از مجموعه «طرح های کاربردی به کار نرفته»

از مجموعه «طرح های کاربردی به کار نرفته» – ۳؛

دوره آموزشی اقتصاد و فرهنگ برای مدیران فرهنگی دانشگاه آزاد اسلامی

خرداد ۹۳ بود که به من پیشنهادی داده شد که برنامه آموزشی اردو مانندی را در حوزه «اقتصاد و فرهنگ» و برای مدیران ستادی و معاونین فرهنگی کل دانشکده های دانشگاه آزاد اسلامی تهیه کنم و از مبانی مفهومی آن تا جزئیات اجرایی، اساتید پیشنهادی و نوع دوره های آموزشی اش را مشخص کنم. من هم با شور و شوق برنامه ای درسی/آموزشی/کارگاهی را و در ذیل دو برنامه سه روزه (یک برنامه روزانه و یک اردوی شبانه روزی) تدوین کردم. امیدم این بود اساتیدی که این دوره های آموزشی را مدیریت و راهبری می کنند – و پس از پایان این دوره های فشرده – یک دوره یک و نیم ماهه عملی را و برای مدیران فرهنگی دانشگاه آزاداسلامی تدوین کنند که در پی اش، مجموعه ای از سیاست گذاری های فرهنگی حاصل شود. سیاست گذاری هایی که در پی عمل شدن به آنها، فضای فرهنگی دانشگاه آزاد اسلامی می توانست تغییراتی چشمگیر را به خود ببیند و البته که به اجرایی شدن این طرح ها تمایلی نشان داده نمی شود. به هرصورت گویا هنوز راه زیادی مانده که این چنین دوره های آموزشی به قسمی کاربردی و عمل گرا و برای مدیران ارشد دانشگاهی، فوریت و ضرورت خودش را آشکار کند. اما به هر حال این نمونه دوره آموزشی ضمن خدمت اقتصاد و فرهنگ، خدمت خوانندگان انسان شناسی وفرهنگ تقدیم می گردد شاید مدیری اتفاقی آن را دید و آن را با اهمیت دید یا پژوهشگری خواست که مبتنی بر آن یا در نقد آن، راهی جدید به سوی تغییر فضای فرهنگی دانشگاه های کشور بگشاید. به امید آن روز.

۱- مقدمه

در مورد نسبت اقتصاد و فرهنگ و نظریه های آن صحبت زیاد شده، اما آن چه کمتر به آن پرداخته شده اقتصاد و فرهنگی است که در زندگی واقعی انسان ها حضور دارد و انسانها تجربه ای از آن در زندگی روزمره دارند. به همین نسبت مدیران و کارشناسان فرهنگی نیز در فضای کاری و اداری خود همواره با این دو واقعیت روبرو بودند که از طرفی در جلسات و شوراهای اداری دانشگاه با انواع برنامه ریزی ها و سیاست گذاری های فرهنگی و اقتصادی مواجه هستند و از طرف دیگر احساس می کنند که آنچه در عمل و در فضای فرهنگی و اقتصادی دانشگاه ها رخ می دهد – که به خصوص در فعالیت های فرهنگی دانشجویان بیشتر مشهود است – بسیار متفاوت و مستقل از برنامه های اجرایی، مراسم رسمی و مناسبتی و دوره های فوق برنامه فرهنگی خود دانشگاه ها است.

بنابراین در نظریه های اقتصاد و فرهنگ – که بیشتر با برنامه ریزی های کلان مدیریتی دانشگاهی متناسب است – کمتر به کلید واژه هایی که در زندگی روزمره واقعی و هم دارای جنبه های اقتصادی است و هم از اهمیت فرهنگی برخوردارست، توجه می شود. کلیدواژه ها و مفاهیمی مانند معیشت و سبک زندگی که همانطور که اشاره شد بیشتر در زندگی واقعی و توسط دانشجویان، کارمندان و اساتید دانشگاه تجربه می شود تا در داخل اطاق های دربسته مدیریتی دانشگاه ها.

زنده بودن و زنده ماندن اموری هستند متفاوت – و متاسفانه فراتر از این تفاوت فلسفی – این که در راستای زنده ماندن، انسان ها صرفاً موجوداتی اقتصادی، حسابگر و پیگیر منافع شخصی و فردی فرض شوند، هم اکنون از یک ایده نظری در حال تبدیل شدن به یک واقعیت غیر قابل انکار اجتماعی است. در این میان و در جامعه معاصرشهری ایران، رقابت اقتصادی به قیمت نابودی محیط زیست انسانی و طبیعی، زیر پا گذاشتن قوانین اخلاقی و انسانی، شکست دادن رقیبان اقتصادی و به صورت کلی زنده ماندن بر اساس ایده محوری تنازع بقا هم اکنون در حال تبدیل شدن به یک اصل بدیهی است.

بنابراین در پرسش از نسبت میان اقتصاد و فرهنگ، این سوال مطرح می شود که آیا در فضای اداری، اجرایی و آموزشی دانشگاه و همانطور که اشاره شد بیشتر در زندگی واقعی دانشجویان، کارمندان و اساتیدی که در این فضای دانشگاهی حداقل از ۲ سال تا بیشتر در کنار یکدیگر زندگی می کنند، می توان در تضاد با فضای اقتصادی و رقابتی مسلط بر جامعه و بر بنیاد مجموعه ای از اصول فرهنگی که مبتنی بر همکاری، همبستگی، احترام، اعتماد متقابل و…، است، نوع متفاوتی از فعالیت های اقتصادی درآمد زا و زودبازده را برای دانشجویان، کارمندان و اساتید دانشگاه آزاد اسلامی تعریف کرد؟ و در اینجا و در نسبت میان اقتصاد و فرهنگ، مهم مشخص کردن و تعریف آن دسته اصول و جهت گیری های فرهنگی است که پیش از تعریف هرگونه فعالیت اقتصادی در مجموعه دانشگاه آزاد اسلامی و در مورد این فعالیت ها باید آن ها را لحاظ نمود.

