منظرفرهنگی حفاظت شده مجمع الجزایر باتانز و منظر دریایی آن

مهدیار نظام، لاله رمضانی

منظر حفاظت شده مجمع الجزایر باتانز و منظر دریایی آن ، برای ثبت در میراث جهانی در سال ۲۰۰۴ نامزد شده­اند. این مکان خارج از شمالی­ترین قسمت در انتهای فیلیپین واقع شده است، که نزدیک قسمت انتهایی جنوب تایوان است. جزایر مجزا و تنهای این مکان بیشتر مواقع در سال، شرایط آب و هوایی غیرقابل پیش بینی دارد. بنابراین، بیشتر سنت­های فرهنگی، معماری بومی و منظر آن، دست نخورده و بکر باقی مانده است و از فرسایش و سائیدگی حاصل از تاثیرات خارجی در امان بوده است. این مناظر دریایی محافظت شده و خیلی زیبا در فیلیپین بسیار مشهور است.

منظر حفاظت شده مجمع الجزایر باتانز و منظر دریایی آن توسط سیستم نواحی محافظت شده یکپارچه­ی ملی، به عنوان یکی از یازده چشم­انداز و مناظر دریایی فیلیپین، نامزد شده است. است. از این رو، بخشی از آن در قالب طبقه بندی شماره ۵ مناطق حفاظت شده، توسط قانون ملی محافظت شده است که این قانون توسط بخش منابع طبیعی و محیط زیستی تحمیل شده و مورد تاکید قرار گرفته است. برخلاف تراس­های برنج قانون محافظتی برای باتانز پیش از این بخوبی اجرا شد. این کار حتی قبل از زمان ثبت میراث جهانی انجام گرفت. تمام نواحی درون مرز توسط دستورالعمل NIPAS به عنوان بخشی از طبقه بندی شماره ۵ مناطق حفاظت شده (مناظر دریایی و چشم­انداز­های محافظت شده باتانز) به عنوان منظر فرهنگی میراث جهانی ثبت شد.
این مکان ۱۰ جزیره را در برمی­گیرد. دریایی که بین آنها وجود دارد به مرز دریایی آرچیپلاگو می­رسد. در این مرز، منظری فرهنگی وجود دارد که مجموعه­ای از ۲۸ مکان فرهنگی و طبیعی را تشکیل داده و از ترکیب آنها طبقه­ای بی نظیر متشکل از ۱۰ جزیره به نمایش در آمده است. این یک ثبت سلسله وار بین مرزهای باتانز است که توسط NIPAS برگزیده شده است. این مکان به عنوان حریم منظر در نظر گرفته شد. برخلاف روند ثبت تراس­های برنج کوردیلراز فیلیپین، برای مناظر دریایی و منظر محافظت شده باتانز، این روند آهسته و با احتیاط انجام شد. از همان ابتدا مورد قبول واقع شد که مشارکت اجتماع ضروری بود. تمام مراحل آماده سازی در طول دوره ۸ ساله انجام شد. این دوره توسط دولت استانی با همکاری کامل جامعه شروع شد. باتانز مکانی است، متشکل از مجموعه مکان­های طبیعی که چشم­انداز بی­نظیر از مجمع الجزایر را به وجود آورده است. همچنین مجموعه­ای خارق­العاده از مکان­های فرهنگی بی‌همتا را در برمی­گیرد که در زمانی طولانی تکامل یافته است. مجموعه مکان­های فرهنگی و طبیعی برای تشکیل یک سیستم تجلی فرهنگی و طبیعی بی نظیر می باشد، که بقای آنها برای دوام باتانز به عنوان یک برتری کلی بسیار حیاتیست.

ویژگی های فردی که این سیستم فرهنگی و طبیعی را تشکیل می­دهد، هر کدام یک یا چند معیار میراث جهانی را نمایش می­دهند. ویژگی های مکان میراث جهانی پیشنهاد شده، تقریبا همه معیار های فرهنگی و طبیعی برای ارزش جهانی را نمایش می دهد.

تاریخ ما قبل از باتانز با فعالیت آتش فشانی که قدمتی ۸ ملیون ساله دارد شروع می­شود. این فعالیت­ها منجر به شکل­گیری جزایر در دریا شدند که سرانجام موجب توسعه­ی بومی انواع گیاهان شد. پرندگان مهاجر، ماهی­ها و لاک­پشت­ ها و در نهایت انسان پدیدار شدند و همگی در باتانز به راه خودشان ادامه دادند. آنها به عنوان اولین قدم در مهاجرتشان از سرزمین اصلی خود در آسیا به طرف جنوب شرقی آسیا عزیمت کردند و بسوی اقیانوس آرام پیش رفتند. سند باستانی از اواخر دوره­ی پلیتوسین، گذر انسان­ها از میان باتانز که از شمال جزایر شروع شد و به طرف جنوب شرقی آسیا ادامه یافت را تصدیق می­کند. سند باستانی اثبات می­کند که ایواتان­های اولیه در روستاهای دژ مانند که به دلیل امنیت بالا در ارتفاعات بالای کوهستان حفر شده بودند، زندگی می­کردند.

