آیرن سی‌یراد برگردان: محسن صف شکن
شرح نقاشی: مرد در حال نوشتن نامه، اثر گابریل متسو
نوشته‌های مرتبط
در بسیاری از نقاشی‌های داخلی هلندی قرن هفدهم یک زن با حضورش پنجره را “دکور” (مزین) می‌کند. در کنار پنجره نشسته و مشغول خواندن [کتاب] یا دوختن است. به نظر می‌رسد این نوع از فعالیت، حضور او اطراف پنجره تضمین می‌کند. علاوه بر تعبیر کارکردی، یک تفسیر نمادین از
پاکیزگی و دکوراسیون پنجره
در بسیاری از نقاشی‌های داخلی هلندی قرن هفدهم یک زن با حضورش پنجره را “دکور” (مزین) می‌کند. در کنار پنجره نشسته و مشغول خواندن [کتاب] یا دوختن است. به نظر می‌رسد این نوع از فعالیت، حضور او اطراف پنجره تضمین می‌کند. علاوه بر تعبیر کارکردی، یک تفسیر نمادین از همجواری نیز وجود دارد. سنت پیکرنگاری[۱] بعد از جنگ در تاریخ هنر، ارجاعات نمادین بسیاری را به صورت تصویرسازی‌های به ظاهر بسیار واقعی از صحنه‌های خانگی در نقاشی‌های هلندی قرن هفدهم نشان داده است. با مشاهده سطحی نقاشی گابریل متسو[۲] با عنوان زن درحال خواندن نامه (تصویر ۳.۱ در فایل ضمیمه) به وضوح، تصویرنگاری زنی نشسته در کنار پنجره و در حال خواندن نامه‌ایست که توسط خدمتکارش به دست او رسیده، [خدمتکار] هنوز پاکت نامه در دست چپش است در حالی که با دست راستش پرده‌ای را که نقاشی یک کشتی در دریای طوفانی را نشان می‌دهد بالا میبرد. به نظر می‌رسد حضور سگ، کفش، سبد لباس و آینه روی دیوار بر یک تجسم واقعی تاکید می‌کند. خوانش نمادین این نقاشی اما یک منظره دیگری را در این صحنه خلق کرده و معانی نمادینی را نه تنها درباره ویژگی‌های [زندگی] خانگی بلکه در مورد پنجره، شیشه پنجره و استفاده از پرده‌ها جاری می‌سازد.
خطرات عشق، موضوع اصلی نقاشی است که تاحدی توسط یک کشتی در دریای طوفانی نشان داده شده و به اضطراب و احساسات عشق دلالت دارد. بنابراین نامه‌ای که زن در حال خواندن آن است باید یک نامه عاشقانه باشد. درخشش نور خورشید از شیشه پنجره، نامه را در نور روشن قرار داده و تمرکز بر صحنه را نشان می‌دهد. آینه بالای سر زن به طوری غیرتصادفی، قفل پنجره‌های بسته را نشان می‌دهد.
نمادگرایی پنجره در هنر اروپایی ریشه در مسیحیت دارد. مدح‌نامه قرن هفدهمی حضرت مریم، باروری معصومانه[۳] مریم مقدس را با نمادگرایی الهی شرح می‌دهد، نور مذکر به زلالی بر شیشه مونث می‌تابد بدون اینکه آن را بشکند. (تصویر ۳.۵ در فایل ضمیمه) رفتار فرشته[۴] که برای پوشاندن پنجره از طریق کشیدن پرده تلاش می‌کند در این مدح‌نامه محکوم شده و به عنوان ناپاکی اهریمنی مریم مقدس تفسیر می‌شود. شیشه سالم (نشکسته) که نور روشن خورشید را منتقل می‌کند پرده بکارت پاک را نمادسازی می‌کند، همان نماد دوشیزگی. بازتاب قفل پنجره بسته در نقاشی متسو نیز این تصویر دوشیزگی را تقویت می‌کند. از طرف دیگر پنجره باز و شیشه‌های شکسته در نقاشی‌های ازدواج یا زنان غیرباکره نشان داده می‌شود.
