پرک، پرهیز از آرمان زدائی
نویسنده ژان-پیر سالگاس
نوشته‌های مرتبط
مترجم مکرم روحی پور
آثار ژرژ پرک (١٩٨٢-١٩٣۶) زین پس در کتابخانه پلیاد (١) هستند: «تمامی آثار منتشر شده در طول حیات نویسنده» از ١٩۶۵ تا ١٩٨٢، که قابل دسته بندی به چهار زمینه ای است که او روی آن ها کار کرده است و در سال ١٩٧٨ در «یادداشتهایی درباره آن چه به دنبالش هستم» آنها را این چنین فهرست نموده است: جامعه شناسی (چیزها، ١٩۶۵)، سرگرمی (یک ناپدیدشدگی، ١٩۶٩)، شرح حال نویسی (دبلیو یا خاطرات کودکی، ١٩٧۵)، افسانه (زندگی: یک دستورالعمل). پرک، که در طول حیات خود، تنها دو بار موفق به جایزه ادبی (برای چیزها و زندگی: یک دستورالعمل) شده بود، سی و پنج سال پس از مرگش، بدل به «سرمایه معاصر» ما (به تقلید از کلمات آندره مالرو در آندره ژید) شده است. اما پس از مرگ …
از این رو، انجمن «ادبیات بالقوه»، که به اختصار اولیپو نامیده می شود و پرک در سال ١٩۶٧ به آن می پیوندد، شهرت خود را مدیون پرک است. عناوین «به خاطر می آورم» و «دستورالعمل»، که امروزه رواج یافته اند، هر دو از عناوین کتاب های پرک الهام گرفته اند. در سال ١٩٨۴، اخترشناسان سیاره ای را به اسم او نامگذاری کرده اند. انواع فضاها تبدیل به یک کتاب راهنمای حقیقی در هنرستان ها شده است. مقالاتی که از سال ١٩٨٢ درباره پرک، تحت ریاست دیدید بلو، کلود بورژلن و برنار مانیه (٢)،یافت می شوند، فراوان تر از آثار خود وی هستند.
به این ترتیب است که با پرک امکان جدیدی به وجود می آید و دو نشریه دیگر منتشر می شوند: کتابچه هرن (٣) و سمینار بازخوانی پرک (۴).«عدم انتقال فرهنگی پرک از سوی خانواده» به «یهودی لهستانی تبار متولد فرانسه» ، که پدرش در سال ١٩۴٠ به قتل رسید و مادرش در ١١ فوریه ١٩۴٣ از کشور اخراج شد، باعث برانگیخته شدن یک همبستگی نامحتمل گردید: اتحاد ژان کیرول و ریموند کینو، بنیانگذار اولیپو، اولی نویسنده «شب و مه» به همراه آلن رنه، فیلمی درباره فرستادن افراد به اردوگاه مرگ (١٩۵۶)، و دومی نویسنده « تمرینهای سبک» (١٩۴٧). این دیدار از طریق نقد چپ-گرایانه ادبیات آن عصر صورت گرفت.
اساس این مباحث را می توان در هفت مقاله ای که تحت عنوان «پرک قبل از پرک » در مجله پارتیزان و توسط فرانسوآ مسپرو (۵) چاپ شده، خواند. از سال ١٩۵٩ تا ١٩۶٣، در مقطع زمانی میان رمان نو و جنگ الجزایر، گروهی از روشنفکران جوان، از جمله پرک، برای انتشار مجله ای فرهنگی برنامه ریزی کردند … که هرگز چاپ نشد. آنها، در سایه اهمیت رئالیسم انتقادی گئورگ لوکاچ (١٩۶٠)، به مقابله با بحث های حزب کمونیست پرداختند، در حالیکه ، مارکسیسم، اگر بخواهیم از عبارتی معروف استفاده کنیم، «افق صعب العبور عصر ما» بود. این نقد، به یاد فیلمی از سرگئی آیزنشتاین، « خط مشی عمومی » نامیده شد.