این اصول و ارزش های فرهنگی مهمترین بنیانی است که می تواند به سلامت اقتصادی و اخلاقی بودن فعالیت های درآمدزای اقتصادی در دانشگاه آزاد اسلامی کمک کند و وجهه و منش فرهنگی این فعالیت ها را تقویت کند. این اصول و جهت گیری های فرهنگی کمک می کند که اهداف برنامه ریزی شده برای این دوره آموزشی اقتصاد و فرهنگ محقق بشود.

۲- اهداف عملی دوره آموزشی اقتصاد و فرهنگ

بر این اساس برای رسیدن به اهداف این طرح آموزشی اقتصاد و فرهنگ – ویژه مدیران فرهنگی دانشگاه آزاد اسلامی – باید این اصول و جهت گیری های فرهنگی مشخص شود و به مدیران فرهنگی دانشگاه آزاد اسلامی آموزش داده شود. اما همانگونه که در بالا اشاره شد این اصول فرهنگی نه در فضای انتزاعی اطاق های تصمیم گیری بلکه از :

الف – بستر سبک زندگی و نحوه معیشت روزانه خود دانشجویان، کارمندان و اساتید دانشگاه آزاد اسلامی قابل استخراج است: اینکه آنها به هدف کسب درآمد و کسب سود اقتصادی تا کجا پیش می روند و در این مسیر به چه اصول و ظوابط اخلاقی و انسانی قائل هستند یا می توانند قائل باشند؟ چه حقی برای مخاطب و استفاده کننده محصول و خدمات خود و رضایت آنها قائل هستند یا می تواند به آنها توصیه شود؟ در عمل چقدر و چگونه با حفظ و ارتقای کیفیت محصول و خدماتشان به اعتبار نام و ارزش های نهاد دانشگاه آزاد اسلامی که به آنها امکان فعالیت های اقتصادی درآمدزا و زودبازده را داده متعهدند؟ و این ارزش ها چه هستند؟ یا مثلاً چه قدر و چگونه دانشجویان یک واحد دانشگاهی به سبک زندگی کسب درآمد از طریق تعاون، یاری و همکاری اقتصادی با سایر اساتید، کارمندان و مدیران دانشگاه آزاد پایبند و به آن متعهد هستند؟ و…

ب- این اصول فرهنگی همچنین از خلال اندیشه ورزی و تامل عرفا و فیلسوفان سنت گرای شرق تا اندیشمندان نوگرای غربی از دوره نوزایی و روشنگری تا عصر معاصر قابل بررسی است. نحوه مواجهه انسان معاصر با بحران های اقتصادی فقر، بیکاری، کار از خود بیگانه یکنواخت و افسرده کننده و … و نیز پاسخ ها و راه حل های متفاوت سنت و تجدد به نحوه روبرویی با این بحران های اقتصادی و مشکلات معیشتی نه تنها می توانند در تضاد با یکدیگر نباشند بلکه همه آنها می توانند جزو آن سنخ اصول فرهنگی باشند که متناسب با مساله و موضوعی که می توانند به آن پاسخ دهند، به شکلی موثر و کاربردی به کارمندان، اساتید و دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی برای فعالیت های اقتصادی انگیزه داده و نیز موانع و مشکلات آنها را برای ارتقاء سطح معیشت اشان رفع کند.

ج- تشریح و تبیین این اصول فرهنگی از طریق تجربه فضایی، شنیداری و بصری آثار هنری و سپس تحلیل این آثار هنری نیز امکان پذیر است. آشنایی با سبک ها و فورم های گوناگون هنری و ادبی از یک طرف و تحلیل و نقد آنها از طرف دیگر می تواند به درکی روشن و نسبتاً دقیق از عصری که هنرمند در آن می زیسته و نیز مشکلات و راه حل های معیشتی که هنرمند با آن مواجه بوده، منتهی شود.

درک واقعیت زندگی هنرمند و تضادهایی که در زمانه هنرمند بین ارزش والای اثر خلق شده اش و رد وبدل اقتصادی و کالایی آن وجود داشته و نحوه مواجهه و پاسخ هنرمند به آن، از آرامش و عدم تعلق اش به بازار هنر و نحوه پیدا کردن مخاطبین خاص و عام برای هنرش تا مشارکت فعال در بازار هنر و نوشتن مطابق خواست و سلیقه عمومی مردم، گروه های مرجع و قدرت مسلط و…، همه و همه تنها گوشه کوچکی از دانش فرهنگی و راه حل هایی است که با تجربه مستقیم آثار هنری و سپس آنالیز تاریخی، فورمی و محتوایی آنها قابل استخراج است.

در نهایت این دانش عظیم تاریخی نیز می تواند همانند موارد قبلی به کارمندان، دانشجویان واساتید دانشگاه آزاد اسلامی و به خصوص در حوزه فعالیت های هنری آنان کمک نماید تا

۱- شدت و کیفیت حضور اقتصاد را در چشم انداز اقتصادی فعالیت های هنری اشان تعیین کنند،

۲- محدودیت ها و نیز قابلیت های نگاه اقتصادی به هنر را برای آنها روشن نماید و نیز بتوانند این محدودیت ها و قابلیت ها را برای فعالیت های هنری اشان تعریف و مشخص کنند،

۳- با ارائه راه حل ها و نحوه های گوناگون مواجهه هنرمندان با دنیای اقتصادی بازار خرید و فروش کالای هنری، سطح آگاهی آنها را برای انتخاب درست ترین و مناسب ترین راه حل متناسب با شرایط فعالیت خودشان در دانشگاه آزاد اسلامی، افزایش دهد.