مستعمره نشین­های اسپانیایی در قرن ۱۷ وارد ایواتان شدند و نه تنها باعث شدند ایواتانی­ها مسیحی شوند بلکه روستا­های کوهستانی آنها را نیز به شهر­های ساحلی تبدیل کردند. آنها معماری چمن سنتی را با ساخت سنگ و گل تغییر دادند و سرانجام در اواخر قرن ۱۸ آهک را به عنوان یک ماده ساختمانی معرفی کردند. مستعمره نشین­ها همچنین نقشه شهر غربی در باتانز که دور افتاده ترین مکان در فیلیپین و نیز دورترین پاسگاه در امپراطوری اسپانیا است را معرفی کردند. چشم­انداز آن اقدامات انسانها را در محیط زیست آن نشان می­دهد. حاصل این مداخله­ های انسانی، دست سازهایی نظیر معماری­های مقاوم در برابر طوفان، ردیف­های بوته­های پر چین (سیاج بند) کاشته شده دور مزارع که از محصولات در برابر خسارات بادی مراقبت می کند، است.
منظر این جزایر همچنان شاهد فرهنگی از یاد رفته­ است که، واکنش آن به محیط زیست خشن باعث به وجود آمدن جمعیت حال حاضر در آن گشته است؛ پدیده ای که سبک زندگی موجود را طوری تکامل داده است که حال و گذشته را بهم پیوند می دهد. تجلی و ظهور طبیعی و فرهنگی این مکان نشان می دهد چگونه موجودات زنده و انسان­ها می­توانند چالش­های محیط زیستی را برطرف کنند و در مهاجرت به دور افتاده­ترین نواحی سیاره زمین موفق عمل کنند. در باتانز که مکانی شکننده اما پایدار است، همکاری متقابل بین طبیعت و انسان تا به امروز ادامه داشته است.

فرهنگ کنونی این منطقه واکنش انسان به نیازهای محیط زیستی وحشتناک و خظرناک است که منظر فرهنگی را توسعه داده و هر کدام بطور جداگانه همکاری طولانی و پیوسته بین انسان و طبیعت را نشان می­دهد. چشم­انداز­های باتانز خیره کننده هستند.

منظر پر از جوش و خروش، چهل تیکه­ای از زمرد سبزیست که از بوته­های پر چین (سیاج بند) تشکیل شده است؛ شبکه ای از نی­های کاشته شده بطور ردیفی که حصار زنده­ای را شکل داده است طوری که مرز مزارع را مشخص کرده است و از فرسایش آنها جلوگیری می­کند. این کار همچنین ریشه محصولات را از باد زدگی حفظ می­کند. این چشم­انداز آتش فشانی با صخره­هایی بلند است که بطور چشمگیری تا دریا ادامه دارد. ساحل­ها با صخره­هایی گرد که قدمتی هزار ساله دارند، پوشیده شده است. این صخره­ها برای اولین بار توسط فوران­های آتش فشان درون دریا پرتاب شده­اند. موزه ملی، مطالعات گسترده­ای را درباره گونه­های گیاهی باتانز انجام داده است و تاکنون گونه­های بومی متعدد و گوناگونی را کشف کرده است. این گونه­ها بیشتر در جزایر بابیویانز (جنوب باتانز)، لان یو و لوتائو که در جنوب تایوان قرار دارند و ریوکو که در جنوب غربی ژاپن (مادولید و آگو در سال ۲۰۰۱) قرار دارد، یافت می­شوند. مجمع الجزایر باتانز که در مرکز این جزایر وجود دارد، محدوده گیاهی مالزیا یا محدوده جنوبی گیاهی آسیای شرقی را به نمایش می­گذارد. از این رو، ناحیه­ای با کیفیت جغرافیای گیاهی خاص را شکل می­دهد.
جزایر کوچک باتانز محل سوکنت (مسکن طبیعی) شکننده­ای برای گونه­های گیاهی بومی بی شماریست. بیشتر این گونه­ها زودتر از اینکه انسان ساکن شوند وارد این جزایر شدند و فعالیت­های انسان را بطور مستقل تکامل داده اند. گونه‌های گیاهی ویژه باتانز به دلیل تعداد محدود، گوناگونی پیدایشی محدود، حوزه و قلمرو محدود قبل از مهاجرت انسان، ناسازگاری برای پذیرش برای تغییر یا مزاحمت های انسان مانند خراب کردن جنگل­ها و آتش افروختن در آنها، شروع گله چرانی حیوانات، کشت و زراعت و گیاهان هرزه و خودرو در معرض خطر انقراض هستند. منظر باتانز بی نظیر است و بطور کامل برخلاف دیگر مکان­ها در نواحی گرمسیر فیلیپین یا دیگر مکان­ها در آسیا از زیبایی خاصی برخوردار است. اقیانوس آرام و دریای چین این جزایر را احاطه کرده است و نهر های زیر آب پر قدرت و ترسناکی را ایجاد کرده است. اقیانوس و دریای اطراف، دوری از زمین اصلی، باد های شدید و طوفان های مکرر که در بیشتر سال می­وزند، موجب جدایی و دور افتادگی این جزایر شده است.

