کت اشنر (اسمیتزونین) برگردان زهرا خلجی
امسال در روز جهانی زبان مادری می‌خواهیم دلایل حفظ گوناگونی زبان را از نظر بسیاری از افراد بیان کنیم.
نوشته‌های مرتبط
زبان ها در سراسر جهان در حال انقراض اند و این اتفاق به سرعت در حال رخ دادن است. امروز روز جهانی زبان مادری است که یونسکو آن را آغاز کرد تا گوناگونی زبان در جهان را ارتقا ببخشد.
در ناامیدانه ترین پیش بینی ها ۹۰ درصد زبان های جهان تا پایان این قرن از دست خواهند رفت. اگرچه در زندگی روزانه یک گویشور انگلیسی که هیچ گونه ارتباطی با فرهنگی که داخل آن است، ندارد؛ این مسئله بی اهمیت جلوه می‌کند. اما از بین رفتن زبان بسیار مهم است. با از دست دادن زبان ما همه موارد زیر را نیز از دست خواهیم داد:
۱. «آینه‌ی بینش بی همتا از معنی واقعی انسان بودن» را از دست می‌دهیم.
دیوید کریستال در مصاحبه‌ای با نشنال جئوگرافی در سال ۲۰۰۹ این را گفته است. پاروما باسو در این مقاله اوضاع هند را بررسی می‌کند، کشوری که صد ها زبان متنوع و دست کم ۷ خانواده اصلی زبانی دارد و به سرعت در حال از دست دادن این زبان ها است.
باسو نوشته است که تاثیرات از دست رفتن یک زبان می تواند «از نظر فرهنگی بسیار مخرب» باشد. «هر زبان کلیدی است که می تواند برای ما راز های پزشکی، خرد بوم شناختی، الگو های اقلیمی و آب و هوا، نگرش معنوی و تاریخ هنری و اسطوره‌ای دانش محلی را بگشاید.
زبان ها به صورت طبیعی در طول تاریخ اهمیتی به دست آورده و یا اهمیت خود را از دست داده‌اند. چیزی که باعث می‌شود این مسئله در هند مانند بقیه جهان متمایز باشد، سرعت و روندی است که تعداد زبان های جهان در حال ناپدید شدن هستند.
۲. حافظه خود را درباره‌ی بسیاری از فرهنگ ها و تاریخ های سیاره زمین از دست می‌دهیم.
کیت یودر درباره زبان رسمی گرینلند نوشته است که بسیار جالب و منحصر به فرد است. به گفته او این زبان «از کلمات بسیار طولانی تشکیل شده است که با توجه به شرایط مختلف می‌توان آن ها را تغییر داد.» طبق گفته‌ی یک متخصص زبان شناسی در زبان گرینلندی تعداد این کلمات با تمام جمله های انگلیسی برابر است. بعضی از این کلمه‌ها مانند کلمه های انواع مختلف باد، قبل از اینکه زبان شناسان فرصت پیدا کنند به بررسی آنها بپردازند در حال ناپدیدی هستند. همانطور که زبان شناسی به نام لنور گرینوبل، به یودر گفته است این ناپدیدی پیامد های بیشتری نیز درباره‌ی چگونگی پردازش زبان توسط ذهن انسان خواهد داشت. «ما اطلاعات بسیار کمی درباره چگونگی این پردازش و یا عملکرد مغز در هنگام پردازش زبان ها داریم.»
مقاله یودر درباره تاثیرات آب و هوایی به روی ناپدیدی زبان ها است. در مجموع وقتی طوفان های شدید، افزایش سطح آب دریا، خشکی و دیگر تغییرات آب و هوایی زمین های عده‌ای را تهدید می‌کند، مهاجرت آن ها به نقاط مرکزی و «زمین های امن» به از دست رفتن زبان ها سرعت می‌بخشد. «وقتی مردم در مکان جدیدی ساکن می‌شوند، زندگی جدیدی را شروع می کنند که محیط پیرامونی جدید و سنت های نو و البته زبان جدیدی دارد.»
