کتاب اداراک زندگی،توسط موسسه فرهنگی هنری فروغ اندیشان هنر منتشر شده است. این کتاب نخستین اثری است که تلاش میکند اثری جامع در خصوص شاخه‌ی نوظهور انسانشناسی حسها باشد،هرچند چهار مقاله آن به صلاحدید ناشر و افزایش حجم و قیمت کتاب حذف گردیده اند،اما همین مقدار شجاعت در چاپ چنین اثری با وضعیت آشفته بازار کتاب امروز دست مریزاد دارد.هرچند انسانشناسی حسها در ایران بسیار تازه و تاحدی عجیب می‌نماید و شاید به همین دلیل ناشر به جای انسان شناسی حسها عنوان دیگری برای گستره مخاطب خود انتخاب کرده است! اما باید گفت اکنون با گذشت نزدیک به سه دهه از عمر پیدایش رسمی این شاخه از انسانشناسی، دیگر نوباوه نیست و به بلوغ کاملی رسیده است. جهش حسی یا به قول دیوید هاوز انقلاب حسی در انسانشناسی و دیگر رشته‌های علوم اجتماعی و انسانی باعث دگرگونی عظیمی در تصور ما از فرهنگ و جامعه و شیوه‌های خاص اجربه جهان در جوامع مختلف شده است. دگرگونی‌ای که ادراک حسی را از تملک روانشناسی و علوم اعصاب خارج کرده و آن را یک فعالیت فرهنگی می‌داند. به قول کانستنس کلسن، لمس کردن، چشیدن، بوییدن، شنیدن و دیدن کانال‌های انتقال ارزش‌های فرهنگی‌اند. معانی و ارزش‌های حسی فراوانی در هریک از فرهنگ‌ها وجود دارند که مدل حسی آن را تشکیل می‌دهند، مدلی که شیوه‌ی درک آن جامعه از جهان را شکل می‌دهد. اوج بینش انسانشناسی حسها، تصور فرهنگ به مثابه‌ی شیوه های حس‌کردن جهان است، یعنی ادراک حسی توسط فرهنگ تعیین و توسط جامعه تنظیم می‌شود.
مترجم کتاب دکتر اصغر ایزدی جیران از سال ۱۳۹۱در این حوزه مطالعات خود را آغاز کرده است و برای کاربردی کردن این رشته از انسان شناسی در ایران مقالات متعددی در این حوزه ارائه داده است از جمله: دیدن و چشیدن تصویر در دست بافته های زنان لومه دره،مردم نگاری حسی غذای نذری در تهران، انسانشناسی رنج برای لب خط تهران و… بسیاری دیگر را می توان نام برد،که علاقمندان با جستجو درفضای مجازی می توانند به آنها دست یابند.
نوشته‌های مرتبط
کتاب حاضر در دو بخش طراحی شده است.که این دو بخش به مقالات نظریه پردازان پیشروی انسان شناسی حس ها دیوید هاوز و کانستنس کلسن اختصاص دارد.بخش اول کتاب با عنوان انقلاب حسی شامل پنج مقاله است:
۱)ترک حس هایمان: پژوهشی در حس ها و نقد انقلاب متنی در نظریه ی مردم نگارانه
این مقاله از انسان شناسان متنی می خواهند تا از خودمحوری و واژه محوری خواندن فرهنگ درآمده و تجربه مردم نگاری را نه در «نگاری» بلکه در ادراک «مردم» قرار دهند.
۲)فهم فرهنگ: انسان شناسی به مثابه تجربه ی حسی
این مقاله با سه نمونه از بوهای درمانی آند آرژانتین،نقاشی های بساوایی ناواهوهای امریکای شمالی و کیهان شناسی رنگارنگ دساناهای کلمبیا نشان می دهد که اگر رشته انسان شناسی را به تجربه حسی تبدیل کنیم درک مان از فرهنگ تغییر خواهد کرد.
۳)بنیان هایی برای انسان شناسی حس ها
این مقاله با اشاره به رویکرد حسی در انسان شناسان پیشین و معاصر اولین مواضع نظری را مطرح می کند:معانی و ارزش های حسی سازنده مدل حسی جامعه اند؛برساخت فرهنگی ادراک حسی تعیین کننده ی تجربه و فهم ما از بدن هایمان و جهان در سطحی بنیادین است.
۴)روابط حسی
این مقاله بینش های نظری جدیدی از سوی هاوز می افزاید:حس کردن فقط پاسخ فیزیکی و تجربه شخصی نیست،بلکه بنیادی ترین قلمروی بیان فرهنگی است،وسیله ای که از طریق آن همه ارزش ها و عملکردهای جامعه به اجرا در می آیند.
۵)آمدن به سوی حس هایمان: چرخش حسی در فهم انسان شناختی
هاوز در این مقاله رویکرد رابطه ای خود را به تفصیل روشن میکند و می گوید که پویایی روابط بین حسی چیزی است که مدل های حسی جوامع و افراد را زنده،تعاملی و سیال نگه می دارد.
بخش دوم کتاب با عنوان رشته های حسی شامل سه مقاله است:
۱)طنین طرح های حسی
ده موضوع مناسب برای تحلیل حسی را به تفصیل با طرح پرسش ها و ایده های نظری و نمونه پژوهشی برای هرکدام توضیح می دهد.
۲)حیات اجتماعی حس ها
با اشاره به تاثیر هفت متفکر قرن بیستم در گشایش چرخش حسی به شرح حسی کلسن و لاپلانتین می پردازد.دراین مقاله هاوز تاملات اولیه ی خود از مردم نگاری حسی ژاپن را مطرح می کند.
۳)حوزه ی رو به گسترش مطالعات حسی
مروری جامع از حوزه ی بین رشته ای از ادراک حسی است و شاخه هایی چون تاریخ حس ها،جغرافیای حس ها و جامعه شناسی حس ها را به همراه آثار کلیدی هر شاخه توضیح می دهد.
این کتاب و ترجمه های دیگری در این حوزه انسان شناسی می تواند راهی تازه و پنجره جدیدی را در افق دید علاقمندان انسان شناسی در ایران قرار بگشاید.