بنابراین ابتدا و در قدم اول:

۱- لازم است تا مدیران فرهنگی دانشگاه آزاد اسلامی با این اصول و راه حل های فرهنگی و در طی دوره های آموزشی کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت آشنا شوند و سپس

۲- آنها بتوانند این دانش فرهنگی را به سیاست گذاری های اقتصادی و فرهنگی اجرایی تبدیل کنند. سیاست گذاری هایی که بتواند در دانشگاه پیاده وعملیاتی شود.

سیاست گذاری هایی که به واسطه این دوره های آموزشی و توسط این مدیران در واحدهای دانشگاهی اشان پیاده می شود در نهایت باید بتواند اهداف زیر را در دانشگاه آزاد اسلامی و در حوزه اقتصاد و فرهنگ متحقق کند:

۱- در فضای کاری و تحصیلی دانشگاه، فرصت های درآمدی متنوعی را برای دانشجویان، کارمندان و اساتید دانشگاه آزاد اسلامی فراهم کند. فرصت هایی که هدفشان افزایش درآمد و بهبود سطح معیشت خانواده بزرگ دانشجویان، کارمندان و اساتید دانشگاه آزاد اسلامی باشد.

۲- به آنها یاد بدهد که چگونه به سمت ایجاد تعریف فعالیت های کاری درآمد زا و زودبازدهی بروند که در عین تقسیم کار و متناسب با توانایی های هرکس، در آن ها هیچ کس به خاطر جایگاه اداری و آموزشی اش در دانشگاه از دیگران برتر نباشد. آن دسته فعالیت های اقتصادی که در آنها همه بدون هیچ اجباری و در رضایت کامل وظایف و مسئولیتشان را می پذیرند و در قبال عملکردشان در برابر دیگران پاسخگو هستند.

۳- به آنها یاد بدهد که بدون هیچ شکل از اجبار و تحمیل و در فضایی کاملا آزادانه و انسانی، فعالیت های کاری درآمد زا و زودبازدهی را تعریف کنند که اساس آن بر مبنای کار گروهی، تصمیم گیری شورایی، همکاری، تعاون، مشارکت مالی و دوستی صمیمانه میان اساتید، کارکنان و دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی استوار شده باشد.

۳- شرح سرفصل های درسی دوره آموزشی اقتصاد و فرهنگ

همانطور که اشاره شد پیش از شروع هر گونه سیاست گذاری اجرایی در حوزه اقتصاد و فرهنگ، لازم است که مدیران فرهنگی دانشگاه آزاد اسلامی با سه جهت گیری راهبردی حوزه اقتصاد و فرهنگ – که پیش نیاز سیاست گذاری اقتصادی در دانشگاه آزاد اسلامی است – آشنا شوند و این اصول و مبانی فرهنگی به آنها آموزش داده شود .

این سه جهت گیری راهبردی شامل موارد زیر است:

۱- سبک ها،گرایش ها و ارزش های جهت دهنده و پیش نیاز فعالیت های اقتصادی کارمندان، دانشجویان و اساتید دانشگاه آزاد اسلامی

۲- پاسخ های متنوع اندیشمندان، عرفا و فیلسوفان به نحوه مواجهه انسان با مشکلات و مسائل اقتصادی

۳- نحوه پاسخ و مواجهه هنرمند با مشکلات و مسائل اقتصادی مرتبط با حرفه هنری.

که البته شرحی از کلیات سه مورد بالا در بخش های «مقدمه» و«اهداف عملی دوره آموزشی اقتصاد و فرهنگ» این گزارش آمد و به سه سرفصل آموزشی متفاوت منتهی می شود که برای هر کدام از آنها قالب های آموزشی کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت پیش بینی و طراحی شده است. این آموزش ها به نحوی برنامه ریزی شده است که به خصوص در حین برگزاری دوره های بلند مدت آموزشی آن، مدیران فرهنگی بتوانند به شکلی عملی و در جریان رفت و برگشت میان کلاس های آموزشی و فضای دانشگاهی و به کمک مدرس و اساتید این دوره ها، دانش آموخته شده را به سیاست گذاری های کاربردی قابل پیاده سازی در فضای فرهنگی و اقتصادی تحت مدیریت اشان تبدیل کنند.

بنابراین دوره های درسی به شرح زیر طراحی و ارائه می شوند:

الف – سرفصل های درسی دوره های کوتاه مدت برنامه آموزشی اقتصاد و فرهنگ

در این دوره های یک روزه کوتاه مدت که حداکثر بین دو تا سه ساعت طول خواهد کشید و در ۳ جلسه برگزار خواهد شد، مدیران فرهنگی دانشگاه آزاد اسلامی در فضاهای تاریخی فرهنگ، هنر و اندیشه ایرانی یعنی مراکز کانونی گره خوردن و برخورد اندیشه های نو و کهنه قرار می گیرند و آنها را از نزدیک تجربه می کنند.

