن‌های زادگاهی نهادهایی مردمی و خودساخته هستند که روستاییان همولایتی و شهرستانی‌های ساکن در شهرهای بزرگ، گرد هم جمع شده و این نهادها و انجمن‌ها را شکل می‌دهند و در قبال زادگاه و شرایط زندگی فعلی خود احساس مسئولیت کرده و در توسعه زادگاه و زندگی خود نقش مهمی را بر عهده می‌گیرند. «انجمن‌های زادگاهی در بعد جامعه‌شناختی جزئی از سازمان‌های غیردولتی غیرانتفاعی» (اورزکو، ۲۰۰۰) یا سازمان‌های مردم‌محور توسعه محسوب می‌شوند. نهادی توسعه‌ای و حمایتی که مردم بنابر اقتضائات و نیازهای خود آن را پدید آورده‌اند.
علاقه و توجه به این انجمن‌ها در دهه‌های اخیر و در ادبیات توسعه و جامعه‌شناسی، به دنبال مجموعه‌ای از تحولات در سطوح مختلف اتفاق افتاده است. در دوره جدید معضلات مهاجران تا حدودی فروکش کرده است، همچنین ما با ظهور و خودنمایی شبکه‌های مهاجران که تبلوری از سرمایه اجتماعی و انسجام مهاجران هستند روبه‌رو هستیم. این شرایط در کنار نیروی قدرتمند جهانی شدن و گسترش ارتباطات و مبادلات جهانی، باعث طرح موضوعی جدید از مهاجرت شده است که اغلب بر روی ابعاد مثبت و توسعه‌ای آن بر مناطق ورودی‌و خروجی تأکید دارد. البته فروکش کردن جاذبه‌های مدرنیته، به همراه شکل‌گیری پسامدرنیسم و توجه به الگوهای بومی، توجه به زادگاه، فرهنگ بومی و ارزش‌های بومی در بین مهاجران، در این میان بی‌تاثیر نبوده است. خاستگاه این بعد مثبت و توسعه‌ای از مهاجرت، انجمن‌های زادگاهی و ارسال‌های مادی، اجتماعی و نوآورانه آنهاست. از جمله مهم‌ترین امکانی که این انجمن‌ها و شبکه‌ها در اختیار مهاجرین قرار می‌دهند دسترسی به فرصت‌های اقتصادی و اجتماعی در شهرهای مقصد است. علاوه براین، آنها محملی را برای مشارکت افراد ایجاد می‌کنند، به نحوی که آنها می‌توانند از طریق این انجمن‌ها، امکان‌هایی برای مداخله و مشارکتِ اجتماع مهاجران در فعالیت‌های توسعه‌ای بخصوص برای مبدأ (اورزکو و گارسیا- زانِلو، ۲۰۰۹؛ بوشمین و شوماخر، ۲۰۰۹) پدید آورند. علاوه براین آنها می‌توانند به ارتقاء آگاهی و گسترش توجه به حوزه‌های عمومی، تقویت مشارکت‌های رسمی و غیر رسمی، افزایش میزان اعتماد، ارتقا و تحکیم بسترهای اخلاقی و روحیه همکاری و همیاری، ارتقاء و تحکیم مشارکت و همکاری در ابعاد رسمی و غیر رسمی کمک کنند. با وجود چنین امکان‌هایی می‌توان این توانایی‌‌ها را بسط داده و از آنها به نحو احسن استفاده نمود.
شهر تهران نیز به عنوان یک کلان‌شهر، مهاجران زیادی را از اقصی نقاط کشور به سمت خود جذب کرده است …
ادامه مطلب در؛
انجمن های زادگاهی تهران____ (۱)