با شروع همه گیری ویروس کوید ۱۹، یکی از مراکز تجمعی که لازم بود به سرعت تعطیل شود، مدارس بودند. این مهم هرچند با اظهار نظر های متفاوت و متناقض برخی مسئولان با شروع سال تحصیلی و یا در مصاف با زمان امتحانات چالش برانگیز شد؛ اما در نهایت این ویروس سرکش کرونا بود که اجازه نداد مسئولان تعلیم و تربیت کشور ریسک بازگشایی مدارس را به جان بخرند.
با بسته شدن مدارس به عنوان خانه دوم محصلین و با تمهیدات انجام شده در فضای مجازی، نرم افزار «شاد» به خانه ها آمد تا دانش آموزان ملزم شوند در این دوران، بار سنگین یادگیری و فراگیری را از «حضوری» به «مجازی» تجربه کنند.
حالا در این فضای تهی از دانش آموزان، صدای زدن ترکه و چوب و خط کش ناظم در حیاط و راهروهای مدرسه به گوش نمی رسد و نگاه تند و تیز و اَخم معلمانی که گاه اقدام به تنبیه بدنی می کردند، نمودی ندارد، چرا که میز و نیمکت های کلاس از وجود شاگردان و به خصوص بچه های جَلب، درس نخوان و بازیگوش خالی است.
در تاریخ تعلیم و تربیت کشور ما، همیشه مسئولین مدرسه اعم از مدیر و ناظم و معلم خودشان را به نوعی ولّی محصلین به حساب می آورند. آنها مثل پدر و مادرها خیر دانش آموزان را می خواهند و این خیر خواهی البته مجوزی برای برخورد قهری آنها با دانش آموزان است. برای همین وقتی مسئولین مدرسه دقعتاً انواع تنبیه ها را می نواختند، به خیالشان پدرانه می نوازند! از این رو ست که اولیاء مدرسه به نوعی خود را هم راستا با اولیاء خانه در امر تعلیم و به¬خصوص تربیت فرزندان این مرز و بوم می دانند.
در نمونه هایی از ادبیات داستانی ما، نویسندگانی چون جلال آل احمد در کتاب «مدیر مدرسه» و هوشنگ مرادی کرمانی در داستان های «مجید»، مِهر و کین فضای مدرسه را به خوبی به قلم درآورده اند. کارگردانانی چون کیومرث پوراحمد نیز به خوبی توانسته است قصه های مجید را با خلق تصاویر بکر بازنمایی کند. به طوری که هر بار فیلم «صبح روز بعد» کیومرث پوراحمد را می بینیم دلمان غصه دار می شود. چرا که پوراحمد و مرادی کرمانی هر دو وضعیتی مشابه مجید را با پوست و استخوان خود تجربه کرده اند که توانسته اند چنین تصویر ملموسی از تنبیه را در دوران مدرسه خلق کنند. همچنین در فیلم «مشق شب» اثر عباس کیارستمی نیز می بینیم که خیلی از بچه ها معنای «تشویق» را بلد نیستند اما همه خوب می دانند «تنبیه» یعنی چه؟
این نوشته ها و تصاویر نمونه های واقعی از تنبیه در مدارس را به خواننده کتاب و بیننده فیلم القاء می کند. خواننده و بیننده ای که خود زمانی در این فضای تنبیهی قرار داشته و شاهد تنبیه دیگران بوده یا خود به عنوان خاطی مورد تنبیه قرار گرفته است.
امسال ویروس کرونا با حضور خود در جوامع بشری توقف ها و تغییرات زیادی را به وجود آورد که دامنه آن تا از بین رفتن کامل آن ادامه دارد. بسته شدن مکان های حضوری تعلیم و تربیت از جمله این توقف ها بود. نظام تعلیم و تربیتی که تنبیه جزیی از آن بود اما، امسال با خالی شدن مدرسه از حضور دانش آموزان، چوب و ترکه ناظم و نگاه تیز و دست تنبیهی معلمان سنتی نیز محلی برای عرض اندام پیدا نکرد.
این روزها تقریباً یک سال از تعلیم و تربیتِ بدون تنبیه گذشته است؛ موضوعی که بعدها می توان از آن این گونه یاد کرد: سالی که دانش آموزان به دلیل ویروس کرونا به مدرسه نرفتند و با «شاد» همراه شدند، ولی هر چند برای «شاد»، چندان شاد نشدند؛ اما در آن فضا، هیچگاه تنبیه بدنی نشدند!
