ماشین تولید عوام فریبی در برزیل

ماشین تولید عوامفریبی در برزیل

نوشته گلن گرینوالد و ویکتور پوژی*

برگردان رویا شریفیان

رسانه های جمعی، دستگاه قضایی و کارفرمایان برزیل سخاوتمندانه از گستردگی فساد شاکی اند و سه سال است که مبارزه با فساد به عنوان اصلی ترین مسئله مملکت مطرح شده است. نگرانی آنها تا به حدی بود که بی توجه به نظرات مخالف، عزم جزم کردند و با توسل به حاد ترین اقدام در یک دمکراسی ، دیلما روسف رئیس جمهور منتخب در سال ٢٠١١ را عزل کردند.

اما این خشم نسبت به فساد گسترده و جنایت، تنها بهانه ای بود برای به جریان انداختن پروسه خلع ید از رئیس جمهور.با خلاصی از حضور دیلما روسف، گردانندگان این وقایع که رفتارشان یاد آور فیلم های درجه ٢ بی کیفیت است، سکان قدرت را بدست مجرمان واقعی سپردند. بند بازی های رئیس جمهور سابق در تخصیص بودجه در مقابل رسوایی ها و رفتار مافیا گونه این افراد فقط یک خطای مختصر محسوب میشد. نمایش فتوحات مجرمان از مشخصه های دوران بعد از دیلماست. دستکاری های حسابرسی که خلع ید او را توجیه کرد چنان ساده لوحانه به نظرمی آمد که از خود می پرسیم چگونه دشمنان سیاسی او وخبرنگاران مشهور کانال گلبو در این مضحکه توانستند ظاهر جدی خود را حفظ کرده وخشم خود را ابراز کنند.

میشل تمر که فساد برای او همچون طبیعت ثانویه است را بجای رهبر حزب کارگران (وابسته به چپ) منصوب کردند. نوار ضبط شده که در آن او دستور پرداخت حق السکوت به آقای ادواردو کونا را میداد بسرعت در بین مردم پخش شد. آقای کونا که به سختی میتوان به او لقب دیگری به غیر از گانگستر اطلاق کرد مبارزه علیه خانم روسف را زمانی که رئیس مجلس بود رهبری کرد . وی در حال حاضر به جرم فساد، پولشویی و خروج غیر قانونی ارز به ١۵ سال و ۴ ماه زندان محکوم شده و دوران محکومیتش را سپری می کند. دو سال است که وکلای مجلسی که موجب عزل رئیس جمهور سابق گشتند در افشای اختلاس هایی که موجب محکومیت وی گشت با هم به رقابت میپردازند و بدون تامل پرداخت های آقای تمر برای سرپوش گذاشتن بر روی اختلاس ها را افشا میکنند . در مواردی این افشاگری ها همراه با نوار های ضبط شده تکان دهنده ای است که که بار اتهامات را بر دوش او سنگین تر میکند.

در مبارزات انتخاباتی رئیس جمهور آینده که چنانچه به دور دوم برسد در تاریخ ٢٨ اکتبر آینده خاتمه می یابد، ستارگان برنامه های تلویزیونی و خانواده های قدرتمند که مالک وسائل ارتباط جمعی مهم می باشند آخرین بازمانده های اعتبار خود را به کناری نهادند. فعالیت های مطبوعات به درجه ای از فساد و دستکاری آشکار آمیخته شده است که خوش باورترین افراد نیز به صحت آن شک میکنند. مطبوعات وابسته، به وضوح به طرفداری از جرالدو آلکمین فرماندار سائوپولو و عضو حزب سوسیال دمکرات برزیل ( راستگرا) و نماینده قشر ممتاز پرداختند. او را میتوان نسخه استوایی فرانسوا فیون دانست ، البته با زرق و برق کمتر.