در مدح‌نامه، پرده، تاریک‌سازی اهریمنی نور ربانی را نمادسازی می‌کند و به ازاله بکارت مریم مقدس اشاره دارد. این دقیقأ به عنوان اشاره‌ای به ازاله بکارت پرده‌هایی است که در نقاشی‌های قرن هفدهم به تصویر کشیده شده است. صحنه‌های عشقبازی و شهوت‌رانی معمولا با تعداد زیادی از پرده‌های چین‌دار سنگین و تا نیمه بالا رفته نشان داده می‌شود. این در مورد پرده‌هایی که برای محصور کردن تختخواب مورد استفاده قرار می‌گیرد نیز تعجب‌آور نیست.[۵]
عادت پوشاندن نقاشی‌های رنگ روغن با پرده‌ها در قرن هفدهم، به صورت کارکردی با ارجاع به محافظت از نور خورشید توضیح داده می‌شود. هرچند بیان نمادین، به شباهت چارچوب نقاشی و چارچوب پنجره بر می‌گردد. نقاشی‌های نیمه‌پوشیده، اغلب روی بوم‌هایی که زنان نامزد شده را نشان می‌دهد ترسیم می‌شوند، موقعیتی که با آلات موسیقی نمادسازی می‌شود. همچنین در نقاشی‌هایی که زنان یا زوج‌هایی را با بچه‌های پر جنب و جوش به تصویر کشیده است. بهترین نشانه در رابطه بین نقاشی‌های نیمه پوشیده و حضور زنان بارور، غیبت پرده نقاشی در نقاشی دوقلوی «زن در حال خواندن نامه» و «مرد در حال نوشتن نامه» است، از معدود نمونه‌های مردی جوان که کنار پنجره نشسته است. (تصویر۳.۶ در فایل ضمیمه)
نقاشی‌های قرن هفدهمی هلندی پر از ارجاعات نمادین به دسته‌بندی‌های ابتدایی واقعیت اجتماعی هستند که در آنها محدوده عمومی، مردگرایانه و محدوده خصوصی یا سرزمین خانگی، زن‌گرایانه است. کفش‌هایی مانند آن‌هایی که بر پای مردان است، مفید بودن آنها (مردان) را در فضای عمومی خیابان نمادین می‌کند.(تصویر ۳.۶) هرچند دمپایی که به اطراف پرت شده، مانند چیزی که در تصویر زن است، نفی کفش‌هایی است که در فضای عمومی استفاده می‌شود و بنابراین نمادی از محدوده زندگی خانگی است. مشابه آن برای کلاه روی صندلی مرد صادق است: آنها در فضای خصوصی، بی‌مصرفی هستند و صرفا نماد نقش آینده مردان به عنوان همسر و ارباب خانه محسوب می‌شوند. سبد لباس در نقاشی زن، ارجاعی به کارهای روزمره خانگی است، دقیقأ مشابه کره در نقاشی مرد که ارجاعی به جهان بیرون است.
هرچند تمیز کردن مرز بین دنیاهای خانگی و عمومی، یک فعالیت منحصرأ زنانه در قرن هفدهم بود که ترجبحأ توسط خدمتکاران انجام می‌شد. در یک تفسیر نمادین، کثیفی و آلودگی، موضوعاتی ورای مکان و ناقض مرزها و طبقهبندیها هستند. به همین دلیل هم هست که دست زدن به کثیفی و عمل تمیز کردن به عنوان یک فعالیت حاشیه‌ای، خطرناک است و ترجیحأ توسط زیردستان و در مورد هلندی‌ها توسط زنان پایین دست (خدمتکار) انجام می‌شود. خدمتکاران نه تنها شیشه و چارچوب پنجره را می‌شستند، آجرهای نما و پله های درب جلو را می‌ساییدند و می‌شستند، بلکه در حال جارو کردن جلو خانه نیز به تصویر کشیده شده‌اند.
[۱] iconographic
[۲] Gabriel Metsu
[۳] به عقیده کلیسای کاتولیک حضرت مریم از لحظه باروری به بعد از گناه پاک شد.
[۴] putto چهره یا پیکره کودکی فربه و برهنه، گاهی با دو یا چهار بال، و عمومأ با تیر و کمانی در دست که نمودگار عشق است ( به ویژه در هنر باروک)
[۵] همچنین یک نوار از پرده چین‌دار ،طاقچه روی بخاری (mantelpiece) را احاطه کرده است. توضیح عملکردی آن به محافظت در برابر هوا و دود ناشی از شومینه برمیگردد اما توضیح نمادین، به شخصیت زنانه معروف اجاق به عنوان ارتباط بین درون و بیرون با ارجاء به شومینه داخلی به عنوان مهبل تأکید می‌کند.
ادامه دارد…
پنجره‌های هلندی؛ پاکدامنی زنانه و هرزگی زنانه (۱)
پنجره‌های هلندی؛ پاکدامنی زنانه و هرزگی زنانه (۲)
پنجره‌های هلندی؛ پاکدامنی زنانه و هرزگی زنانه (۳)
صفحه شخصی نویسنده در انسان‌شناسی و فرهنگ:
http://www.anthropology.ir/node/24505
ایمیل نویسنده:
mohsen_safshekan@yahoo.com
پیوست اندازه
فایل ۲۴۵۹۰.docx 597.96 KB
