یانیس واروناکیس، اروپا علی رغم همه چیز

آنتوان شوارتز برگردان میلاد عاصمی پور

در میان مردم به عنوان وزیر دارایی بسیار موفقی که حد فاصل ژانویه تا ژوئیه ٢٠١۵ در مقابل بستانکاران یونان ایستادگی کرد، شناخته می شود. یانیس واروناکیس (Yannis Varoufakis) قبل از هر چیز فردی دانشگاهی و نویسنده کتاب های متعددی در مورد اقتصاد و نظریه بازی ها می باشد. در یک اثر با تیتری پرطنین و ضعفا متحمل چیزی که باید می شوند؟(١) به بررسی بحران یورو و مشکلات آن می پردازد.

وی سپس پایان سیستم مالی برتون وودز(Bretton Woods) در سال ١٩٧١ را مورد بررسی قرار می دهد. سیستمی که در سال ١٩۴۴ و بر پایه قابلیت تبدیل دلار آمریکا به طلا بنا شده و در آن سایر ارزها بر مبنای دلار آمریکا ارزشیابی می شوند. واروناکیس پس از آن به مرور تلاش های کشورهای اروپایی برای مرتبط ساختن واحدهای پولی شان می پردازد. تلاش هایی که منجر به معرفی یک واحد پولی یکسان در بین آنها می شود. وی بر روی لزوم وجود ساز و کار «سیاست بازیافت و تزریق مجدد مازاد اقتصادی» و همچنین وجود انواع نقل و انتقالات نهادینه شده مالی که موجب تسکین نوسانات پولی مرتبط با تجارت های نا متوازن بین دولت ها می شود، پا فشاری می کند. اما یورو به جهت عدم وجود چنین ساز و کاری مورد آسیب قرار می گیرد. اگرچه پول واحد باعث پایان بخشیدن به واسطه گری از طریق نرخ تبدیل ارز می شود اما دولت ها با مشکلات دیگری بر سر راه فراهم آوردن منابع مالی جهت پرداخت بدهی هایشان روبرو می شوند. چیزی که واروناکیس هیچگاه با فرآیندهای ساختاری مانند آزادسازی اقتصادی و بی انضباطی مالی مرتبط نمی داند.

از طرف دیگر وی معتقد است که وحدت اقتصادی و مالی بر پایه یک سری تفسیراز اصول و دور زدن قانون بنا شده است… در جریان بحران اقتصادی سال ٢٠٠٨، کشورهای عضو نبوغ و ریاکاری خود را بیشتر کرده و به بهانه کمک به بانک های خصوصی و با وانمود کردن احترام به رقابت آزاد و سالم، پا به عرصه گذاشتند. چشم پوشی کردن بانک مرکزی اروپا از دور زدن قانون ممنوعیت قرض پول به صورت مستقیم به کشورها که توسط خود این نهاد وضع شده و همچنین، اذعان به بدهی های تضمین شده توسط دولت ها که امکان به دست آوردن نقدینگی برای بانک های بعضا ورشکسته را فراهم می آورد، خشم نویسنده را بر می انگیزد. این وزیر سابق تاکید می کند : « در هر لحظه ای امضاء من ۵٠ میلیارد یورو بدهی بانک های خصوصی را تضمین می کند در حالیکه، دولت ما از تامین چند صد میلیون یورو برای تزریق به بیمارستان های عمومی مان، مدارس مان یا پرداخت حقوق بازنشستگان عاجز می باشد.»

وی نقل می کند که چگونه آقای الکسیس سیپراس(Alexis Tsipras) جهت گیری های سیاسی یورو گروپ، به عنوان مثال در مورد مذاکرات بدهی های یونان را به طور مطلق خنثی می کند. او در یکی دیگر از آثارش با انتقاد از باجگیری بانک مرکزی اروپا از طریق اعمال تحریم های مالی، چپ گراهای فرانسوی را مورد خطاب قرار داده و می گوید: « این بیشتر مربوط به قدرت سیاسی است تا مسائل اقتصادی(٢)». تحریم هایی که هدف آن « تحقیر» و شکست دولت یونان و درس عبرت ساختن از آن برای دیگران می باشد. بیان این تجربه، درس های بسیاری برای آموزش پیشرفته به اشخاص باهوشی که به دنبال فتح قدرت هستند را در بر دارد. بدون شک این آموزش ها بر روی چگونگی « بلعیده شدن دستگاه دولتی یونان توسط “هیولای سه سر” (بانک مرکزی اروپا،کمیسیون اروپا و صندوق بین المللی پول) » بنا شده است، دستگاه دولتی ای که « نه با وزیران مشاوره کرد و نه به مجلس پاسخگو بود». واروناکیس به یک موضع منفعل در مرکز اداره امور کشور اشاره می کند، موضعی که دولت را حتی عاجز از دسترسی به اسناد مورد نیازش می کند.

با وجود نگاه بسیار خوشبینانه به ساختمان اروپایی، وی معتقد است که « واحد پول یکسان باعث جدایی ملت های اروپایی که به صورت خارق العاده ای در هم تنیده شده بودند، شده است ». در عین حال، وی هرگونه تلاش برای خروج از یورو را « بازگشت به عقبی » خطرناک که باعث « فروپاشی هرچه بیشتر » آن می شود، رد می کند. « اروپا گراها » با القای وجود یک « ملت واحد و مستقل اروپایی »، هدف خود را « دموکراتیزه کردن اروپا » اعلام می کنند، هدفی که تحقق آن بسیار دشوار است زیرا آنها پیکار بر سر دموکراتیزه کردن موسسات اروپایی واقع در بروکسل و جنگ برای دموکراسی اقتصادی را در غالب یک نبرد واحد می بینند.

١-

Yannis Varoufakis, Et les faibles subissent ce qu’ils doivent? Comment l’Europe de l’austérité menace la stabilité du monde. Les Liens qui libèrent, Paris, 2016, 432 pages.

٢-

Yannis Varoufakis, Notre printemps d’Athènes, Les Liens qui libèrent, 2015, 112 pages.

انسانشناسی و فرهنگ ناشر رسمی نسخه فارسی مجله لوموند دیپلماتیک در ایران است

لوموند دیپلماتیک نوامبر ۲۰۱۶