معرفی کتاب: فرهنگ، جامعه و سکسوالیته

کتاب فرهنگ، جامعه و سکسوالیته

نفیسه ایمانی

دوگانه جنس/ جنسیت که تا حد زیادی بر دوگانه طبیعت/ فرهنگ انطباق می‌یابد، برای تبیین نظری در مطالعات جنسیت به رسمیت شناخته می‌شود. این تفکیک در دومین موج فمنیسم (۱۹۲۰- ۱۹۸۰) مطرح شد و از آن پس واژه جنس(sex) برای ارجاع به تفاوت‌های زیست‌شناختی و جنسیت(gender)به عنوان برساخت اجتماعی و فرهنگی به کار برده شد(نرسیسیانس: ۱۳۸۲،۱۳۱). در این دوره اندیشمندان و فعالان فمنیست در مورد این که چه بخش‌هایی از مفهوم جنسیت «طبیعی» است، بازاندیشی کرده و به نقد عمومی ذات‌گرایی زیست شناختی به خصوص در زمینه تفاوت‌های جنسی پرداخته‌اند. پس از آن سومین موج فمنیسم (۱۹۸۰- ) دوگانه طبیعت/ فرهنگ و جنس/ جنسیت را مورد سوال و نقد قرار داده و جنس را نیز مقوله‌ای اجتماعی معرفی می‌کند(همان، ۱۳۳).

در پیوند و نزدیکی این دوگانه، به مفهوم سکسوالیته می‌رسیم که گرچه تعریف دقیق آن با دشواری‌هایی همراه است، اما می‌توان از آن به عنوان برساخت فرهنگی- تاریخی و اجتماعی شکل‌ گرفته حول مفهوم میل و رابطه جنسی یاد کرد که در حوزه آن موضوعاتی همچون ازدواج و خانواده، روسپیگری و همجنس‌گرایی، اشکال نظامنامه‌های حقوقی و پزشکی مربوط به رابطه جنسی، کدهای اخلاقی در ادیان و مذاهب، نرینگی، سلامت و بدن زنان، کنترل موالید و فرزندان نامشروع، تجاوز و خشونت جنسی، تحول هویت‌های جنسی، دوجنس‌گرایی، اهمیت فرهنگ‌های جنسی مختلف، شبکه‌های اجتماعی و سکسوالیته‌های متناقض، ضربه نظام‌های قدرت استعماری و پسااستعماری، سلطه و مقاومت (weeks, 2010:13) مورد توجه و مطالعه بوده است.
گر چه در حوزه انسان‌شناسی، برخی از صاحبنظران مانند مارگارت مید و برونیسلاو مالینفسکی به مطالعه سکسوالیته در جوامع غیراروپایی پرداخته‌اند، این حوزه به طور نظام‌مند و در برنامه‌های درسی این رشته در بیشتر دانشگاه‌ها جایگاهی نداشته و به عنوان موضوعی نه چندان موجه و رسمی درنظر گرفته شده و در حاشیه و در رشته‌های دیگر یا حوزه‌های بین رشته‌ای مورد توجه بوده است(Vance,1999:40). سرانجام اثر کلیدی و پرنفوذ فوکو با عنوان «تاریخ سکسوالیته» سهم مهمی در پیشرفت مطالعات این حوزه و ورود دوباره آن به جریان اصلی مطالعات اجتماعی بر عهده گرفت. همچنین جریانات اجتماعی مختلف از جمله جنبش‌های فمنیستی، جنبش‌های آزادی‌خواهانه همجنس‌گرایان این مطالعات را تقویت کردند و تغییرات ساختاری خانواده و شیوع اپیدمی‌های HIV و ADS از دهه ۱۹۸۰ به بعد نیاز اجتماعی و ضرورت تحقیقات وسیع در زمینه تجربه و زیست جنسی برای دستیابی به اطلاعات فرهنگی و اجتماعی در مورد مسائل مربوط به سکسوالیته به خصوص در رابطه با گروه‌های حاشیه‌ای و در معرض خطر را ایجاد کرد(weeks,2010:13 & Parker & Aggelton,1999:1).

با وجود این که نیاز به جمع‌آوری اطلاعات در مورد سکسوالیته انسان و متعاقب آن رفتارهای پرخطری که ممکن است به انتقال HIVارتباط یابد، مورد بحث و توجه بوده، این مساله که رهیافت‌های نظری و روش‌شناختی غالب موجود برای انجام چنین تحقیقاتی محدودیت دارند، کمتر مورد توجه واقع شده است. این فقدان نظری منحصر به ایدز نیست و شامل بسیاری از شیوه‌های تولید تحقیق سکسوالیته در حوزه‌های سلامت عمومی و آموزش سلامت نیز هست. در این تحقیقات که بیشتر پیمایشی و مبتنی بر روش‌های کمی بوده‌اند، جهت «اسطوره‌زدایی» و «طبیعی‌سازی» رفتار جنسی انسانی و توضیح اشکار تجلی جنسی که «در طبیعت» وجود دارد، تلاش شده است. گرچه این دیدگاه تا حد زیادی پاسخگو بوده، از نظر روش شناختی و مفهومی ضعیف است(Parker & Aggelton,1999:2).

