قطعنامه لیوواردن

قطعنامه لیوواردن (استفاده مجدد سازگار از میراث ساخته شده)

استفاده مجدد سازگار از میراث ساخته شده: حفظ و تقویت ارزش های میراث ساخته شده ی ما برای نسلهای آینده

مقدمه

با مشخص شدن نقش مهم و حیاتی استفاده مجدد از میراث در حال تغییر[۱] ، در آینده توسعه شهرها و ارتقا ارزش های دارایی های فرهنگی، بررسی ها و تحلیل های این موضوع در مجامع بین المللی و ملی به ویژه در اروپا،گسترش یافت و تلاش شد که هرچه بیشتر به ابعاد عملیاتی شدن این فرایند و شیوه های مداخلات درست و چالش های آن پرداخته شود. یکی از مهمترین رویدادها در رابطه با این موضوع کنفرانس عمومی “استفاده مجدد سازگار و تحول میراث ساخته شده” در ۲۳ نوامبر ۲۰۱۸ در لیوواردن ، پایتخت فرهنگی اروپا در آن سال است که پس از آن بیانیه لیوواردن[۲] اتخاذ شد. در این بیانیه استفاده مجدد سازگار به عنوان یک استراتژی جهت حفظ و ارتقا ارزش های دارایی های میراثی در حال تغییر از یک سو و پتانسیلی برای توسعه شهرها و روستاها از دیگر سو، معرفی می شود. این بیانیه عنوان می کند که ساختارهای ساخته شده موجود، یک منبع غنی بالقوه و دارای ارزش های ارزش های معنوی، فرهنگی، اجتماعی، و اقتصادی قوی است که در پی تغییرات جوامع و اقتصاد وابسته به آن، امروزه مورد استفاده قرار نمی گیرد و یا توانایی تداوم کاربری خویش را نداشته است. اما در طول سال میراث فرهنگی اروپا (سال ۲۰۱۸)، در یک چارچوب ابتکاری تحت عنوان میراث در تغییر، استفاده مجدد فضاهای موجود برای بازسازی مناطق شهری و روستایی و مزایای آن، روش های صحیح مداخله، چالش ها و موانع اجرای آن مورد بحث قرارگرفت. در واقع هدف این بیانیه جمع آوری تجارب گذشته و تامل در روشهای صحیح مداخلات و به وقوع پیوستن پروژه های کارآمد استفاده مجدد سازگار بر تمرکز بر تغییر فضاهای نظامی و مذهبی بود.

متن قطعنامه لیوواردن

اروپا دارای یک محیط ساخته شده غنی و چند وجهی است که دارای ارزشهای معنوی ، فرهنگی ، اجتماعی و اقتصادی قوی می باشد. به دلیل تحولات در اقتصاد و جوامع ما ، بسیاری از مکانهای میراثی ، چه ثبت شده باشند و چه نشده باشند ، امروزه مورد استفاده قرار نمی گیرند یا عملکردهایی را که در ابتدا برای آنها ساخته شده بودند نیز از دست داده اند – به ویژه مکان های صنعتی ، مذهبی، نظامی و همچنین ساختمان های معاصر از نیمه دوم قرن بیستم.

با این حال، بناهای میراثی که عملکرد اصلی خود را از دست داده اند، هنوز تجسمی از ارزشهای فرهنگی، تاریخی، فضایی و اقتصادی هستند. استفاده مجدد سازگار خود را به عنوان یک استراتژی با هدف حفظ عناصر حاوی این ارزش ها ارائه می دهد، در عین حال مکان را برای استفاده های جدید نیز تطبیق می دهد. بنابراین کاربری های جدید در یک گفتگوی فعال و معنادار با ارزش های میراثی به هم می پیوندند.

در طول سال میراث فرهنگی اروپا، در چارچوبی ابتکاری با عنوان میراث در تغییر: تصور مجدد فضاهای صنعتی، مذهبی و نظامی برای بازآفرینی مناطق شهری و روستایی، مزایای استراتژی های استفاده مجدد سازگار و همچنین شیوه های مفید، چالش ها و موانع اجرایی آنها به شدت مورد بحث قرار گرفته است. بیانیه حاضر با هدف جمع آوری درسهای آموخته شده در طول سال ها و تأمل در اقدامات خوب حمایت از مداخلات با کیفیت، ارائه شده است.