او چنان عاری از جذبه است که در اغلب موارد او را به «خیارچنبر» تشبیه می کنند و لقبش نیز همین است. آقای آلکمین که از چند دهه قبل تا کنون در وادی سیاست دست و پا می زند، از لطف و حمایت دست اندر کاران دنیای معاملات و تجارت که مدتهاست برایشان خوش خدمتی کرده است برخوردار میشود و به معاملاتی که سردمداران سیاسی فاسد در برزیل پشت آنها هستند روی خوش نشان می دهد.او بهترین نگهبان حفظ نظم موجود برای صاحبان قدرت است. تصادفی نیست اگر آقای آلکمین استراتژی ظاهر نشدن در اجتماعات را برگزیده است.او هیچ میتینگی برگزار نمیکند زیرا به غیر از مبتلایان به بیخوابی کسی در آن شرکت نخواهد کرد. کسب قدرت را فقط از طریق توافقات پشت پرده بدست می آورد . موتور محرکه او ثروت خانواده های قدرتمند است که از منافعش استفاده میکند. ختم کلام اینکه نوعی از فساد مشروع در جریان است که مانند خوره بجان دنیای سیاست افتاده و به نظر میرسد بتازگی موجب نگرانی روزنامه نگاران گشته است. تملق های مطبوعات تا بحال منجر به کسب حتی ١٠% آرا برای آقای آلکمین هم نشده است.

همانطور که در کشور های دیگر رخ می دهد، نفی نخبگان سیاسی به چنان درجه ای رسیده است که مردم بوضوح از آنان روی برگردانده اند.

لوئیز ایناسیو لولا دا سیلوا رئیس جمهور اسبق که طی یک محاکمه زودرس به فساد محکوم گشت و زندانی شد و در نظر سنجی ها از بالاترین آرا برخوردار است، اجازه شرکت در اتنخابات را نیافت. داو حزب کارگر تا آخرین لحظات این بود که دستگاه قضایی زیر فشار افکار عمومی به نفع لولا عمل خواهد کرد. کاندیداتوری جانشین وی آقای فرناندو هداد که با او در یک لیست قرار داشت روز ١١ سپتامبر اعلام شد. تلاش بر این است که او بتواند از محبوبیت لولا به نفع خود استفاده کند.این استراتژی در سال ٢٠١١ برای انتخاب خانم روسف کار ساز بود اما شهردار سابق سائو پولو را رای دهند گان نمی شناسند بخصوص در ناحیه نوردست که اکثریت طرفدار لولا هستند.

در این شرایط بعضی از کاندیداهای اصلی ، به درستی یا به غلط، افراد خارج از سیستم تلقی می شوند. آقای جائیر بولسونارو(٢) از حزب راست افراطی که تمایلاتش به دیکتاتوری و بازگشت نظامیان را پنهان نمی کند (١٩٨۵-١٩۶۴). وی بعد از کناره گیری لولا در صدر آرا قرار دارد.

خانم مارینا سیلوا (٣) طرفدار محیط زیست، رنگین پوست و مسیحی انجیلی . وی نسبت به مسائل جامعه بسیار محتاط است.

آقای سیرو گومز یک رهبر سیاسی متبحر و با تجربه، متعلق به جناح چپ که متحد ی ندارد وهیچ ائتلافی هم با احزاب دیگرایجاد نکرده است ( با در نظر گرفتن طیف وسیعی از انشعابات که در خانواده سیاسی خودش وجود دارد). او به نوعی قربانی تصویر خود است چون به عنوان عنصری تک تاز و غیر قابل پیش بینی معرفی شده است.

در شرایطی که طبقه ممتاز جامعه دچار هول و هراس شده « خیار چنبر» ائتلاف گسترده ای را ایجاد کرده که مطبوعات آنرا « ائتلاف میانه رو» می خوانند که در آن همه هستند بجز لولا و بولسونارو. در لیست مشترک او، خانم آنا آملیا لموس از حزب پیشرو کاندید پست معاونت رئیس جمهور می باشد.

در نظر اول ماهیت میانه روی این حرکت تعجب بر انگیز نیست. آقای بولسونارو تا سال ٢٠١۵ عضو حزب پیشرو بود. ریشه های این حزب در حمایت ازدیکتاتوری نظامی پا گرفته است که طی یک کودتا، با پشتیبانی ایالات متحده آمریکا در سال ١٩۶۴ قدرت را بدست گرفت. در آن زمان خانم لموس روزنامه نگاری بود که در دفاع از ژنرال های نظامی قلم میزد. وی با یک سناتور منتخب نظامیان نیز ازدواج کرد. در صفحه شطرنج سیاسی چه از دید آمریکا وچه از دید اروپا ، خانم لموس در جبهه راست افراطی قرار دارد. در تابستان ٢٠١٨ حزب کارگر مصاحبه ای با کانال تلویزیونی الجزیره کرد. خانم لموس در انتقاد ظریفی آمیخته به نادانی و خارجی ستیزی در مجلس سنا ، حزب کارگر را به نزدیکی با تروریسم متهم کرد: احتمالا او الجزیره را با القاعده اشتباه گرفته بود.

