از ده سالگی که عضو کتابخانه کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان شماره ۱۴ واقع در پارک جهان پناه شدم کتابهای«طلایی» از جمله اولین کتابهایی بود که با آن آشنا و روح مطالعه را در من پدید آورد. کتابهای «طلایی» مجموعهای از کتابچههایی کوچک بود که با زبانی بسیار ساده، داستانهای مشهور ادبیات کلاسیک غرب را برای کودکان بازگو میکرد. این کتابها توسط انتشارات امیرکبیر در طول سالهای دهه ۱۳۴۰ و ۱۳۵۰ منتشر میشد. قیمت ارزان کتابهای «طلایی» و شهرت آثاری که معرفی میشدند این کتابها را در میان کودکان محبوب کرده بود. برای بسیاری از کودکان، خواندن کتابهای «طلایی» اولین تماس با ادبیات جهان بود. من نیز در اواخر دوره دبستان با مطالعه این کتابها با تصویر سازی ذهنی، دنیای زیبایی را در درون خود خلق میکردم. بهطوری که هنوز هم پس از گذشت چند دهه نام کتابهای «مارکوپولو»، «غول یک چشم»، «جزیره اسرارآمیز»، «دیوید کاپرفیلد» و «هکلبریفین»، ذهنیت خوشایندی از آن کتابهای با جلد «طلایی» در من بوجود میآورد. همچنین مجموعۀ کتاب «قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب» به نویسندگی مهدی آذریزدی که در سال ۱۳۳۶ در انتشارات «شکوفه» وابسته به انتشارات امیرکبیر برای نوجوانان ایران منتشر میشد؛ یادگارهایی از دوران شروع مطالعه در کتابخانه کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان است که در ذهن دارم.
راسته خیابان جمهوری و بخصوص چهار راه استانبول یادگار دیگری از انتشارات امیرکبیر را در ذهن من زنده نگه میدارد. در دهه شصت و اوایل هفتاد راسته خیابان جمهوری با مغازهها و فروشگاههای رنگارنگ و وجود کافه نادری و مهمترین آن فروشگاه انتشارات امیرکبیر در نبش غربی چهارراه استانبول، فضای شهری مناسبی برای پرسهزنی فراهم آورده بود. پرسه زنیهای من در خیابان جمهوری یکی برای دیدن مغازههای اسباب بازی فروشی و دیدن ماکت هواپیماها که هر از چند گاه با خرید یک ماکت هواپیما و اتصال قطعات آن انجام میشد، همراه بود. در این پرسهزنیها، سرزدن به فروشگاه امیرکبیر از عادات همیشگی بود به طوری که یاد دارم اولین کتابی که از این فروشگاه در دوره تخفیف ۲۰ درصدی خریداری کردم کتاب «در غرب خبری نیست» نوشته اریش ماریان رمارک بود. هنوز هم با خواندن جمله کلیدی این کتاب: «همیشه فکر میکردم همه انسان‌ها مخالف جنگ‌اند، تا آنکه دریافتم کسانی هم هستند که موافق آن‌اند، بخصوص کسانی که خود مجبور نیستند در آن شرکت کنند»، به فکر فرو میروم. این کتاب اولین رمان زیبایی بود که در کتابخانه شخصی اتاقم قرار گرفت.
نوشته‌های مرتبط
سالهای ابتدای انقلاب و بخصوص در جریان انقلاب فرهنگی و پاکسازی کتابخانههای عمومی و کانون از برخی موضوعات و عناوین، بسیاری از کتابهای انتشارات امیرکبیر از کتابخانهها جمع آوری شد. به خاطر دارم روزی یکی از دوستان کتابخوان و نوازنده سه تار که در منطقه تهرانپارس تهران زندگی میکرد اطلاع داد که در کتابخانه کانون محلهشان کتابهای زیادی را به حراج گذاشتهاند. با قراری که گذاشتیم به آنجا رفتیم و با انبوهی از کتابهای دست دوم مواجه شدیم. این کتابهای دارای مهر کتابخانه، همان کتابهایی بودند که در هنگام پاکسازی کتابخانههای عمومی و کانون به این مکان منتقل شده بود و حالا چوب حراج بر آن نهاده بودند تا کسی یکجا آن را خریداری و خمیر کند و به کارتن تبدیل نماید. هنوز لذت ولع گشتن در آن هزاران جلد کتاب با خاطره آن روز در وجوم زنده میشود. کتاب دوجلدی «تاریخ مشروطه ایران» اثر کسروی که در آن دوران نایاب و در راسته دستفروشیهای کتاب جلو دانشگاه با چندین برابر قیمت پشت جلد به فروش میرفت؛ همچنین کتاب «دیوان بهار» و یا چندین جلد کتاب رمان از جمله رمان خواندنی «میرا» شاهکار کریستوفر فرانک، به مترجمی لیلی گلستان از انتشارات امیرکبیر، از خاطرات آن روز است که با قیمت نیم بهای پشت جلد خریداری کردم و هنوز در کتابخانه شخصیام جای خوش کرده است.
راسته کتابفروشیهای جلو دانشگاه تهران هم که پاتوق دوران دانشجویی و سرکشیهای مغازههای کتاب بود جزیی از عادات هفتگی به شمار میرفت. خاطرات دوران دانشجویی از این کتابفروشی نیز همزمان با عرضه کتاب شش جلدی «فرهنگ فارسی معین» و پنج جلدی «دیکشنری انگلیسی- فارسی آریانپور» انتشارات امیرکبیر بود که اکثر دانشجویان به دنبال آن بودند. به خوبی به یاد دارم که برای تهیه این دو فرهنگنامه از طریق ثبت نام و نوبت، چقدر در انتشارات امیر کبیر رفت و آمد کردم. این دو مجموعه کتاب نیز که اکنون صحافی آنها زهوار در رفته شده است به کتابخانه شخصیام رنگ قدمت میدهد.
خبر درگذشت مؤسس انتشارات امیرکبیر، بهانهای برای نگارش این یادداشت شد. آنچه مسلم است عبدالرحیم جعفری، پایه‌گذاری انتشارات امیرکبیرکتاب‌های بسیاری را برای زبان فارسی به یادگار گذاشت. کتابهایی که اگر به سراغ کتابخانه شخصیمان برویم، حتما چند جلدی از آنها را در کتابخانهمان خواهیم یافت. کتابهایی که مدت زمانی آنها را خواندهایم، روح مطالعه را در ما استمرار بخشیده است و هنوز با دیدن و خواندن آنها لذت مطالعه را حس میکنیم!!!…
ایمیل نویسنده: ۴۰۰hashemi@gmail.com
وبلاگ نویسنده: http://400hashemi.blogfa.com
