نیکلاس میرزوئف متولد ۱۹۶۲م (Nicholas Mirzoeff) نظریهپرداز مکزیکی به عنوان فعال اجتماعی در حوزه دیداری شناخته شده است. او استاد رشته رسانه، فرهنگ و ارتباطات دانشگاه نیویورک آمریکا است که یکی از فعالترین پژوهشگران و نویسندگان رشته مطالعات فرهنگ دیداری بهشمار میآید. پیشینه تحصیلی میرزوئف در دوران لیسانس به رشته تاریخ مدرن در دانشگاه آکسفورد و دکتری رشته تاریخ هنر در دانشگاه واریک بر میگردد. او را یکی از بینیانگذاران رشته تحصیلی مطالعات فرهنگ دیداری میدانند که با انتشار دو کتاب معروفش – با نامهای “درآمدی بر فرهنگ دیداری” در سال – ۲۰۰۹ (An Introduction to Visual Culture) و “خواننده فرهنگ دیداری” در سالهای ۱۹۹۸ – ۲۰۰۲ – ۲۰۱۲ (The Visual Culture Reader) – موقعیت و اهمیت این رشته را تعیین کرد. میرزوئف پژوهشگری پرکار است که اولین کنفرانس بینالمللی فرهنگ دیداری را در سال ۲۰۱۲ برگزار کرده و از او کتابها، مقالات، یادداشتهای زیادی را منتشر گردیده است. فعالیتهای او در سطوح بینالمللی با میدانهای تحقیق بحث برانگیز مانند فلسطین، عراق و … توجه جهان را به خود جلب کرده است.
یکی از آثار بحثبرانگیز او با نام “تماشای بابل: جنگ در عراق و فرهنگ دیداری جهان” در سال ۲۰۰۵م (Watching Babylon: the War in Iraq and Global Visual Culture) منتشر شد که با تصاویر مختلفی از جنگ همراه بود و در نسخههای مختلف برخی از این تصاویر سانسور شدند. میرزوئف هدف خود را از این مطالعه دیداری اینگونه توصیف میکند: “هدف من دامن زدن به بحث و گفتمان بر روی محلی است که بیننده و تصویر از طریق رویدادی تصویری با یکدیگر برخورد میکنند”، برای مثال نوعی از برخورد با اخبار جنگ بغداد در باشگاه ورزشی آمریکا در یک سر طیف و نوع دیگر از برخورد با اخبار ۱۱ سپتامبر که در سر دیگر این طیف را قابل مطالعه میداند. اصطلاح تماشای بابل نیز استعارهای است از تماشای ورود مدرنیته غربی، انفجار، کشتاری که بوجود میآورد. تصاویری که از شهرهای مدرن و در حال انفجار بازتاب میشوند تا تصاویر داخل زندانها و آزارهای مختلفی که رسانه آنها را سانسور میکند. او در کتاب خود تحلیلی از هانا آرنت (Hana Arendt) نقل میکند: “اطلاعات زیادی که با خروجیهای مختلف برای بیننده تولید میشوند یک واکنش تضعیف کننده و متناقض بوجود میآورد. در نتیجه همه این معانی تولید شده یک واکنش فردی متفاوت نیز به همراه دارد که در نهایت ارجحیت اصلی موضوع و معنای آن فراموش میشود.” در این کتاب او چگونگی بیتفاوت شدن با اشباع تصاویر را از طریق رفتار رسانه تحلیل کرده و مطالعه فرهنگ دیداری هر پدیدهای را به همان اندازه پدیده، دارای اهمیت میداند.
نوشتههای مرتبط
میرزوئف در زمینه انتشارات آثار و مقالات شهرت دارد و جایزههای زیادی دریافت کرده است که در اینجا به معرفی چند اثر او در بسنده میشود. کتاب “حق نگاه کردن” (The Right to Look) در سال ۲۰۱۱م منتشر شد که “جایزه آن فریدبرگ” (Anne Friedberg Award) در سال ۲۰۱۳م دریافت کرد. کتاب “چگونه دیدن جهان” (How To See The World) از پرفروشترین کتب سال ۲۰۱۵ به شمار میآید که به ۱۰ زبان ترجمه گردیده و به انتخاب “دانشمند جدید” (New Scientist Top Ten Book) جزو ۱۰ کتاب برتر سال ۲۰۱۵ انتخاب شده است.
کتاب “حق نگاه کردن” یک چارچوب استعمارزدای تطبیقی برای مطالعات فرهنگ دیداری است. میرزوئف سعی در شکلدهی به این نوع مطالعات است. او توضیح میدهد که چگونه قابلیت دیداری (visuality) صلاحیت قدرت را طبیعی جلوه میدهد. او به چگونگی مصورسازی تاریخ در اوایل قرن ۱۹م پرداخته است که باعث مشروعیت دادن به سلطه (hegemony) غربی گردید. میرزوئف متوجه سه “مجموعه دیداری” که شامل “بردگی”، “امپریالیسم” و در نهایت “مجموعه صنعتی-نظامی امروز” میشود را شناسایی کرده است که چگونه قدرت در هر سه مورد از طریق تکنیکهای طبقهبندی، جداسازی و زیباییشناسی مصور میشود. همچنین تمام آنهایی که مستقل از قدرت عقاید خود را بیان کردهاند. این کتاب به خوبی مصورسازی امر دیداری را با نمونههای مختلف تطبیق داده است. اکثر نقدهای موجود، این کتاب را پلهای برای رشد مطالعات فرهنگ دیداری معرفی کردهاند که آن را مدیون میرزوئف میدانند.