بعد از چند دهه این نگاه و فهم طبیعی‌گرایانه نسبت به زندگی جنسی به چالش کشیده می‌شود و در مقابل آن بر آنچه به عنوان «برساخت فرهنگی و اجتماعی» از رفتار جنسی تشریح شده تمرکز می‌شود. در حوزه‌های انسان‌شناسی فرهنگی، جامعه‌شناسی، روان‌شناسی اجتماعی و تاریخ توجه به طور فزاینده‌ای بر نیروهای سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جلب شده که رفتار جنسی در موقعیت‌های مختلف را با هم و با معانی پیچیده و اغلب متناقض روشن می‌کنند و این معانی با تجربه جنسی بخشی از افراد و گروه‌های اجتماعی پیوند دارد(Ibid:3).

کتاب «فرهنگ، جامعه و سکسوالیته» که در تلاش برای دستیابی به رهیافت نظری و روش‌شناختی متناسب با مفهوم سکسوالیته تدوین شده است به دو بخش تقسیم شده که در بخش اول به کلیات نظری این حوزه و در بخش دوم به طور اختصاصی به مساله ایدز و اچ ای وی می‌پردازد. این دو بخش شامل ۲۴ مقاله است که بر اساس موضوع به هشت قسمت با عناوینچارچوب‌های مفهومی، جنسیت و قدرت، از جنسیت تا سکسوالیته، هویت‌های جنسی/ روابط جنسی، طبقه‌بندی‌های جنسی، معانی جنسی و پیشگیری از HIV/ADS ، بازنمایی‌های جنسی و سیاست‌های ایدز، رهیافت‌های روش‌شناختی تقسیم شده است. بیشتر این مقالات پیشتر در مجلات علمی مختلف منتشر شده و مجددا در این کتاب گردآوری شده‌اند.
ویراستاران کتاب، ریچارد پارکر و پتر اگلتون به لحاظ علمی و عملی در حوزه مطالعات جنسی فعال و بعد از این کتاب هر یک در انتشار چند کتاب در این حوزه مشارکت داشته‌اند. این کتاب را می‌توان به عنوان معرفی چارچوب نظری و روش‌شناختی در حوزه سکسوالیته و ایدز به حساب آورد و کتاب‌های بعدی هر یک به یکی از ابعاد و فروع مربوط به این موضوع تخصیص یافته‌اند.ریچارد پارکر پروفسور و رئیس گروه علوم پزشکی-اجتماعی(Sociomedical Sciences) و مدیر مرکز جنسیت، سکسوالیته و سلامت در دانشکده بهداشت عمومیمیلمن در دانشگاه کلمبیا و مدیر و رئیس انجمن ایدز بین رشته ای (ABIA) در ریو دو ژانیرو (برزیل) وپتر اگلتون استاد آموزش و بهداشت و دارای یک کرسی استراتژیک UNSW در مرکز ملی تحقیقات اجتماعی HIV، دانشگاه نیو ساوت ولز استرالیا است.

مشخصات کتاب
Culture, Society and Sexuality: AReader, Edited by Richard Parker & Peter Aggelton, University College London (UCL) Press, first published in 1999.

در ادامه فهرستی از عناوین سایر کتب ویراستاری یا تالیف این نویسندگان ارائه می‌شود:
Rethinking MSM, Trans* and other Categories in HIV Prevention, 2017 , by Amaya G. Perez-Brumer and Richard Parker.
Routledge Handbook of Sexuality, Health and Rights (Routledge Handbooks), 2010, by Peter Aggleton and Richard Parker.
Framing the Sexual Subject: The Politics of Gender, Sexuality, and Power, 2000,by Richard Parker and Regina Maria Barbosa.
Monitoring and Evaluation in Health and Social Development: Interpretive and Ethnographic Perspectives, 2016, by Stephen Bell and Peter Aggleton.
Understanding Global Sexualities: New Frontiers (Sexuality, Culture and Health), 2013,by Peter Aggleton and Paul Boyce.
Men Who Sell Sex: Global Perspectives (Sexuality, Culture and Health), 2014,by Peter Aggleton and Richard Parker.
Culture, Health and Sexuality: An Introduction (Sexuality, Culture and Health),2015,by Peter Aggleton and Richard Parker.
Promoting Young People’s Sexual and Reproductive Heath: Stigma,Discrimination and Human Rights, 2004,by Wood Kate and Aggleton Peter.
منابع
– نرسیسیانس، امیلیا(۱۳۸۲)، مردم‌شناسی جنسیت، پژوهشکده مردم‌شناسی سازمان میراث فرهنگی، نشر افکار، تهران.
– Jeffrey, Weeks(2010), Sexuality, Routledg, third edition, New York.
– Vance, Carole S. (1999), ‘Anthropology Rediscover Sextuality: Atheoretical Comment’ in Culture, Society and Sexuality, University College London (UCL) Press, London.
– Parker, Richard &Aggelton, Peter(1999), Culture, Society and Sexuality, University College London (UCL) Press, London.