مزایای چندگانه استفاده مجدد از میراث ساخته شده ی ما

از طریق نوسازی و تحول هوشمند، سایت های میراثی می توانند کاربردهای جدید، مختلط یا گسترده ای پیدا کنند. در نتیجه، ارزش اجتماعی، زیست محیطی و اقتصادی آنها افزایش می یابد در حالی که به اهمیت فرهنگی آنها نیز افزوده می شود.

• جنبه های فرهنگی: سایت های میراثی معمولاً نقاط شاخص فضایی و اجتماعی هستند که به لندسکیپ(چشم انداز) شخصیت می دهند. آن ها حس مکان را ایجاد می کنند و تعیین کننده اصلی هویت محلی و منطقه ای هستند. با حفظ میراثمان ، استفاده مجدد سازگار می تواند ضمن پاسخگویی به نیازهای جوامع چند قومیتی و چند فرهنگی به حفظ و تقویت درک مردم از سنت ها و تاریخ خود و فراهم کردن چشم اندازهایی برای آینده نیز کمک کند.
• جنبه های اجتماعی: استفاده مجدد سازگار از میراث ساخته شده ما می تواند با باز کردن فضاهای بسته یا بلا استفاده برای عموم، پویایی اجتماعی جدیدی را در مناطق اطراف خود ایجاد کند و از این طریق به بازآفرینی شهری کمک کند. این پروژه ها فرصتی را فراهم می کنند تا شهروندان را در شکل گیری محیط زندگی خود مشارکت داده و در نتیجه احساس مکان و دموکراسی بیشتری ایجاد کنند. علاوه بر این، استفاده مجدد از میراث می تواند زمینه را برای مدرسهو  برنامه های آموزشی فراهم کند. بنابراین استفاده مجدد سازگار اهرمی کلیدی برای انسجام بیشتر مناطق، چه در مناطق شهری و چه در مناطق روستایی است.
• جنبه های زیست محیطی: استفاده مجدد از میراثِ مان باعث کاهش مصرف مصالح ساختمانی و صرفه جویی در انرژی تجسم یافته[۳] می شود و پراکندگی شهری را محدود می کند. این مساله غالباً فرصتی را برای انجام تقویت عمیق انرژی[۴] و در نتیجه ساخت ساختمانهایی با عملکرد بهتر و عایق آب و هوا را فراهم می کند. علاوه بر این، پروژه های با کیفیت بالا با توجه به ذات خود، قابلیت استفاده، انعطاف پذیری و سازگاری طولانی مدت با نیازهای آینده را تضمین می کنند بنابراین استفاده مجدد سازگار به ایجاد شهرهای مقاوم و پایدارتر و استفاده از اصول چرخه اقتصاد  در محیط ساخته شده کمک می کند.
• جنبه های اقتصادی: استفاده مجدد از میراث ساخته شده ما می تواند به افزایش جذابیت مناطق کمک کند. از یک طرف، معماری با کیفیت یکی از عوامل اصلی برند تجاری مکان، ایجاد شغل و رشد به ویژه در بخش گردشگری است. از طرف دیگر، کاربری های جدید، استفاده کننده های جدیدی ایجاد می کند و مناطق را در شبکه های اقتصادی جدید قرار می دهد. مکانهای میراثی مورد استفاده مجدد ، مکانهای جداگانه را متوقف می کند و می توانند به عنوان کاتالیزور در یک زمینه گسترده تر عمل کند.

برای فرآیندهای هوشمند و مبتنی بر کیفیت

پروژه های استفاده مجدد سازگار، چالش های خاصی را در طول چرخه زندگی آنها ایجاد می کند. فرایندهایی که از انعطاف پذیری، رویکردهای مشارکتی، نوآوری، کیفیت، تیم های چند رشته ای، دوام مالی و داستان پردازی خوب  اطمینان حاصل می کنند، می توانند در طولانی مدت به پروژه های موفق کمک کنند.

