پژوهشگر: حمید رزاقی
نیاز در جامعه انسانی بستر و مفهومی گسترده و چند وجهی دارد. از یک سو ابعادی مادی، عینی و انضمامی مانند نیاز به غذا، مسکن، سلامت و بهداشت را دربرمی گیرد و از سوی دیگر ناظر بر وجوهی نمادین، کیفی و معنایی است. مانند نیاز به آموزش، تربیت، تعلق، هنر، مطالعه و فراغت. نیازهای فرهنگی در حوزه های نیازهای نمادین و معنایی جای دارند. نیازهای فرهنگی در پرتو تحولات اقتصادی واجتماعی دگرگون می شوند و از حالت ساده و محدود به پیچیده و متنوع تحول می یابند.
نوشته‌های مرتبط
ایده شهر سالم را «لئونارد دهل» استاد برنامه ریزی شهری و بهداشت عمومی دانشگاه های کالیفرنیا و برکلی مطرح کرده است. از دید وی شهر سالم عبارت است از محیط اجتماعی و کالبدی با امکاناتی که کلیه فعالیت های زندگی را به سهولت و با کارآیی مطلوب امکان پذیر سازد. او بر این نظر است که شهر باید به گونه ای مناسب و موثر پاسخ گوی نیازهای گسترده، فزآینده و متغیر شهروندانش باشد و به مثابه ارگانیزمی زنده هنگامی توانایی اصلاح خود را دارد، که بتواند نیازهای رو به تغییر اما همیشگی زندگی را تامین کند. شهر مطلوب علاوه بر این که توانایی برآوردن نیازهای پایه ای ساکنانش را مانند غذا، پوشاک، خانه، امنیت، مراقبت های اجتماعی و سلامت را دارد ؛ قادر است به نیازهای عملکردی و فرهنگی و هنری زندگی شهری نیز پاسخ دهد. از این منظر لازم است شهر قابلیت تحقق عرصه هایی برای تولید، رشد، آموزش، کار و تفریح برای شهرنشینان داشته باشد. عرصه هایی که بتوان در آن ها زندگی کرد، مکان هایی که بتوان در آنها بود و گذران اوقات سالم داشت و فعالیت هایی که شهروندان در عرصه های تجربیات زیبایی، فرهنگی، هنری و ورزشی حضور و مشارکتی فعال داشته باشند. از این روست که مطالعه و بررسی نیازهای فرهنگی و هنری شهرنشینان نقش بنیادین در تحقق شهر سالم دارد.
در این پژوهش نیازهای فرهنگی و هنری ساکنان پهنه مرکزی شهر تهران در عرصه های آموزش های هنری و غیر هنری، کنسرت های موسیقی، فیلم وفیلم های سینمایی، هنرهای نمایشی و تئاتر، جشنواره ها، فعالیت های فوق برنامه، مسابقات و فعالیت های ورزشی، نمایشگاه ها و نگارخانه ها، کانون های فرهنگی وهنری، همایش ها وسمینار ها ، نشست ها و سخنرانی ها، کتاب و کتاب خوانی و فضاهای و مراکز فرهنگی و هنری مورد شناسایی و سنجش قرار گرفته و کم و کیف آن بررسی و اولویت بندی شده است.
نیازسنجی از دو کلمه «نیاز» و «سنجی» تشکیل شده و به معنای فرآیند سنجش نیاز است. نیازسنجی زمانی انجام می‌شود که یک سازمان و یا واحد برنامه‌ریزی خواسته باشد از وضعیت موجود در ارتباط با زمینه‌ی خاصی، شناختی اساسی کسب کند، تا با توجه به ضرورت ها، اولویت ها و ظرفیت ها بتواند سیاست ها و برنامه های خود را به سازی کرده و به اجرا درآورد. بنابراین نیازسنجی از پیش شرط ها و ابزارهای طراحی و تدوین سیاست ها است. و در تعیین سمت و سوی برنامه‌ریزی نقش کلیدی بازی می‌کند. منظور از نیازسنجی عبارت است از کاربرد فنونی که بتوان به کمک آنها اطلاعات مناسب درباره نیازها گردآوری کرده و به الگوی نیازها و خواسته های فرد، گروه و جامعه دست یافت.
به نظر «بورتن و مریل» نیازسنجی فرآیندی نظام دار برای تعیین اهداف، شناسایی فاصله بین وضع موجود و هدف ها و در نهایت تعیین اولویت ها است. نیازسنجی یک شکل از تحقیق کاربردی است و صرفا روشی برای گردآوری داده ها و تحلیل آن ها نیست، بلکه استفاده و بهره برداری از یافته ها را نیز شامل می شود. نیازسنجی به یک فرایند یا جریان اشاره دارد که نتیجه آن عبارت است از مجموعه ای از نیازها که براساس اولویت تنظیم شده اند و باید برای کاهش یا برطرف کردن آنها اقداماتی اساسی صورت پذیرد. فایده نیازسنجی این است که حدس، گمان، تعبیر و تفسیر را از اطلاعات موجود درباره‌ی نیازها دور می کند و تغییراتی را که در الگوی زندگی و رفتار و سبک زندگی مردم پدید می‌آید؛ شفاف می سازد.
در ذیل متن کامل pdf گزارش پژوهش «نیازهای فرهنگی وهنری شهرنشینان ساکن پهنه مرکزی تهران» ارائه شده است.