وقتی اروپا پناهجویان را پس می زند

لوموند برگردان آریا نوری

آن ها تا زمانی که سوار بر کشتی سواحل یونان را به مقصد ترکیه ترک می کردند، آنچه در حال رخ دادن بود را باور نداشتند. ۷۰ پناهجویی که ترکیه را به مقصد یونان ترک کرده بودند، دوباره در حال بازگشت به نقطه ی اول سفرشان بودند. صدها نفری که چندین ماه است در یکی از بنادر یونان زمان می گذرانند، اصلا و ابدا اتفاقی که در حال رخ دادن است را باور نمی کنند. ویسیم عمر، یک معلم زبان انگلیسی اهل دمشق، در حالی که به کشتی نگاه می کند، با تاسف می گوید:

پس درسته؟! اروپایی ها دارن ما رو برمی گردونن سر نقطه ی اول؟! من و همسرم هردو معلم بودیم. یکی از دلایلی که زندگی ما مورد تهدید قرار داشت هم همین بود. خود من به سه دانش آموز کمک کردم تا سوار بر همین کشتی ها به اینجا برسند. امیدوار بودم حداقل سال تحصیلی جدید را بتوانند به خوبی آغاز کنند. ولی الان می بینیم قرار است همه ی ما را مثل انگل برگردانند سر نقطه ی اول. من بیچاره باید جواب بچه های خودم را چه بدهم؟!

بازگرداندن بیش از ۲۰۰ مهاجر از جزایر یونان به سمت ترکیه برای گروهی از ایشان که مدتیست در آنجا سکونت دارند، به سان شوکی الکتریکی بود. تعداد ایشان به ۷۰۰ نفر می رسید و در بادی امر به هیچ عنوان نمی توانستند خبری که می شنیدند را هضم کنند. در کمپ دیگری به نام ویال که تعداد زیادی پناهجو را در خود جای داده، ۴۵۳ نفر با شنیدن خبر جدید به بخش اداری هجوم برده اند تا درخواست پناهندگی کنند.

تنها یک هفته قبل از این ماجرا، تعداد افرادی که روزانه درخواست پناهندگی می کردند، از ۱۵۰ نفر تجاوز نمی کرد. نیکوس پاپامانولیس، مدیر مرکز پذیرش پناهندگی یونان در آن حوزه می گوید:

شیندن خبر برگردانده شدن پناهجویان به ترکیه سبب شده تا تعداد افرادی که درخواست پناهندگی می کنند به طرز چشمگیری افزایش پیدا کرده است.

به گفته ی مسئولان، هدف اصلی امضای تفاهم نامه ی همکاری بین ترکیه و اتحادیه ی اروپا به منظور بازگرداندن پناهجویان به ترکیه، ناامید کردن ایشان برای گذار از دریا و رساندن خود به کشورهای اروپایی است. از زمان امضای توافق نامه اما هر روزه حدود چندصد نفر پناهجو به سواحل یونان می رسند. یکی دیگر از آثار امضای تفاهم نامه، افزایش تعداد افرادیست که درخواست پناهندگی می کنند چرا که این کار سبب می شود زمان بیشتری به دست آوردند.

اما از روز ۱۸ مارس به بعد، یعنی روزی که تفاهم نامه ی همکاری به امضا رسیده، شرایط درخواست پناهندگی از یونان نیز دستخوش تغییر شده است. پاپامانولیس در این مورد می گوید:

از زمانی که کسی به ما درخواست پناهندگی می دهد، سه روز فرصت داریم تا بررسی کنیم درخواست قابل قبول است یا خیر. اگر درخواست قابل قبول نباشد، می توانیم خیلی سریع شخص را به ترکیه برگردانیم، ولی اگر قابل قبول باشد، روال عادی بررسی پرونده شروع می شود که مکن است هفته ها به طول بیانجامد.

از آنجایی که پناهجویان اهل سوریه به واسطه ی جنگی که کشوران را درنوردیده، در ترکیه از حقوق بیشتری نسبت به سایر پناهجویان برخوردار خواهند بود، بخش اصلی کسانی را تشکیل می دهند که توسط کشتی به این کشور برگردانده می شوند. به همین ترتیب درخواست پناهندگی یک شهروند سوریه دیگر تنها در صورتی پذیرفته خواهد شد که بتواند ثابت کند در صورت بازگشت به ترکیه، جانش در خطر خواهد بود. مطابق توافق صورت گرفته، در ازای هر شهروند سوری ای که به ترکیه بازگردانده میشود، اتحادیه ی اروپا یک شهروند را که مستقیم از ترکیه می آید را قبول می کند.