دمای متوسط این جزایر پایین­تر از دماییست که در دیگر مکان­های فیلییپین وجود دارد. چشم­انداز باتانز هنوز بیشتر خصوصیات و ویژگی­های فرهنگی، طبیعی، واقعی و اصلی­اش را حفظ کرده و زنده نگه داشته است. اکتشافات باستانی در باتانز چشمگیر و قابل توجه بوده است. خرابه های دژ ها و قلعه های نظامی و مستعمراتی قبل اسپانیایی­ها (ایجانگ) در بیشتر قله های کوه­های باتانز کشف شدند. آنها در جستجوی سفال­ها و استخوا­های انسان و حیوانات بودند و نیز دیگر هنرهای دستی را کشف کردند. پاسگاه­هایی از سنگ های آتش­فشانی سیاه کشف شد که زمانی ساکنین قبل هیسپانیک آنجا را با کاهگل درست کردند تا از باد های قوی که بطور پایدار سرازیری­های ایجانگ را خرد و خراب می کرد، جلوگیری کنند. سنگ­های به شکل قایق، نشانگر های به شکل تاتایا )قایق چوبی سنتی که هنوز امروزه استفاده می‌شوند(، نیز کشف شدند. این وسیله ها قبر­های ایتاوان­های اولیه (ساکنین قدیمی باتانز) را علامت گذاری کرده­اند. قبرستانهای آنها همیشه رو به دریا و در سرازیری های مجاور به ایجانگ قرار دارد. آنها آنجا به فرهنگ دریانوردی اعتقاد داشتند که بر این باور بود: سفر به زندگی بعد از مرگ در یک قایق شکل می­گیرد. تنها مکان دیگری که علامت های قبر­های مشابه آنجا پیدا می­شود در اسکاندیناوی وجود دارد.

باتانز مجموعه­ای از کشفیات است که یکی پس از دیگری خیره کننده است. باستان شناسی آن از تمدنی قدیمی سخن می­گوید که شاید یکی از قدیمی­ترین تمدن­ها در فیلیپین است. ریشه این تمدن به آسترونژیان ها بر می­گردد که ۳۵۰۰ سال پیش از جنوب تایوان به این مکان مهاجرت کردند. آنها به عنوان اولین محل عزیمت در طول مهاجرت شان در فیلیپین، از جزایر باتانز استفاده کردند و سرانجام به اندونزی و میکرونژا در غرب و ماداگاسکار در شرق رفتند. با شدت گرفتن این جزایر، آنها دور ترین پایگاه های مرزی حکومت مستعمراتی اسپانیا از مانیلا (پایتخت مستعمراتی دور­ترین شهر از مادرید در امپراطوری اسپانیا) بودند. در بین شهرهای کنار دریا که در خیابانهای قدیمی اسپانیایی قرار دارند هنوز پلازا ها، کلیساهای مستعمراتی اسپانیا، خانه­هایی که در قلمرو کشیش های کلیسا بودند، برج های فانونس دریایی و پل های سنگی پیدا می شوند. خانه­های باتانز در جزایر بی نظیر هستند.

برخلاف دیگر معماری­های موجود در فیلیپین، معماری قوی، محکم و مثلثی کم ارتفاع ایواتان به محیط زیست وحشتناک و خطرناک آنجا واکنش نشان می­دهد. خانه­های ساخته شده از نی و کاهگل معمولی فیلیپین که با چوب برپا شده و از زمین جدا است نمی تواند با محیط زیست بادی و خشن باتانز سازگار باشد. این در حالیست که دسته­ی خانه­های سنگی بهم چسبیده در روستاها، سقف­های شیبدار کاهگلی حرکت هوا، باد و باران­های شدید را بی­اثر می­کند.