تلاش بر این بوده که به واسطه تاثیر فضایی این محیط ها و برنامه های آموزشی اجرا شده در این محیط های فرهنگی و تاریخی، مدیران فرهنگی دانشگاه آزاد اسلامی تعلق عاطفی و تمرکز ذهنی اشان را به سه فضای اصلی حوزه اقتصاد و فرهنگ معطوف کنند:

الف – فضای تاریخی دانشگاه و به صورت ویژه با تاکید بر روابط صمیمانه مبتنی بر احترام متقابل و برابر بین استاد و دانشجو، که خارج از نقش های رسمی دانشگاهی – و بدون توجه به نقش های سازمانی و غیرقابل انعطاف ساختار دانشگاهی – به تدریج و از بدو تاسیس دانشگاه مدرن در ایران شکل گرفت.

ب- فضای فلسفه ورزی و اندیشیدن و به صورت ویژه با تمرکز بر تقابل، تعارض و همزیستی اندیشه های نو و سنتی و لزوم تاکید کردن این موضوع به مدیران فرهنگی دانشگاه آزاد اسلامی که هر دوگفتمان حکمی/عرفانی سنت ایرانی و نوگرا/انتقادی خردورزی مدرن ارزشمند، موثر و دارای راه حل های قابل پیاده شدن در سیاست گذاری های اجرایی/اقتصادی دانشگاه آزاد اسلامی است.

ج- فضای خلق و ارائه آثار هنری و به خصوص آنجا که هنرمندان مدرن و سنتی حضوری به نسبت یکسان داشته اند و تحمل، مدارا و نقد محترمانه و منصفانه بر فضای عمومی آن حاکم بوده است. در اینجا نیز باز تاکید بر اهمیت و ویژگی منحصر بفرد هم نگاه های هنر حکمی و هم نگاه های هنری مدرنیستی است.

بر این اساس و به ترتیب سه فضای تاریخی زیر متناسب با سه هدف آموزشی کوتاه مدت بالا پیشنهاد می شود:

باغ تاریخی نگارستان (مکان سابق دانشسرای عالی و دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران)
ساختمان انجمن حکمت و فلسفه ایران
موزه هنرهای معاصر تهران
در ادامه شرح ریز برنامه های آموزشی و زمان های پیشنهادی برگزاری دوره های آموزشی در این سه مکان متناسب با سه هدف کوتاه مدت برنامه آموزشی اقتصاد و فرهنگ (بندهای الف، ب و ج چندی پیش اشاره شده) آورده شده است:

باغ تاریخی نگارستان
الف – دو سخنرانی ۲۰ دقیقه ای پیرامون:

۱) معرفی و آشنایی با مفاهیم، روش ها و ساختارهای نظم دهنده و تقویت کننده فعالیت های اقتصادی درآمد زا و زودبازده در دانشگاه و با تاکید بر کارگروهی، مشارکت و همکاری میان اساتید، دانشجویان، کارمندان و مدیران دانشگاهی

۲) تاریخ فرهنگی و سنخ شناسی رابطه میان استادان، دانشجویان و مدیران دانشگاهی از زمان شروع فعالیت دانشگاه مدرن در ایران.

سخنرانان پیشنهادی: دکتر جاودانی و دکتر فکوهی

ب- پذیرایی میان وعده

ج – بازدید از موزه شاگردان کمال الملک به همراه مروری اجمالی بر تاریخچه روابط استاد/شاگردی میان کمال الملک و شاگردانش و نیز آنالیز برخی از تابلوهای موزه

کارشناس پیشنهادی: شهروز مهاجر

د- ناهار ونماز با تاکید بر صرف غذای سنتی ایرانی در فضای باز باغ نگارستان

ه- کارگاه یک ساعته با موضوع ارزیابی نحوه ارتباط و همکاری وزارت علوم با دانشگاه آزاد اسلامی در زمینه تقویت توان اقتصادی و معیشتی دانشجویان و اساتید

برگزار کننده پیشنهادی کارگاه: دکتر محمد رضایی

زمان تقریبی پیشنهادی: هفته اول یا دوم مهرماه

ساختمان انجمن حکمت و فلسفه ایران
الف – دو سخنرانی ۲۰ دقیقه ای پیرامون:

۱) نسبت صنعت، معیشت و طبیعت با یکدیگر در حکمت و اندیشه عرفانی شرق

۲) ارزیابی راه حل های تکنولوژیک مسائل اقتصادی از منظر نقد متافیزیک غربی

سخنرانان پیشنهادی: دکتر پازوکی و دکتر عبدالکریمی

ب- پذیرایی میان وعده

ج – جلسه خوانش و آنالیز اشعاری که از مرزهای زبانی و ملی اشان فراتر رفته اند با تاکید براین موضوع که زبان شعر جهانی است و می تواند بین جهان بینی های شرقی و غربی پیوند ایجاد کند مانند اشعار دیوان شرقی و غربی گوته، اشعار هایکو، شعر اکنون فارسی و…

استاد پیشنهادی: دکتر سودابه فضائلی

د- ناهار ونماز با تاکید بر صرف غذای سنتی ایرانی در فضای باز انجمن حکمت و فلسفه ایران

ه- کارگاه یک ساعته با موضوع نقد سیاست علمی کشور با تاکید بر ارزیابی سیاست گذاری های اقتصادی پیاده شده در نظام علمی/دانشگاهی ایران

برگزار کننده پیشنهادی کارگاه: دکتر شاپور اعتماد

زمان تقریبی پیشنهادی: هفته اول یا دوم مهرماه

موزه هنرهای معاصر تهران
الف – دو سخنرانی ۲۰ دقیقه ای پیرامون:

بررسی تاریخی و اجتماعی دلایل ناکارآمدی اقتصادی هنرمندان سنتی و در مواجهه آنها با دنیای مدرن؛ راه حل ها و راهبردهای باززنده سازی هنر سنتی
راهکارهای هنرمندان و در مواجهه آنها با سلایق زیبایی شناختی مخاطبان و مشتریان بازار هنری
سخنرانان پیشنهادی: دکتر سارا شریعتی، مهندس سید محمد بهشتی، دکتر اسماعیل بنی اردلان و آقای آیدین آغداشلو

ب- پذیرایی میان وعده

ج- پخش فیلم هامون اثر داریوش مهرجویی در سینما تک موزه هنرهای معاصرتهران

د- ناهار ونماز با تاکید بر صرف غذای گیاهی در فضای باز موزه هنرهای معاصرتهران

ه- آنالیز و تحلیل فیلم هامون بر مبنای جایگاه هنرمند در دنیای اقتصادی مدرن و کیفیت واکنش های فرهنگی او به بحران های اقتصادی سرمایه داری.

استاد پیشنهادی: آقای محمد رضا اصلانی

زمان تقریبی پیشنهادی: هفته اول یا دوم مهرماه

ب – سرفصل های درسی دوره های میان مدت برنامه آموزشی اقتصاد و فرهنگ

پس از انگیزه دادن به مدیران فرهنگی دانشگاه آزاد اسلامی برای تمرکز جدی تر آنها بر روی سرفصل های اصلی و عمومی مبحث اقتصاد و فرهنگ – که هدف دوره های کوتاه مدت اشاره شده در بالا بود – لازم است که قبل از شروع دوره های کاربردی تر بلند مدت این دوره آموزشی و طی یک اردوی آموزشی شبانه روزی سه روزه، مفاهیم تخصصی تر و تفصیلی تر حوزه اقتصاد و فرهنگ به مدیران فرهنگی دانشگاه آزاد معرفی و آموزش داده شود.

مبنای محوری برنامه ریزی های آموزشی این دوره چهار روزه، تمرکز بر روی مفهوم فرهنگی و مهم سبک زندگی است. بنابراین به صورت ویژه تاکید و آشنا شدن مدیران فرهنگی دانشگاه آزاد اسلامی با ۴ نوع متفاوت سبک زندگی در دستور کار این اردوی آموزشی قرار گرفته است. هر کدام از این سبک های زندگی با یکی از ۳ فضای اصلی حوزه اقتصاد و فرهنگ تناظر دارد. به معنای دقیق تر این بدان معنی است که پیش از شروع هر شکل از فعالیت اقتصادی:

دانشجویان، اساتید و کارمندان به واسطه سبک های زندگی احساسی وعاطفی، برخوردار از احترام متقابل و پایه ریزی شده بر مبنای همبستگی، تعاون و همیاری، به فعالیت های اقتصادی درآمدزا و زودبازده فکر می کنند (مدیران فرهنگی دانشگاه آزاد اسلامی با فضای عمومی این شکل از روابط انسانی میان اساتید و دانشجویان در برنامه های کوتاه مدت برگزارشده در باغ نگارستان آشنا شدند).
دانشجویان، اساتید و کارمندان به واسطه سبک های زندگی جدی و غیراحساسی و بر مبنای روابط رسمی غیرقابل تخطی، بوروکراتیک، نابرابرانه و اداری استاد و شاگردی، پیش فرض های زندگی اقتصادی خود را تعیین می کنند (مدیران فرهنگی دانشگاه آزاد اسلامی با فضای عمومی این شکل از روابط انسانی میان اساتید و دانشجویان در برنامه های کوتاه مدت برگزارشده در باغ نگارستان آشنا شدند).
دانشجویان، اساتید و کارمندان به واسطه سبک های زندگی عقلانی و خردگرا، توجه به آرمانهای انتزاعی و نظری مانند عدالت و انصاف و بر مبنای رسیدن به پاسخ های عقلانی برای پرسش های اقتصادی اشان، و در گستره وسیعی از راه حل های ارائه شده توسط اندیشمندان سنت گرا تا نوگرا به فعالیت های اقتصادی اشان فکر می کنند (مدیران فرهنگی دانشگاه آزاد اسلامی با فضای عمومی این شکل از مواجهه فکری ونظری با مسائل اقتصادی در برنامه های کوتاه مدت برگزارشده در انجمن حکمت وفلسفه ایران آشنا شدند).
دانشجویان، اساتید و کارمندانی هستند که بر مبنای سبک زندگی جسورانه، شکستن مرزهای قراردادی و عرفی جامعه، خطر کردن و ریسک پذیری، انتقاد اخلاقی و حقیقت گویی و نیز دیگران را با خود همراه کردن، فعالیت های اقتصادی اشان را برنامه ریزی می کنند (مدیران فرهنگی دانشگاه آزاد اسلامی با فضای عمومی این شکل از حقیقت گویی در برنامه های کوتاه مدت برگزارشده در موزه هنرهای معاصرتهران آشنا شدند).
در نتیجه در طی این اردوی آموزشی سه روزه، و در هر روز مباحث، سرفصل ها و دامنه گسترده تری از مباحث اصلی حوزه اقتصاد و فرهنگ مطرح می شوند. هدف، ملموس کردن و نشان دادن جنبه های اجتماعی تر زندگی اقتصادی است که در نهایت به مدیران فرهنگی دانشگاه آزاد اسلامی کمک می کند تا در کنار آگاه بودن از سبک های زندگی دانشجویان، اساتید و کارمندان، به شناخت اجتماعی بهتری از فعالیت های اقتصادی آنها در فضای دانشگاه برسند. این شناخت به آنها کمک می کند که در سیاست گذاری های اقتصادی دانشگاه به استقلال و دادن فرصت برابر به همه عاملین این سبک های زندگی توجه بیشتری داشته باشند.