پرک در تمامی آثارش، البته نه به تنهایی، هرگز از مباحثه با زمینه های ادبی معاصر دست بر نداشت. از سال ١٩۶٣ تا ١٩۶۵، در سمینارهای رولاند بارت شرکت نمود: گفت و گویی غیر ممکن و پایدار، زیرا او نویسنده ای است که با سبکش سخن می گوید. به روایت بوخنوالت، او با توسل به رمان نو و انکار واقعیت، به مخالفت با عبارت «اعتماد بی حد و حصر به زبان و نوشتار که پایه ادبیات است» می پردازد که روبرت آنتلم، نویسنده کتاب نوع بشر که در سال ١٩۴٧ منتشر شده، مطرح کرده بود. ما در رمان «چیزها» با مفاهیمی برخورد می کنیم که از دیدگاه آلن رب-گریه منسوخ هستند: شخصیت داستان پرک تبدیل به یک الگوی اجتماعی می شود و داستان با تاریخ تسخیر می شود، دبلیو یا خاطرات کودکی در جدال با موریس بلانشو و همه کسانی است که احتمال قطع داستان در آشویتز را می دادند. در پایان، رمان زندگی: یک دستورالعمل دو قرن داستان نویسی را منفجر می کند: پاتریک مودیانو در سال ١٩٩۴ می گوید که این کتاب با کتاب یادبود اخراج یهودیان از فرانسه اثر سرژ کلارزفلد همانطور رقابت می کند که اونوره دو بالزاک با ثبت احوال *. آیا این تصادفی است که آلن رب-گریه در سال ١٩٩۴ سه گانه ای به نام افسانه ها را به پایان می رساند که با استفاده از مجموعه ای از «به خاطر می آورم» ها، در صدد یادآوری خط مشی عمومی است؟
* بالزاک با مزاح در مورد کتاب کمدی انسانی می گوید که با به تصویر کشیدن ٢۴٧٢ شخصیت می خواسته اداره ثبت احوال را به چالش بکشد.
١- ژرژ پرک، آثار، گالیمار، مجموعه «کتابخانه پلیاد»، پاریس، ٢٠١٧، دو جلد، ١١٨۴ص و ١٢٨٠ص، ۵۴ و ۵۶ یورو، چاپ شده تحت مدیریت کریستل رجانی ( به اضافه مجموع نگاره شناسی تهیه شده توسط کلود بورژلن).
٢- در ابتدا، بیوگرافی قابل ارجاع (سویل، پاریس، ١٩٩۴)؛ دوم، تحقیق درباره ناخودآگاه نویسنده (بازی دومینو نزد آقای لوفور، سیرسه، ١٩٩۶، بلوال)؛ سوم، کشف «نقاط اتکایی» که آگاهانه پنهان شده اند (ژرژ پرک، ناتان، پاریس، ١٩٩٩).
٣- پرک، هرن، پاریس، ٢٠١۶، ٢٨٠ص، ٢٩ یورو.
۴- تحت مدیریت کریستل رجانی، مطبوعات دانشگاهی رن، ٢٠١٧، ۴٣٨ص، ٢٢ یورو.
۵- چاپ مجدد در سویل در سال ١٩٩٢ و ارائه شده توسط کلود بورژلن: ل. ژ. ماجراجویی دهه شصت.
انسان شناسی و فرهنگ ناشر مجله لوموند دیپلماتیک در ایران است
لوموند دیپلماتیک ژوئن ۲۰۱۷
پرک، پرهیز از آرمان زدائی
نویسنده ژان-پیر سالگاس
مترجم مکرم روحی پور
آثار ژرژ پرک (١٩٨٢-١٩٣۶) زین پس در کتابخانه پلیاد (١) هستند: «تمامی آثار منتشر شده در طول حیات نویسنده» از ١٩۶۵ تا ١٩٨٢، که قابل دسته بندی به چهار زمینه ای است که او روی آن ها کار کرده است و در سال ١٩٧٨ در «یادداشتهایی درباره آن چه به دنبالش هستم» آنها را این چنین فهرست نموده است: جامعه شناسی (چیزها، ١٩۶۵)، سرگرمی (یک ناپدیدشدگی، ١٩۶٩)، شرح حال نویسی (دبلیو یا خاطرات کودکی، ١٩٧۵)، افسانه (زندگی: یک دستورالعمل). پرک، که در طول حیات خود، تنها دو بار موفق به جایزه ادبی (برای چیزها و زندگی: یک دستورالعمل) شده بود، سی و پنج سال پس از مرگش، بدل به «سرمایه معاصر» ما (به تقلید از کلمات آندره مالرو در آندره ژید) شده است. اما پس از مرگ …
از این رو، انجمن «ادبیات بالقوه»، که به اختصار اولیپو نامیده می شود و پرک در سال ١٩۶٧ به آن می پیوندد، شهرت خود را مدیون پرک است. عناوین «به خاطر می آورم» و «دستورالعمل»، که امروزه رواج یافته اند، هر دو از عناوین کتاب های پرک الهام گرفته اند. در سال ١٩٨۴، اخترشناسان سیاره ای را به اسم او نامگذاری کرده اند. انواع فضاها تبدیل به یک کتاب راهنمای حقیقی در هنرستان ها شده است. مقالاتی که از سال ١٩٨٢ درباره پرک، تحت ریاست دیدید بلو، کلود بورژلن و برنار مانیه (٢)،یافت می شوند، فراوان تر از آثار خود وی هستند.