اهمیت جهانی باتانز واضح بود اما ایواتان ها نمی­توانستند آن را ببینند. آنها می­خواستند مانند بقیه مردم کشور باشند و در خانه­های پیشرفته که از سیمان و سقف­های آهنی ساخته شده است، زندگی کنند؛ حتی اگر این خانه ها مناسب شرایط آب و هوایی آنجا نبودند. آنها اجازه دادند خانه­های سنتی خود از بین رود و تپه­های گرد آنجا ساییده و فرسوده شود. ایواتان­ها بطور کلی فکر کردند چشم­انداز فرهنگی زیبا و بی نظیر­شان بی تغییر خواهد ماند. آنها متوجه شدند که باید تغییر کنند و کلمه کلیشه­ی شهر بزرگ معمولی برای پیشرفت چیزی بود که آنها به دنبالش بودند. سالخوردگان باید به جوانان میدان دهند. پیشرفت برای آنها به این معنی بود که مرکز شهر پایتخت شان باسکو باید دقیقا مانند دیگر شهرهای فیلیپین به نظر رسد تا جایی که حتی پژمردگی و آلودگی که شهر ها از آن رنج می­برند وارد باسکو شود. آنها مدل­های اشتباه توسعه را در نظر گرفته بودند و این گونه می پنداشتند که طبیعت دست نخورده باقی می­ماند. تشکیلات و سازمان­های طبیعی و صخره­هایی که برای ساخت و ساز حفر می­شدند. آشغال و کثیفی خیلی زود در چشم­انداز طبیعی و دست نخورده ظاهر شد. گاوها در مکان های باستانی می­چریدند و هنر­های دستی را خراب می­کردند و سنگ­های به شکل قایق که علامت زمین­های دفن بودند را به این طرف و آن طرف پرتاب می کردند.
در سال ۲۰۰۰ کمپینی توسط یکی از اعضای کنگره و دولت تاسیس شد به این منظور که ایواتان ها را متوجه اهمیت ویژه میراث فر هنگی و طبیعی خود کنند. آنها متوجه شدند بدون محافظت از میراث باتانز، در آینده سرزمین آنها با ثبات نخواهد بود. از سال ۲۰۰۰ مجموعه­ای از شوراها بطور منظم برای جامعه باتانز تشکیل شد. اولین ملاقات­ها با مقامات سیاسی بدبین و جامعه شکل گرفت. مردم باتانز باور نمی­کردند منظر و فرهنگ باتانز در فیلیپین و احتملا در جهان بی­نظیر است. تیمی از مشاوران میراث و محیط زیست که توسط عضو کنگره و مجلس و دولت رهبری می­شد بر ادامه ملاقات­ با رهبران جامعه اصرار ورزیدند. این ملاقات ها سه سال طول کشید و سرانجام آنها متقاعد شدند که باتانز در واقع خاص و ویژه است و اینکه باید از میراثش محافظت شود. برنامه‌ای برای آموزش جامعه با موضوع مدیریت زباله و محیط زیست، محافظت از مکان های باستانی و حفظ سنت های میراث محلی شکل گرفت. مهم تر از همه، مقامات دولتی و شهروندان محلی بر سر یک نقشه مدیریتی توافق کردند. این نقشه بطور مشترک به جامعه و دولت این اختیار و قدرت را می­داد که، بر حفظ مکان­های فرهنگی و طبیعی توسط گروه فنی استانی و بخش منابع محیط زیستی و طبیعی نظارت کنند. به عنوان قسمتی از نقشه مدیریتی، تیم مشاوران، مجموعه کامل نقشه های GIS را از تمام استان بوجود آورد و هر ناحیه طبیعی، باستانی، فرهنگی و معماری در استان را جداگانه طبقه بندی کرد. مقامات استانی اجرای برنامه های نوسازی را با مقیاس خیلی کوچک شروع کردند. آنها از پیشرفت جامعه­ای محکم و نفوذناپذیر جهت ساخت دوباره­ی معماری بومی آسیب دیده، به روش سنتی استفاده کردند و نسبت به استفاده از مواد ساختمانی و تکنییک­های پیشرفته علاقه­ای نشان ندادند. بررسی در سطح استانی برای شناسایی افرادی که شایسته دریافت کمک هزینه مرمت و نوسازی ساختار های مشخص و معتبری هستند که پروژه روی آنها سرمایه گذاری کرده است، با موفقیت انجام شده است. کمک هزینه برای خرید سنگ ها، آهک، تقویت آهن (اگر لازم باشد)، کاهگل و دیگر مواد معین و مورد نیاز محدود است. مطابق