بر این اساس در بخش اصلی طرحی که برای دوره میان مدت آموزشی اقتصاد و فرهنگ پیش بینی شده است، از مدل پنل – کارگاه برای طرح مباحث اجتماعی تر حوزه اقتصاد و فرهنگ استفاده شده است، بدین ترتیب در پنل – کارگاه و متناسب با سه فضای اصلی حوزه اقتصاد و فرهنگ، ۳ چالش اصلی این حوزه طرح و بررسی می شود، شامل:

۱- تضاد میان ساختارهای رسمی، بورکراتیک و سلسله مراتبی تنظیم کننده فعالیت های اقتصادی در دانشگاه و روابط برابر، دوستانه و غیررسمی شکل گرفته میان استاد و دانشجو (روابط دوستانه ای که مبنای و پایه فعالیت های اقتصادی درآمد زا و زودبازده مستقل از ساختارهای دانشگاهی می شود)؛ با تاکید بر دانشجویان، اساتید و کارمندانی که بر اساس این تضادها و نیز کیفیت رابطه اشان با یکدیگر، سبک های زندگی خود را برای شروع فعالیت های اقتصادی اشان مشخص می کنند.

۲- تضاد میان پاسخ های متفاوت و گاه متناقض اندیشه های سنت گرا، گنوستیک، مدرن، پست مدرن و پست متافیزیک به نحوه مواجهه انسان معاصر با مشکلات و مسائل اقتصادی؛ با تاکید بر دانشجویان، اساتید و کارمندانی که بر اساس این تضادها ونوع نگاه نظری اشان سبک های زندگی خود را برای شروع فعالیت های اقتصادی اشان تعریف می کنند.

۳- تضاد میان خود آیینی و استقلال اثر هنری از یک طرف و مخاطب محور بودن اثر هنری، مطابق میل بازار هنری حرکت کردن و اهمیت دادن به سلایق زیبایی شناختی عامه مردم از طرف دیگر؛ با تاکید بر دانشجویان، اساتید و کارمندان عمدتاً دارای گرایش های هنری که بر اساس این تضادها ونوع نگاه اشان به مخاطب سبک های زندگی خود را برای شروع فعالیت های اقتصادی درآمد زا و زودبازده در حوزه هنر مشخص می کنند.

براین اساس و برای هر پنل – کارگاه، سه راهبر و مدیر آموزشی در نظر گرفته شده است. راهبر آموزشی، اعضای پنل را با توجه به چالش های اشاره شده در بالا و از نظرگاه های تئوریک متفاوت انتخاب می کند. از قبل مجموعه سوالاتی را متناسب با این چالش ها آماده می کند و در انتهای پنل – که مدیران فرهنگی دانشگاه آزاد اسلامی نیز طبیعتاً مخاطبان آن هستند و در آن شرکت می کنند- پاسخ های متفاوت داده شده به این سوالات را در طول برگزاری پنل – کارگاه تنظیم، طبقه بندی و مشخص می کند (طیف گسترده ای از پاسخ ها را می توان فرض گرفت از تایید این تضادها و غیرقابل حل بودن این چالش ها تا امکان آشتی و حل شدن این تضادها و تایید ارزشمند بودن و استقلال نسبی همه گرایش های به ظاهر متضاد و چالش برانگیز).

در ادامه و پس از پایان پنل، مدیر و راهبر آموزشی، مدیریت کارگاه را با حضور مدیران فرهنگی ادامه می دهد. این کارگاه از آن جهت بسیار اهمیت دارد که مقدمه ای است برای شروع دوره کاربردی یک و نیم ماهه بلند مدت برنامه آموزشی اقتصاد و فرهنگ (که در بخش بعد به آن اشاره خواهد شد). در طول این کارگاه، مدیران فرهنگی لازم است تا پیرامون بحث های انجام شده در کارگاه وارد گفت وگو با یکدیگر شده و پاسخ های خود را به سوالات مطرح شده در پنل بدهند.

لازم به ذکر است که تمام تلاش راهبر آموزشی کارگاه باید این باشد که سطح تحمل و پذیرش مدیران فرهنگی دانشگاه آزاد اسلامی را در هنگام موضع گیری آنها نسبت به این چالش ها بالا برده و بیشتر جهت گیری ها و قضاوت ها را به سمت:

الف – امکان حل شدن این چالش ها و

ب- اهمیت تنوع و استقلال نسبی گرایش های به ظاهر متضاد و نه لزوماً تایید مطلق یا نفی مطلق گرایش های چالش برانگیز

سوق دهد. بنابراین در انتهای پنل – کارگاه، مدیران فرهنگی باید

۱- از مهارت و قدرت قضاوت و اظهار نظر مستدل برخوردار شده باشند.

۲- از تعلق و علاقه شخصی خودشان آگاه تر شده باشند (مثلاً به پاسخ های پست مدرن به مسائل اقتصادی تمایل بیشتری پیدا کرده باشند).

۳- تا حد امکان نفس تنوع پاسخ های ممکن و ارزشمند بودن، کارآمد بودن و کاربرد داشتن تمام گرایش های چالش برانگیزی را که حتی ممکن است با تعلق شخصی خودشان سازگار نباشد، بپذیرند.