به این ترتیب است که با پرک امکان جدیدی به وجود می آید و دو نشریه دیگر منتشر می شوند: کتابچه هرن (٣) و سمینار بازخوانی پرک (۴).«عدم انتقال فرهنگی پرک از سوی خانواده» به «یهودی لهستانی تبار متولد فرانسه» ، که پدرش در سال ١٩۴٠ به قتل رسید و مادرش در ١١ فوریه ١٩۴٣ از کشور اخراج شد، باعث برانگیخته شدن یک همبستگی نامحتمل گردید: اتحاد ژان کیرول و ریموند کینو، بنیانگذار اولیپو، اولی نویسنده «شب و مه» به همراه آلن رنه، فیلمی درباره فرستادن افراد به اردوگاه مرگ (١٩۵۶)، و دومی نویسنده « تمرینهای سبک» (١٩۴٧). این دیدار از طریق نقد چپ-گرایانه ادبیات آن عصر صورت گرفت.
اساس این مباحث را می توان در هفت مقاله ای که تحت عنوان «پرک قبل از پرک » در مجله پارتیزان و توسط فرانسوآ مسپرو (۵) چاپ شده، خواند. از سال ١٩۵٩ تا ١٩۶٣، در مقطع زمانی میان رمان نو و جنگ الجزایر، گروهی از روشنفکران جوان، از جمله پرک، برای انتشار مجله ای فرهنگی برنامه ریزی کردند … که هرگز چاپ نشد. آنها، در سایه اهمیت رئالیسم انتقادی گئورگ لوکاچ (١٩۶٠)، به مقابله با بحث های حزب کمونیست پرداختند، در حالیکه ، مارکسیسم، اگر بخواهیم از عبارتی معروف استفاده کنیم، «افق صعب العبور عصر ما» بود. این نقد، به یاد فیلمی از سرگئی آیزنشتاین، « خط مشی عمومی » نامیده شد.
پرک در تمامی آثارش، البته نه به تنهایی، هرگز از مباحثه با زمینه های ادبی معاصر دست بر نداشت. از سال ١٩۶٣ تا ١٩۶۵، در سمینارهای رولاند بارت شرکت نمود: گفت و گویی غیر ممکن و پایدار، زیرا او نویسنده ای است که با سبکش سخن می گوید. به روایت بوخنوالت، او با توسل به رمان نو و انکار واقعیت، به مخالفت با عبارت «اعتماد بی حد و حصر به زبان و نوشتار که پایه ادبیات است» می پردازد که روبرت آنتلم، نویسنده کتاب نوع بشر که در سال ١٩۴٧ منتشر شده، مطرح کرده بود. ما در رمان «چیزها» با مفاهیمی برخورد می کنیم که از دیدگاه آلن رب-گریه منسوخ هستند: شخصیت داستان پرک تبدیل به یک الگوی اجتماعی می شود و داستان با تاریخ تسخیر می شود، دبلیو یا خاطرات کودکی در جدال با موریس بلانشو و همه کسانی است که احتمال قطع داستان در آشویتز را می دادند. در پایان، رمان زندگی: یک دستورالعمل دو قرن داستان نویسی را منفجر می کند: پاتریک مودیانو در سال ١٩٩۴ می گوید که این کتاب با کتاب یادبود اخراج یهودیان از فرانسه اثر سرژ کلارزفلد همانطور رقابت می کند که اونوره دو بالزاک با ثبت احوال *. آیا این تصادفی است که آلن رب-گریه در سال ١٩٩۴ سه گانه ای به نام افسانه ها را به پایان می رساند که با استفاده از مجموعه ای از «به خاطر می آورم» ها، در صدد یادآوری خط مشی عمومی است؟
* بالزاک با مزاح در مورد کتاب کمدی انسانی می گوید که با به تصویر کشیدن ٢۴٧٢ شخصیت می خواسته اداره ثبت احوال را به چالش بکشد.
١- ژرژ پرک، آثار، گالیمار، مجموعه «کتابخانه پلیاد»، پاریس، ٢٠١٧، دو جلد، ١١٨۴ص و ١٢٨٠ص، ۵۴ و ۵۶ یورو، چاپ شده تحت مدیریت کریستل رجانی ( به اضافه مجموع نگاره شناسی تهیه شده توسط کلود بورژلن).
٢- در ابتدا، بیوگرافی قابل ارجاع (سویل، پاریس، ١٩٩۴)؛ دوم، تحقیق درباره ناخودآگاه نویسنده (بازی دومینو نزد آقای لوفور، سیرسه، ١٩٩۶، بلوال)؛ سوم، کشف «نقاط اتکایی» که آگاهانه پنهان شده اند (ژرژ پرک، ناتان، پاریس، ١٩٩٩).
٣- پرک، هرن، پاریس، ٢٠١۶، ٢٨٠ص، ٢٩ یورو.
۴- تحت مدیریت کریستل رجانی، مطبوعات دانشگاهی رن، ٢٠١٧، ۴٣٨ص، ٢٢ یورو.
۵- چاپ مجدد در سویل در سال ١٩٩٢ و ارائه شده توسط کلود بورژلن: ل. ژ. ماجراجویی دهه شصت.
انسان شناسی و فرهنگ ناشر مجله لوموند دیپلماتیک در ایران است
لوموند دیپلماتیک ژوئن ۲۰۱۷