در طول مبارزات انتخاباتی، ائتلاف آقای آلکمین بیشترین حمایت مالی دولتی و ساعات برخورداری از کانال های تلویزیونی را برای او تضمین کرده است به این امید که مخالفت مردم در سیلی از تبلیغات رسانه ای غرق شود و البته برای مطبوعات اهمیت چندانی ندارد که حزب خانم لموس یکی از بیشترین احزابی است که در مظان اتهام رسوایی هایی است که کشور را به لرزه در آورده است (۴). از ۵۶ وکیل حزب پیشرو، ٣١ نفر آنها متهم به اختلاس هستند. حتی آقای بولسوناروهم صلاح را در این دیده که از این حزب فاصله بگیرد زیرا تعفن سیاسی آن خطری است برای نامزدی ریاست جمهوری.

اگر خانم لموس نگرانی از بابت دستگاه قضایی بخود راه نمی دهد بدین معنی نیست که وی پایبند اصول اخلاقی است : او حرفه سیاسی خود را با احراز پست تمام وقتی آغاز کرد که آنرا به برکت شوهرش بدست آورد و در آن سمت هیچ فعالیتی نداشت.

این دارو دسته ای است که می خواهد عنان قدرت را بدست گیرد. دو حزب از فاسد ترین احزاب آمریکای لاتین با حمایت دستگاه های ارتباط جمعی خصوصی که ٢ سال است بی وقفه فساد را محکوم میکنند، سعی در تصاحب قدرت در بزرگترین کشور منطقه با جمعیتی بالغ بر ٢٠٠ میلیون نفر می نمایند.

با نزدیکی نتیجه آرایی غیر قابل پیش بینی ،آقای بولسونارو توجهات را به خود جلب کرده است. او در عین حال که محبوبیت بالایی دارد مخالفین زیادی هم دارد که می توانند در دور دوم علیه او یک جبهه ائتلافی تشکیل دهند. وی در تظاهرات روز ۶ سپتامبر که در پشتیبانی از او بعمل آمد قربانی سانحه ای گشت و فردی با چاقو به او حمله کرد واین واقعه موجی از همدلی را برای او بهمراه آورد. بهر حال سناریوی برد او در این انتخابات محتمل است.

این موقعیت کلی، به نخبگان آمریکایی، انگلیسی و اروپایی که از انتخاب دونالد ترامپ در آمریکا و خروج انگلستان از اروپا ضربه خوردند ثابت می کند که اتوریتاریزم از هیچ بوجود نمی آید. عوامفریبان نمی توانند در محیطی که دارای نهاد های کار آمد، منصف و درست است قد علم کنند. فقط زمانی تهدید دمکراسی امکان پذیر است که مردم اطمینان خود را نسبت به این نهاد ها از دست بدهند.

بدین دلیل است که ائتلاف طبقه ممتاز حول گروهی از مفسدین برای حفظ نظام قدیم محکوم به شکست است و میرود که شرایط برای ظهور شخصی که کل کشور را به مخاطره می اندازد مهیا شود.

* خبرنگاران سایت اینترسپت که اولین نسخه این متن را چاپ کرده است. گلن گرینوالد نویسنده کتاب « جایی برای مخفی شدن نیست کسی که در جهان از ماجرای اسنودن پرده برداشت» .انتشارات جی سی لاتس. پاریس ۲۰۱۴

١-
Marina Lopes, « Brazilian President Temer survives a vote to suspend him on corruption charges », The Washington Post, 2 août 2017.

٢-
Lire Anne Vigna, « Au Brésil, la crise galvanise les droites », Le Monde diplomatique, décembre 2017.

٣-
Lire Lamia Oualalou, « Les évangélistes à la conquête du Brésil », Le Monde diplomatique, octobre 2014.

۴-
Lire Anne Vigna, « Au Brésil, les ramifications du scandale Odebrecht », Le Monde diplomatique, septembre 2017.

این نوشته در همکاری مشترک میان انسان شناسی و فرهنگ و لوموند دیپلماتیک منتشر می شود