دلایلشان را در رد یا قبول چالش های مطرح شده در پنل-کارگاه، گرایش هایی که آن را موجه تر می دانند و نیز تایید جهت گیری هایی که شخصاً آنها را قبول ندارند به صورت مکتوب و پس از پایان اردوی سه روزه به راهبر آموزشی پنل – کارگاه تحویل دهند.
برنامه اصلی آموزشی این اردوی آموزشی، پنل-کارگاه برگزار شده در برنامه صبح و بخشی از برنامه بعد از ظهر خواهد بود اما در ادامه برنامه های کوتاه مدت آموزشی لازم است تا مدیران فرهنگی دانشگاه آزاد اسلامی با صورتبندی های اجتماعی و فرهنگی حوزه های اصلی اقتصاد و فرهنگ نیز آشنا شوند (برای یادآوری این حوزه ها رجوع کنید به بخش های «مقدمه» و«اهداف عملی دوره آموزشی اقتصاد و فرهنگ»). بنابراین برنامه های بعد از ظهر و شب این اردوی آموزشی در تکمیل جلسات خوانش شعر، تحلیل فیلم و بازدید از موزه ی ۳ برنامه آموزشی کوتاه مدتی که شرح آن آمد، تنظیم و پیش بینی شده است.

در ادامه برنامه تفصیلی تر این اردوی آموزشی ۳ روزه شرح داده می شود:

زمان اردوی آموزشی: هفته سوم و چهارم مهرماه

مکان اردوی آموزشی: متناسب با فصل مناسب آب و هوایی شمال و غرب کشور پیشنهاد می شود.

برنامه روز اول :

الف – برنامه صبح

۱- ساعت ۸ ، بخش پنل برنامه پنل – کارگاه، راهبر و مدیر آموزشی پنل – کارگاه: دکتر فکوهی

اعضای شرکت کننده در پنل: دکتر فکوهی، دکتر جاودانی، دکتر فراستخواه، دکتر رضایی و دکتر خانیکی

۲- ساعت ۱۱، بخش کارگاه برنامه پنل – کارگاه، مدیر جلسه کارگاه: دکتر فکوهی

۳- ساعت ۱۲:۳۰ تا ۱۴:۰۰، ناهار، نماز و استراحت

ب- برنامه بعد از ظهر

۴- ساعت ۱۴:۰۰ تا ۱۵:۳۰، مشاوره و هم فکری راهبر آموزشی با مدیران فرهنگی جهت انجام بند ۴ از اهداف پنل – کارگاه

۵- ساعت ۱۶:۰۰ تا ۱۸:۰۰، سخنرانی آقای درویشی پیرامون نظام های استاد/شاگردی در موسیقی مقامی ایران به همراه پخش فیلم از موسیقی مقامی (حداکثر نیم ساعت).

ج- برنامه شب

۶-ساعت ۱۸:۰۰ تا ۲۱:۰۰، استراحت، شام، نماز و پخش کتاب تائو ته چینگ بین مدیران فرهنگی برای برنامه خوانش و تحلیل شبانه

۷-ساعت۲۱:۰۰ تا ۲۳:۰۰، ترجیحاً در فضای باز و محیط آرام، مقدمه ای بر اصول معنوی و حکمی تائوته چینگ، اساتید مهمان: استاد ع.پاشائی، دکتر سودابه فضائلی

برنامه روز دوم :

الف – برنامه صبح

۱- ساعت ۸ ، بخش پنل برنامه پنل – کارگاه، راهبر و مدیر آموزشی پنل – کارگاه: دکتر عبدالکریمی

اعضای شرکت کننده در پنل: دکترعبدالکریمی، دکتر پازوکی، دکتر شاپور اعتماد، خشایار دیهیمی، بابک احمدی، دکتر خسرو باقری، دکتر عباس بازرگان.

۲- ساعت ۱۱، بخش کارگاه برنامه پنل – کارگاه، مدیر جلسه کارگاه: دکتر عبدالکریمی.

۳- ساعت ۱۲:۳۰ تا ۱۴:۰۰، ناهار، نماز و استراحت.

ب- برنامه بعد از ظهر

۴- ساعت ۱۴:۰۰ تا ۱۵:۳۰، مشاوره و هم فکری راهبر آموزشی با مدیران فرهنگی جهت انجام بند ۴ از اهداف پنل – کارگاه.

۵- ساعت ۱۶:۰۰ تا ۲۱:۰۰، تحلیل و بررسی اثرات فلسفه پراگماتیستی آمریکایی (با تاکید بر آثار جیمز، دیویی و رورتی) و حکمت عملی سنت عرفانی شرق (با تاکید بر دو متفکر اصلی سنت گرا: تیتوس بورکهارت و ایزوتسو)، سخنرانان پیشنهادی: دکتر مصطفی ملکیان، استاد محمد مجتهد شبستری، دکتر ضیاء موحد، دکتر محمدرضا ریخته گران.

ج- برنامه شب

۶- ساعت ۲۱:۰۰ تا ۲۳:۰۰، استراحت، نماز و پخش یکی از رمان های اصلی جریان مدرنیسم ادبی – با تاکید بر قدرت رمان در تحلیل رابطه میان اقتصاد و فرهنگ – بین مدیران فرهنگی و برای برنامه خوانش و تحلیل شبانه

۷- ساعت۲۳:۰۰ تا ۲۴:۰۰، ترجیحاً درفضای باز و محیط آرام، تحلیل ادبی و محتوایی رمان پخش شده، اساتید مهمان: دکتر نجومیان، دکتر پاینده.