کتاب “چگونه دیدن جهان” در دو قسمت، یکی درآمد (Introduction) و دیگری فعالین حوزه دیداری (Visual Activism) جدیدترین اثر چاپی میرزوئف محسوب میشود. میرزوئف توجه ما را در این کتاب به تعداد بینهایت ویدیو و عکاسیهای مردم جلب می-کند. این تعداد از تولید تصویر در تاریخ بشر بیسابقه بوده است که علاوهبرآن با تغییر جمعیت و ارتباط نسلها و شهرها با یکدیگر جهانبینی جدیدی نیز در حال توسعه است. او یک نگاه شگفتانگیز از نقاشی تاریخی ندیمهها (Las Meninas) اثر ولاسکوئز (Velázquez) تا تصویر سیاره آبی رنگ کره زمین را برای بسترسازی فهم جهان دیداری امروز پیشنهاد کرده است. او با طرحی از تاریخ هنر، جامعهشناسی، نشانهشناسی یا تجارب روزانه به ما یاد میدهد که چگونه از خودنگاره معروف یک فضانورد تا خودنگاره یک نقاش اکسپرسیونیست و یا از فیلمهای هیچکاک (Hitchcock) تا فیلمهای هوایی بدون سرنشین، بتوانیم همه چیز را دقیقتر بفهمیم. او در طول این کتاب، ما را به سفری از انقلابهای دیداری هنرها و دانشها میبرد، از تکنیکهای نقشهبرداری جدید در قرن ۱۷م تا سبکهای هنری نقاشی در قرن ۱۹ و آفرینش فیلمها. در شبکه جهانی امروز فنآوریهای پیشرفته گوشیهای هوشمند و شبکههای اجتماعی امکان و ابزاری به فعالین حوزه دیداری داده است که با تولید و گردش این اطلاعات میتوانند برای تغییرهای سیاسی و اجتماعی تحریکآمیز شوند. در این کتاب اهمیت تصاویر و اثر شکلبخشیدن آنها به ذهنیتها، فارغ از خوب یا بد بودن آن مورد بررسی قرار گرفته است.
پروژه اخیر میرزوئف “نمایش موضوع زندگی سیاهان” (The Appearance of Black Lives Matter) نام داردکه در سال ۲۰۱۷ به صورت رایگان، نسخه کتاب الکترونیکی آن منتشر شد. همچنین در سال ۲۰۱۸ نسخه چاپی آن به صورت محدود با یک پروژه هنری ارائه گردید. این پروژه یا کتاب به تشکلهای دیداری انقلاب هایتیها(Haitian)، بازسازی و جنبش “موضوع زندگی سیاهان” میپردازد. میرزوئف به عنوان یک بلاگر فعال، موضوعات مختلفی را با پروژههای مختلف بررسی و تحلیل میکند و حتی گاهاً به آنها میپیوندد. پروژههایی مانند “استعمارزدایی بحران سیستم زمین” (DECOLONIZING THE EARTH SYSTEM CRISIS) و “استعمارزدایی موزه بروکلین: پاسخندادن یک انتخاب نیست” (Decolonize The Brooklyn Museum: A Non-Response Is Not An Option) و یا “ضد نژادپرستی: مقابله با کمیته بناهای تاریخی نیویورک سیتی” (For Anti-Racism: Against NYC’s Monuments Commission) را میتوان نام برد. او همچنین موضعگیریهای تندی بر سر مسئله فلسطین و سوریه از خود نشان داده که بخشی از نوشتهها و پروژههای مطالعاتیش را شامل میشود.
شاید بتوان جهتگیری اصلی نیکولاس میرزوئف را مقابله با نظریه جهانیسازی دانست. او یکی از مهمترین نظریه پردازان و درواقع شکل-دهنده مطالعات فرهنگ دیداری است. کتب، مقالات علمی و یادداشتها و شرح و تحلیل پروژههای زیادی را به صورت الکترونیکی و چاپی منتشر کرده که متاسفانه هنوز به فارسی برگردانده نشدهاند.
منابع:
– Mirzoeff, N. (1998). The visual culture reader. London: Routledge.
– Mirzoeff, N. (2008). Watching Babylon: The war in Iraq and global visual culture. New York: Routledge.
– Mirzoeff, N. (2009). An introduction to visual culture. New York: Routledge.
– Mirzoeff, N. (2012). The Right to Look: A Counterhistory of Visuality. North Carolina: DUKE University Press.
– Mirzoeff, N. (2016). How to see the world: An introduction to images, from self-portraits to selfies, maps to movies, and more. New York: Basic Books.
– Mirzoeff, N., & Pope, C. (2018). The appearance of Black Lives Matter. Miami, FL: Publications.
– http://www.nicholasmirzoeff.com/
– https://books.google.com/
– https://www.amazon.com/
– https://www.wikipedia.org/