«انسانشناسی تصویری» اصطلاحی است ترکیبی که از دو واژه «انسانشناسی» و «تصویر» تشکیل یافته است. اصطلاح اول به تعبیر «اریک ولف» به انسانی‌‌‌ترین شاخه از علوم انسانی برمیگردد و اصطلاح دوم نمایندگی حوزههای فیلم، سینما و عکس را برعهده دارد. این اصطلاح در نگاه اول نوعی تعارض را در همنشینی این دو واژه به ذهن متبادر میکند که درحقیقت به دو روش دیدن و درک پدیدهها
این کتاب که تألیف رضا خاشعی است، توسط انتشارات دانشگاه صدا و سیما و با هدف پاسخگویی به نیازهای جدید دانشجویان و تولید معارف رسانهای در حوزههای انسانشناسی و مستندسازی منتشر گردیده است.
نوشته‌های مرتبط
مقدمه کتاب اطلاعاتی کلی از محتوای مطالب به این شرح ارائه میدهد: «انسانشناسی تصویری» اصطلاحی است ترکیبی که از دو واژه «انسانشناسی» و «تصویر» تشکیل یافته است. اصطلاح اول به تعبیر «اریک ولف» به انسانی‌‌‌ترین شاخه از علوم انسانی برمیگردد و اصطلاح دوم نمایندگی حوزههای فیلم، سینما و عکس را برعهده دارد. این اصطلاح در نگاه اول نوعی تعارض را در همنشینی این دو واژه به ذهن متبادر میکند که درحقیقت به دو روش دیدن و درک پدیدهها برمیگردد؛ یکی روش علمی و مردمشناختی و دیگری روش هنری و زیباشناختی.
حوزه «فیلم» و حوزه «انسانشناسی» هر دو دارای روشها و تکنیک‌‌‌‌‌‌های خاص و مخصوص به خود هستند که اصولاً برای دیدن پدیدهها و رویدادها از آنها بهره میگیرند. بدیهی است تفاوت‌‌‌‌‌‌های نسبتاً عمیقی که بین این دو حوزه وجود دارد، ناشی از تفاوت‌‌‌‌‌‌های ماهوی بین آنهاست. مردم‌‌‌‌‌‌نگاری با متن نوشتاری سر و کار دارد و با کلمات بازی علمی میکند و فیلم با نوار سلولوئید کار میکند. اولی کار خود را با مبانی نظری آغاز و از طریق مشاهده و مصاحبه به جمع‌‌‌‌‌‌آوری اطلاعات می‌‌‌‌‌‌پردازد و سپس با تحلیل داده‌‌‌‌‌‌ها و بازنویسی آنها کار نهایی خود را در قالب یک کتاب پژوهشی به پایان میرساند و دومی کار خود را با یک ایده کوچک آغاز میکند و سپس از طریق گسترش آن در قالب یک فیلم‌‌‌‌‌‌نامه و تصویربرداری از سوژه مورد نظر ادامه و نهایتاً دستاوردهای خود را در قالب نمایش یک فیلم عرضه میکند.
سینمای مردمشناختی و فیلمهای مردمنگار اصولاً تلاش دارند تا از دریچه کوچک دوربین خود به مشاهده و ثبت دقیق دنیای بزرگ فرهنگ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها دست یابند و آن را برای مخاطبان خود رمزگشایی کنند. شواهد مکتوب نشان میدهد استفاده از عکس و فیلم در ارائه مطالعات انسانشناختی کم‌‌‌‌‌‌کم باعث پدید آمدن حوزه‌‌‌‌‌‌ای از انسانشناسی شد که از آن به‌‌‌‌‌‌عنوان انسانشناسی بصری یاد می‌‌‌‌‌‌شود این اصطلاح توسط مارگارت مید در دهه ۱۹۹۰.م بوجود آمد. او از بکارگیری اصطلاح «انسانشناسی غیرکلامی» در آن زمان ناراضی بود و پیشنهاد کرد که عنوانی مثبت‌‌‌تر تحت عنوان «انسانشناسی بصری» جایگزین گردد.
انسانشناسی تصویری دارای تاریخچه، روش‌‌‌شناسی، فیلم‌‌‌سازی، عکاسی، نظریات، حوادث و فعالیت‌‌‌های خاص خود میباشد و نمی‌‌‌توان آن را به بخش‌‌‌هایی مجزا تقسیم و بین رشته‌‌‌های دیگر توزیع کرد. این نوع انسانشناسی رابطه خاصی با مجموعه‌‌‌ای از رشته‌‌‌های دیگر دارد به‌‌‌‌‌‌طوری که بر چگونگی درک و فهم ما از تصویر و روش‌‌‌های تحقیق اثر می‌‌‌گذارد. صاحبنظران معتقدند با امتزاج این دو رشته، فیلم‌‌‌‌‌‌ساز موظف است ضروریات و اقتضائات کار مردم‌‌‌‌‌‌شناسان را بپذیرد و مردم‌‌‌‌‌‌شناسانه فکر کند و مردم‌‌‌‌‌‌شناسان نیز بیان خود را با استفاده از ظرفیتهای گسترده فیلم و سینما گسترش دهند و بصری بیاندیشند.
در این کتاب تلاش شده است تا با هدف آشنایی دانشجویان رشته‌‌‌های «مردشناسی» و «کارگردانی» به عنوان نمایندگان اصلی این دو حوزه از علوم، به چند سوال اساسی زیر پاسخ داده شود:
فیلم مردم‌‌‌‌‌‌نگارانه چگونه فیلمی است؟
کدام ویژگی‌‌‌‌‌‌ها باعث می‌‌‌‌‌‌شوند تا یک فیلم رنگ مردمشناختی پیدا کند؟
تصاویر از چه لحاظ می‌‌‌‌‌‌توانند بهتر از کلمات توصیف‌‌‌‌‌‌گر وقایع باشند و دانش مردمشناختی را غنی‌‌‌‌‌‌تر کنند و نقشی مکمل برای مطالعات مردمشناختی بازی کنند؟
مردم‌‌‌‌‌‌شناسان بیشتر در پی تصویری کردن کدام نوع از شناخت هستند؟
مؤلف کوشیده است تا در حد بضاعت خود در چهار فصل مجزا برای سوالات فوق پاسخیهایی درخور بیابد و آن را تقدیم علاقمندان این حوزه کند. بنابراین در فصل اول این کتاب مباحث انسانشناختی شامل: روشها، تکنیکها و رویکردهای عمده در این حوزه مورد بحث و یادآوری قرار گرفته است؛ در فصل دوم این کتاب مباحث مستندسازی و فیلم مردمنگار شامل: بازنمایی واقعیت، تحریف واقعیت، تقسیمبندیها و ویژگیهای فیلم مستند و فیلم مردمنگار مورد بررسی قرار گرفته است، در فصل سوم به مباحث تاریخی، نحوه شکلگیری و تاثیر بزرگان این رشته پرداخته شده است و نهایتاً در فصل چهارم به موضوعاتی تخصصی در این رشته از قبیل: امکانات نوین مردمشناسی بصری، سینمای مشاهدهای، انسانشناسی و حوزههای حسی و آینده فیلمهای قومشناسی مورد بررسی قرار گرفته است.
مشخصات کتاب شناختی :
«مقدمه ای بر انسانشناسی تصویری»، خاشعی، رضا، انتشارات دانشگاه صدا و سیما، ۱۳۹۲، ۲۸۶ صفحه، قطع وزیری
ایمیل نویسنده:۴۰۰hashemi@gmail.com