برنامه روز سوم:

الف – برنامه صبح

۱- ساعت ۸ ، بخش پنل برنامه پنل – کارگاه، راهبر و مدیر آموزشی پنل – کارگاه: دکترحمیدرضا اردلان

اعضای شرکت کننده در پنل: دکترحمیدرضا اردلان، دکتر اسماعیل بنی اردلان، دکتر محمدرضا ریخته گران، دکتر سارا شریعتی، دکتر مسعود کوثری، آقای محمدرضا اصلانی, آقای ناصر تقوایی، آقای آیدین آغداشلو.

۲- ساعت ۱۱، بخش کارگاه برنامه پنل – کارگاه، مدیر جلسه کارگاه: دکترحمیدرضا اردلان

۳- ساعت ۱۲:۳۰ تا ۱۴:۰۰، ناهار، نماز و استراحت

ب- برنامه بعد از ظهر

۴- ساعت ۱۴:۰۰ تا ۱۵:۳۰، مشاوره و هم فکری راهبر آموزشی با مدیران فرهنگی جهت انجام بند ۴ از اهداف پنل – کارگاه.

ساعت ۱۶:۰۰ تا ۱۸:۰۰، ریشه شناسی فرهنگ و هنر و نسبت آنها با یکدیگر در تفکر پست متافیزیک.
سخنرانان پیشنهادی: دکتر حجت اسدیان، دکتر حمیدرضا اردلان.

ج- برنامه شب

۶- ساعت ۱۸:۰۰ تا ۲۱:۰۰، استراحت، نماز و گوش دادن سه سمفونی منتخب موسیقی کلاسیک در قرن نوزدهم و بیستم: سمفونی شماره ۹ بتهوون، سمفونی شماره ۳ ماهلر و سمفونی شماره ۵ شوستاکوویچ.

۷- ساعت۲۱:۰۰ تا ۲۳:۰۰، ترجیحاً درفضای باز و محیط آرام، تحلیل موسیقایی سه سمفونی اشاره شده به همراه پخش قطعاتی از آنها، اساتید مهمان: دکتر نادر مشایخی، دکتر شاهین فرهت.

ج – سرفصل های درسی دوره های بلند مدت برنامه آموزشی اقتصاد و فرهنگ

همانطور که در بخش پنل – کارگاه اشاره شد، مدیران آموزشی کارگاه ها پس از اتمام پنل -کارگاه و در طی یک جلسه ۱/۵ ساعته تلاش خواهند کرد که مدیران فرهنگی دانشگاه آزاد اسلامی را به نوشتن، تحلیل و جمع بندی آنچه در پنل – کارگاه گذشت، تشویق کنند. به عبارتی دقیق تر دلایل اشان را در رد یا قبول چالش های مطرح شده در پنل-کارگاه، گرایش هایی که آن را موجه تر می دانند و نیز قبول جهت گیری هایی که شخصاً آنها را تایید نمی کنند به صورت مکتوب و پس از پایان اردوی سه روزه به مدیران آموزشی پنل -کارگاه ها تحویل دهند.

این گزارش های مکتوب مقدمه ای می شود برای طراحی دوره های بلند مدت برنامه آموزشی اقتصاد و فرهنگ. این دوره ها به شکل کاربردی به این هدف طراحی می شود تا راه حل هایی را برای سه فضای اصلی حوزه اقتصاد و فرهنگ و چالش های آن ارائه کنند و آنها را به مدیران فرهنگی دانشگاه آزاد اسلامی آموزش دهند. ۳ مدیر آموزشی پنل – کارگاه، پس از خواندن گزارش های مکتوب مدیران فرهنگی دانشگاه آزاد اسلامی و بر حسب محتوای آنها، دوره های آموزشی ای را شامل ترکیب درسگفتار – کارگاه و در قالب یک برنامه آموزشی ۱/۵ ماهه طراحی خواهند کرد که متناسب با محتوای متون نوشته شده توسط مدیران به آنها کمک خواهد کرد تا راه حل های تدریس شده در این دوره ۱/۵ ماهه را به سیاست گذاری عملی و اجرایی در فضای دانشگاهی تحت مدیریت اشان تبدیل کنند.

این دوره ها با فاصله حداکثر دو هفته پس از پایان اردوی آموزشی و حداکثر از نیمه اول آبان ماه تا انتهای آذرماه برگزار خواهد شد. مدیران آموزشی (آقایان دکتر فکوهی، دکتر عبدالکریمی و دکتر اردلان) نهایتاً تا دو هفته فرصت دارند که این دوره های کاربردی را تعریف کنند و در کنار درسگفتارهای تخصصی تر و با جزئیات بیشتر که در تکمیل سخنرانی ها و برنامه های پنل – کارگاه اردوی آموزشی است، کارگاه هایی را طراحی کنند که خروجی آن مجموعه ای از سیاست گذاری های و برنامه ریزی های عملی برای پیاده شدن در فضاهای دانشگاهی تحت مدیریت مدیران دانشگاه آزاد اسلامی خواهد بود.

در انتهای دوره و در طی یک همایش علمی و با حضور تمام اساتید تدریس کننده در این دوره های کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت و نیز مسئولان عالی رتبه دانشگاه آزاد اسلامی، مدیران فرهنگی دانشگاه آزاد اسلامی مجموعه راه حل ها و سیاست گذاری های خود را برای حل چالش های اقتصاد و فرهنگ که به صورت عملی و از ترم دوم تحصیلی عملی خواهند شد، ارائه خواهند کرد و با جشن اختتامیه، این دوره اموزشی به پایان خواهد رسید.

منبع عکس:https://www.thersa.org/globalassets/images/blogs/sharing-economy-group-people-graphic-600.jpg