مبانی توسعه ی پایدار شهری

مبانی توسعه ی پایدار شهری تألیف دکتر مهرداد نوابخش و دکتر اسحق ارجمند سیاه پوش، تهران، جامعه شناسان، ۱۳۸۸، ۲۲۴ ص.
توسعه به مفهوم جدید آن سبب ایجاد وجه اشتراک در سلیقه های افراد در زمینه های مختلف هنر، لباس، غذا و… در جوامع مختلف شده است. مفهوم توسعه از دهه ی ۶۰ به بعد و تحت تأثیر دیدگاههای کارکردگرا اهمیت بیشتر را به تحول صنعتی می داد و صنعت را به عنوان عامل عمده ی توسعه معرفی می کرد.
طی دهه ی ۱۹۷۰ نظریه پردازان مارکسیست تأکید خود را بر آثار منفی تحول صنعتی گذاشتند. آنان استدلال می کردند که برنامه های توسعه ای که منابع مالی آن توسط جوامع غربی تأمین می گردد، لزوما به رشد اقتصادی یا بهبودی اجتماعی منجر نمی گردد. با اهمیت یافتن اقتصاد جهانی طی دهه ی ۹۰ چرخشی در مفهوم توسعه پدیدار گردید و در آن محور عمده ی توسعه صنعتی شدن و توسعه ی صنعتی منظور گردید.
مفهوم توسعه در ابعاد اجتماعی آن طی دهه های اخیر مورد بحث ناظران اجتماعی قرار گرفته است و مشخص گردیده که توسعه ی اجتماعی از توسعه ی اقتصادی جدا نیست، توسعه ی اجتماعی خود توسعه ی اقتصادی و صنعتی را به همراه دارد که می تواند تسلسل فقر را در هم شکسته و دور توسعه را جایگزین نماید.
در طی این تحولات آنچه در درجه ی اصلی اهمیت قرار گرفت این بود که بسیاری از مشکلات و مسائل اقتصادی و اجتماعی خود تحت تأثیر مشکلات زیست محیطی است. گستردگی و شدت بهره برداری انسان از منابع طبیعی کره ی زمین طی قرن ۲۰ در جهت رشد اقتصادی صدمات قابل توجهی را به جو زمین، پوشش گیاهی، تنوع زیستی، اراضی و جنگل ها و… وارد آورده است. این اقدامات غیر اصولی خطرات جدی و بالقوه ای را برای بقای نسل انسان و دیگر گونه های زیستی کره ی زمین ایجاد کرده است و تمامی این موارد بویژه طی دو دهه ی اخیر سبب شکل گیری گونه ای جدید از توسعه تحت عنوان توسعه ی پایدار شده است.
مفهوم توسعه ی پایدار ناظر بر این واقعیت انکار ناپذیر است که ملاحظات مربوط به اکولوژی می تواند و باید در فعالین های اقتصادی به کار گرفته شود. این ملاحظات شامل ایده ی ایجاد محیطی منطقی است که در آن ادعای توسعه به منظور پیشبرد کیفیت همه ی جنبه های زندگی مورد چالش قرار می گیرد. ” توسعه ی پایدار به معنای تلفیق اهداف اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی برای حداکثر سازی رفاه انسان فعلی بدون آسیب رسانی به توانایی نسل های بعدی برای برآوردن نیازهایشان است” (ص۲۲).
توسعه ی پایدار شهری موضوع های جلوگیری از آلودگی های محیط شهری و ناحیه ای، کاهش ظرفیت های تولید محیط محلی، ناحیه ای و ملی، حمایت از بازیافت ها، عدم حمایت از توسعه ی زیان آور و از بین بردن شکاف میان فقیر و غنی را مطرح می کند. توسعه ی پایدار با هدف رشد و گسترش همه ی شرایط مادی و معنوی زندگی اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی انسان ها بویژه در مناطق شهری ایجاد شده است.
کتاب مبانی توسعه ی شهری به گونه ای جامع به طرح مباحث مرتبط با توسعه ی پایدار پرداخته و تأکید اصلی خود را بر توسعه ی پایدار در شهرها گذارده است. این کتاب مشتمل بر شش فصل است که شامل موارد زیر می باشند:
فصل ۱: تاریخچه ی طرح مبحث توسعه ی پایدار
عصر انقلاب صنعتی
مفهوم توسعه ی پایدار
بنیادهای توسعه ی پایدار

فصل ۲: مؤلفه های توسعه ی پایدار
الف) انسان / ب) کودکان و جوانان / ج) محیط زیست / د) زنان / ه) فرهنگ / و) آموزش / ز) علم / ح) اخلاق / ط) امنیت / ی) مشارکت / ک) حکمرانی محلی مطلوب
فصل ۳: عاملان توسعه ی پایدار
الف) دولت ها / ب) سازمان بین المللی / ج) سازمان غیر دولتی

فصل ۴: توسعه ی پایدار شهری
مفهوم توسعه ی پایدار شهری
مشخصه ها و ویژگی های یک شهر پایدار
پدیده شناسی حمل و نقل و آلودگی شهری
حمل و نقل و توسعه ی شهری
ترافیک
فرهنگ شهر وندی
نگرش بوم شناسانه به پایداری شهری
نگرش اجتماعی-اقتصادی به پایداری شهری

فصل ۵: دیدگاه جامعه شناسان کلاسیک
اگوست کنت
امیل دورکیم
کارل مارکس
ماکس وبر
فردیناند تونیس
جورج زیمل
چارلز هورتون کولی

فصل ۶: نظریه های توسعه ی پایدار شهری
نظریه ی مدیریت شهری
نظریه ی شهر سالم
نظریه ی توسعه ی پایدار شهری
نظریه ی انتخاب عاقلانه
نظریه ی نیاز سنجی شهری

Email: malihedargahi@yahoo.com