فقدان آب نوشیدنی

روز دوشنبه، هیچ پناهجوی سوری ای در بین کسانی که به ترکیه بازگردانده شدند حضور نداشت. پناهجویان بازگردانده شده افغان، پاکستان، بنگلادش و کونگو تشکیل می دادند. پاپامانولیس در این باره اعتراف می کند: ما هنوز این سیستم را برای پناهجویان سوری به منصه ی اجرا در نیاورده ایم. همین الان هم ما در این دفتر فقط سه نفر هستیم در حالی که حداقل به شصت نفر نیرو نیاز داریم. پناهجویان در این مرکز به نوعی زندانی شده اند و به اعتقاد من هرچه زودتر باید به وضعیتشان رسیدگی شود.

چهار جزیره ی اصلی در یونان وجود دارد که مرکز اصلی پناهجویان محسوب می شود: لبو، شیو، سامو و لرو محسوب می شود. پناهجویانی که در این جزیره ها به سر می برند، در حال حاضر به هیچ عنوان وضعیت مناسبی ندارند. ژان، یکی از نیروهایی که از طرف سازمان ملل متحد برای کمک اعزام شده اند، در این زمینه می گوید:

اینجا حتی آب آشامیدنی کافی هم وجود ندارد چه برسد به غذای کافی. وضعیت بهداشت هم دیگر هیچی!

شرایطی غیر انسانی

در نظر ژان، توافق صورت گرفته انسانی نبوده و پناهجویان را در وضعیت بسیار بدی قرار خواهد داد. مقامات یونان اما با این نظر موافق نبوده و اعتقاد دارند این توافق به آن ها کمک می کنند تا حدی وضعیت کشورشان را بهبود بخشند. ایشان قصد دارند تا هفته ی آینده ۷۵۰ پناهجوی دیگر را هم به ترکیه بازگردانند. در برنامه ای کلی تر، قرار است ۶ تا ۸۰۰۰ پناهجو به ترکیه بازگردانده شوند. از طرفی دی حال حاضر هیچ تدبیری برای بهبود وضعیت بیش از پنجاه هزار پناهجویی که در ناحیه ی بالکان اسیر شده اند، در نظر گرفته نشده است.

۲۰۲ پناهجوی بازگردانده شده به خاک ترکیه در یک سالن ورزشی عمومی اسکان داده شده و هیچ اطلاعی در مورد آینده ی خود ندارند و از آنجایی که اهل سوریه نیز نیستند، دیگر این امکان برایشان وجود ندارد که به اتحادیه ی اروپا درخواست پناهندگی بدهند. به گفته ی مقامات کشور ترکیه، همه ی آن ها به کشورهایشان بازگردانده خواهند شد.

افزایش نیروهای گارد ساحلی ترکیه
ترکیه در نظر دارد چند مرکز جدید را برای استقبال از پناهجویان جدیدی که وارد خاک این کشور می شوند، در دو ناحیه ی کنار دریا مستقر کنند. این مساله اما ناراحتی ساکنان این نواحی را در پی داشته. به خصوص مغازه داران که می ترسند حضور ایشان به صنعت توریسم ضربه بزند. مقامات مسئول اما به آن ها اطمینان داده اند که پناهجویان تنها به صورت موقت در این مراکز ساکن خواهند شد.

به واسطه ی افزایش تعداد نیروهای پلیس ساحلی در خاک ترکیه، تعداد پناهجویانی که به اروپا می رسند کاهش چشمگیری داشته است. به گفته ی وزیر کشور ترکیه، از ماه ژانویه به این طرف، گارد ساحلی ترکیه بیش از شصت هزار نفر را که قصد عزیمت به سمت اروپا داشته اند و نیز ۲۰۰۰ نفر از کسانی که به صورت قاچاقی ایشان را رد می کنند، دستگیر کرده است. بنا بر توافق صورت گرفته، روز دوشنبه، ۳۲ پناهجوی سوری، خاک ترکیه را به مقصد آلمان و ۱۱ نفر دیگر به مقصد فنلاند ترک کرده اند.

منبع: روزنامه ی لوموند، ششم آوریل ۲۰۱۶

پرونده ی لوموند در انسان شناسی و فرهنگ:

http://www.anthropology.ir/cooperation/936