با سنت محلی دواطلبی سنتی، همه ذی نفعان، نیروی کار نوسازی را همانند همکارانشان تامین می­کنند. همه مکانیزم­ها برای حفظ طبیعت و فرهنگ باتانز موجود هستند و هر دوی دولت استانی و مردم محلی متعهد به محافظت از میراث طبیعی و فرهنگیشان هستند. نکته ای که این مکان را خارق العاده جلوه می­دهد اینست که جامعه ایواتان نقشه مدیریتی را معین کرده است و متعهد به اجرای پروژه­های طرح ریزی در سرزمین خود شده است. آنها به این درک رسیده اند که خودشان نگهبان میراثشان هستند و سیستمی که تدبیر کرده اند مصمم و موفق است.
نتیجه­گیری
تراس های برنج رشته کوه‌های(کوردیلر) فیلیپین و منظر حفاظت شده مجمع الجزایر باتانز و منظر دریایی آن دو مکان برجسته و مهم در فیلیپین هستند. ساکنین این دو مکان می­فهمند که سنت­های بی نظیر­شان کیفیتی خاص است که به تداوم این مکان به عنوان یک منظر فرهنگی زنده قدرت می­بخشد. برای اینکه هر دو مکان به زندگی ادامه دهند، نه تنها باید در جستجوی یافتن تعادل درست بین سنت و پیشرفت باشند بلکه باید مقامات دولت ملی و عموم مردم فیلیپین را متوجه فرهنگ و منظری کنند که بی نظیر است و نیازمند تدابیر محافظتی است و قرار نیست فقط از یک میراث ملموس محافظت شود. مهم تر از همه، روند ثبت این دو مکان نشان می­دهد حمایت کامل جامعه، عملی حیاتی در تضمین حفظ یک منظر فرهنگی ادامه‌دار است. هر دو مکان نشان می­دهند که دولت ملی متوجه پیچیدگی محافظت از چشم­انداز­های فرهنگی نشده است. در تراس­های برنج این نقص موجب شده که این مکان­ها در فهرست مکان­های در حال انقراض میراث جهانی قرار گیرند. از طرفی دیگر، در باتانز دولت محلی متعهد به حمایت از محافظت میراث ملموس و ناملموس استان شده است. مشارکت جامعه مهم­ترین درس برای یاد گیریست که از مطالعه این دو مکان بدست آمده است. مدیریت تراس های برنج رشته کوه‌های(کوردیلر) فیلیپین در ابتدا پیش قدمی و ابتکار دولت ملی بود که به دلیل مشارکت حداقل سهام داران محلی با شکست مواجه شد. آنها احساس نکردند که نگهبان میراثشان هستند. پس از ثبت این مکان در فهرست مکان­های در حال انقراض، دولت ملی مدیریت را به عهده سهام داران گذاشت. با مشارکت دولت محلی و تلاش­های مشترک ساکنین، اکنون پیشرفت مجدد در مدیریت مکان رخ داده است. محافظت از مناظر دریایی و منظر محافظت شده باتانز همیشه در برنامه دولت محلی بوده است که فعالیت بسیار زیاد ساکنین محلی درطرح­ریزی و اجرای برنامه­های محافظتی را نیز به دنبال داشته است. با قبول مالکیت کامل محافظت از منظرهای فرهنگی، جامعه محلی در همه جلسات برنامه­ریزی، سمینارهای آموزشی و پروژه­های محافظت از طبیعت و فرهنگ که تصمیم به اجرای آنها را دارند، شرکت کرده است. با قبول شهروندان محلی جهت محافظت و نگهبانی از مناظر دریایی خود، محافظت در باتانز یک تلاش جامعه وار است. هر دو مکان ثابت می­کنند که میراث ملموس و ناملموس جهت تضمین پایداری زندگی، فرهنگ و صفات و نسبت­های فیزیکی جامعه شهروندان در یک منظر فرهنگی باید با یکدیگر محافظت شوند. بدون در نظرگیری زنجیره و رشته طبیعت-فرهنگ، تداوم منظر فرهنگی از بین می­رود و به منظری متروکه تبدیل می­شود. هر چند، بدون مشارکت شهروندان محلی، هر برنامه محافظتی بی­اثر خواهد بود و ثمری نخواهد داشت. مهم­ترین درسی که باید از این دو مکان شده، گرفته شود این است که محافظت از مکان بدون همکاری و مشارکت بین جامعه و دولت امکان ناپذیر است.

فایل کامل همراه با عکس ها به صورت پی دی اف