۳. بعضی از بهترین منابع محلی برای مبارزه با تهدید های محیطی را از دست می‌دهیم.
همانطور که ننسی ریونبرگ برای انجمن بین المللی مترجمان کنفرانس نوشته است، در حقیقت اتفاقاتی که اکنون در طی از دست رفتن زبان ها رخ می‌دهد با تمام اتفاقاتی که قبلا افتاده فرق دارد. زبان هایی که قبلا از بین می‌رفتند دوباره از نو متولد می‌شدند، اما این پدیده به گونه‌ای بود که زبان شناسان از آن به عنوان «تعادل زبانی» یاد می‌کنند. اگرچه در ۵۰۰ سال گذشته تعادلی که تاریخ انسانیت را شکل داده از بین رفته است. زبان های مطرح دنیا (یا زبان هایی «مرکزی») اکنون در حال گسترش بسیار سریعی هستند که به قیمت از دست رفتن زبان های بومی «جانبی» اتفاق می‌افتد. آن دسته از زبان های جانبی جای خود را به بقیه می‌دهند.
این به آن معنی است که از حدود ۷۰۰۰ زبان که منابع معتبر تخمین زده‌اند در جهان وجود دارد، تنها ۱۰۰ تای اول در این میان بیشتر از بقیه به کار گرفته می‌شوند. و این تنها درک ما از ذهن انسان نیست که دچار مشکل شده است. در بسیاری از مکان ها زبان های بومی و گویشورانشان منابع غنی هستند از اطلاعاتی درباره جهان اطرافشان، گیاهان و حیوان هایی که نزدیک آن ها زندگی می‌کنند. در زمانی که انقراض جمعی رخ می‌دهد این دانش بسیار پرارزش می‌شود.
علم پزشکی درمان های احتمالی را از دست می‌دهد. دولت های ملی و برنامه ریزان منابع طبیعی خرد اندوخته در حیطه مدیریت منابع دریایی و زمینی در اکوسیستم های آسیب پذیر را از دست می‌دهند.
۴. بعضی از مردم زبان مادری خود را از دست می‌دهند.
تراژدی واقعی اینجاست که بسیاری از آدم ها نمی توانند به زبان اول خود، زبانی که با آن یادگرفته‌اند جهان اطرافشان را توصیف کنند، صحبت کنند. برخی از آنها در موقعیت نامطبوعی قرار می‌گیرند که به یکی از چند (یا حتی تنها) گویشور زبان مادریشان تبدیل می‌شوند. بعضی دیگر نیز مانند بسیاری از مردم بومی کانادا زبان هایشان را در خطر بسیار جدی می‌بینند که در اثر فعالیت های پیاپی دولت برای نابود کردن فرهنگ آن ها رخ داده است.
این پدیده چیزی فراتر از بقیه موارد است، زبان شناس جان لیپسکی می‌گوید :«تصور کنید که شما نمی‌توانید از زبان خود استفاده کنید و آنگاه متوجه اهمیت «بیشتر» غیر قابل توصیف این فاجعه خواهید شد.»
چه کاری از دست شما بر می‌آید؟ اول از همه، به خود آموزش دهید. پروژه هایی مانند «صداهای جاودان» نشنال جئوگرافی محل خوبی برای یادگیری درباره زبان های در حال انقراض و گویشوران آن ها است. هم چنین وبسایت خود یونسکو نیز منبع دیگری است. اگر به بعضی از این زبان ها توجه کنیم می توان به آن ها امیدوار بود.
تصویر استفاده شده در متن: از فیلم کوتاهی به نام El Primo Amanecer که به زبان Huichol یکی از زبان های بومی مکزیک روایت شده است.
منبع: http://www.smithsonianmag.com/smart-news/four-things-happen-when-language-dies-and-one-thing-you-can-do-help-180962188/#Le3B2pt6ugZD6IlV.01
