برگرفتن رویکرد انسان شناختی در بررسی هنر به معنای آن است که پژوهشگر تلاش می کند تا هنر مورد مطالعه خود را در زمینه اجتماعی- فرهنگی آن قرار دهد و بدین طریق آن را تحلیل کند. در واقع، انسان شناسی هنر می کوشد تا نشان دهد که هنر را در خود هنر نمی توان فهمید و بایستی آن را در گروه اجتماعی تولیدکننده و مصرف کننده آن درک کرد. بدین منظور، انسان شناس با استفاده از روش مردم نگاری در پی آن است تا تجربه هنری را در لحظات وقوع آن توصیف و تحلیل کند. نتیجه کار اغلب انسان شناسان هنر در سراسر جهان نشان داده است که هر جامعه ای بنا بر ویژگی های خاص خود، فهم و درک ویژه ای از قلمروی هنری و زیبایی شناختی دارد. انسان شناسان با شناخت و معرفی زیبایی شناسی های بومی به گسترش و تعمیق دیدگاه ما از هنر و زیبایی شناسی می افزایند.
در کارگاه انسان شناسی هنر می کوشم تا مسائل اصلی و روش شناسی این شاخه از انسان شناسی را توضیح دهم. محتوای مطالب کارگاه را به نحوی چیده ام که همواره پس از طرح مباحث نظری، نمونه های تجربی خارجی و ایرانی مورد بررسی قرار گیرند. نمونه های ایرانی را از کارهای خودم که در چند سال گذشته در حوزه هنرهای منطقه آذربایجان انجام داده ام، انتخاب کرده ام. در بخش اول کارگاه انسان شناسی هنر که ۱۲ شهریور ۱۳۹۲ در خانه هنرمندان ایران برگزار شد، مباحث زیر مطرح گردید:
یک. انسان شناسی
مکاتب انسان شناسی و برداشت آنها از فرهنگ
انسان شناسی تفسیری و انسان شناسی حسی
ویژگی های حرفه ای و شخصیتی یک انسان شناس
مردم نگاری به عنوان روش انسان شناسی
مشخصه های پژوهش و گزارش یا متن مردم نگارانه
شیوه کاربرد مردم نگاری در موضوع هنر
دو. انسان شناسی هنر
پیشینه تاریخی انسان شناسی هنر با تأکید بر سه نسل
وضعیت انسان شناسی هنر در ایران
آسیب شناسی پژوهش های اجتماعی- فرهنگی در حوزه هنر در ایران
معرفی آثار نظری و پژوهش های تجربی مدرس کارگاه در شاخه انسان شناسی هنر
تعریف هنر از دیدگاه انسان شناختی
دیدگاه انسان شناختی به هنر
شیوه های تحلیل در انسان شناسی هنر شامل ابعاد معناشناختی، زیبایی شناختی، عاطفی و عاملیتی
بعد معناشناختی: اندیشه ها و تجارب پژوهشی آنتونی فورگ در بین آبلام های گینه نو
در بخش دوم کارگاه که سه شنبه، ۹ مهر ماه ۱۳۹۲ از ساعت ۱۶ تا ۲۰ در خانه هنرمندان ایران برگزار خواهد شد، فرایند فوق را به ترتیب زیر ادامه خواهم داد:
مروری اجمالی بر مطالب بخش اول کارگاه
ادامه بعد معناشناختی: مردم نگاری دست بافته های طایفه ترکمه، منطقه قره داغ، آذربایجان شرقی
بعد زیبایی شناختی: اندیشه ها و تجارب پژوهشی هوارد مورفی در بین یولنگوهای شمال استرالیا و جرمی کوت در بین نیلوت های سودان
ادامه بعد زیبایی شناختی: شیوه تفکر و شیوه احساس زیبایی شناختی در بین ترکمه ها
سه. زیبایی شناسی حسی
انسان شناسی حس ها و دگرگونی نظری در زیبایی شناسی
ادراک حسی به مثابه کانون توجه انسان شناختی به هنر در سال های اخیر
شنیدن و دیدن فرهنگ: تجربه فرهنگی در کنسرت های آشیقی چنگیز مهدی پور
آثار هنری به مثابه پدیده های چند- حسی
زیبایی شناسی حسی در بین توکانوهای کلمبیا و ناواهوهای امریکای شمالی
تجربه و ادراک حسی در اشعار بایاتی آذربایجان
ترکیب حسی از دیدگاه فرهنگی: اندیشه های دیوید هاوز
ترکیب حسی در بین دساناهای کلمبیا
ترکیب حسی در هنر پرده خوانی
جمع بندی
برای اطلاعات بیشتر در خصوص کارگاه با شماره ۸۸۳۱۰۴۶۳ از ساعت ۱۵ تا ۲۰ تماس بگیرید.
دکتر اصغر ایزدی جیران استادیار گروه انسان شناسی دانشگاه تهران و مدیر گروه انسان شناسی هنر «انسان شناسی و فرهنگ» است.