• انعطاف پذیری با توجه به چارچوب و استانداردهای نظارتی: ارتقاء میراث ساخته شده ما به استانداردهای فعلی از نظر دسترسی، ایمنی و بازده انرژی چالش های زیادی را ایجاد می کند. ممکن است اعمال دقیق برنامه ریزی و مقررات ساختمان از بروز راه حل های خلاقانه جلوگیری کرده و کیفیت پروژه ها را تضعیف کند. انعطاف پذیری باید در برنامه ریزی ها و بدنه دولت محلی ایجاد شود.

• مشارکت شهروندان: اینکه کدام میراث حفظ شود، تخریب شود یا دوباره استفاده شود باید به روشی مشارکتی و دموکراتیک مورد بحث قرار گیرد. مشاوره با شهروندان روش خوبی برای جلب حمایت از سرمایه گذاری مالی و اطمینان از مطابقت پروژه با نیازهای محلی است.

• استفاده موقت: فضاهای خالی می تواند یک روش عالی برای آزمایش استفاده های احتمالی در آینده باشد که شهروندان را درگیر کند و آگاهی از ارزش های ساختمان را افزایش دهد. علاوه بر این، استفاده موقت می تواند به حفظ ساختمان در یک شرایط خوب کمک کند. مداخلات استفاده مجدد سازگار، به ویژه اگر موقتی باشند باید تا حد امکان برگشت پذیر باشند تا امکان استفاده مجدد در آینده یا بازگشت به شرایط اولیه ساختمان فراهم شود.

• مسئولیت فعال مقامات ذیصلاح عمومی: روند تجزیه و تحلیل مداوم، انتخاب و حفاظت قانونی از ساختمانهای ذکر شده، نیاز به توجه فعال مقامات ذیصلاح عمومی دارد. بنابراین جاه طلبی ها برای استفاده مجدد سازگار می تواند در برابر الزامات ناشی از قوانین میراث آزمایش شود و به روشی مسئولانه ادغام شود.

• تهیه مبتنی بر کیفیت: رویه های انتخاب پروژه باید به روشنی بر روی کیفیت با استفاده از مناقصه مناسب اقتصادی برای اعطای قرارداد متمرکز شود. مسابقات طراحی معماری بهترین راه سفارش خدمات معماری است.

• تیم های چند رشته ای و رویکردهای همکاری: مسئولیت تصور مجدد میراث ساخته شده ما توسط بسیاری از ذینفعان به اشتراک گذاشته شده است. برای بحث در مورد امکانات فنی، اقتصادی و حقوقی و حل منافع متناقض احتمالی، به تیم های چند رشته ای نیاز است که از همان ابتدای پروژه به روشی مشترک کارکنند.

• توانایی مالی: برای امکان استفاده مجدد در طولانی مدت، اطمینان از سازگاربودن حفظ ارزش های میراثی با الزامات اقتصادی پروژه (بازسازی ، بهره برداری و نگهداری ساختمان) بسیار مهم است.

• داستان پردازی خوب: استفاده از تمام فرصت های ارائه شده توسط فن آوری های دیجیتال، کلید انتقال تاریخ مکان و ارتقا ارزش میراث است.

گفت و گویی میان میراث و معماری معاصر

گفتگوی بین گذشته، حال و آینده از ویژگیهای بارز پروژه های استفاده مجدد است. پروژه معماری، امور را  ملموس می کند و لحظه مناسبی را برای بحث در مورد امکان های مختلف به وجود می آورد.

• گفتگوی انعکاسی بین گذشته، حال و آینده: استفاده مجدد باید امکان میانجی گری و ایجاد تعادل بین عناصر میراث و مداخلات جدید را فراهم کند که این موضوع از طریق سنجش معقول و معنی دار منافع، هوشمندانه به کاربردهای آینده مربوط می شود.

• رویکرد چند مقیاسی و چند سرزمینی: مکانهای میراثی باید در بافت وسیعتر و پیرامونیشان (منطقه و شهر) درک شوند تا ضمن پاسخگویی به چالشهای دسترسی و پویایی، ادغام آنها در محیط شهری و چشم انداز طبیعی کاملاً در نظرگرفته شود. با گشودن مکان میراثی به بافت اطراف، می تواند پویایی جدیدی ایجاد کند و از این طریق به بازسازی بافت شهری کمک کند.

• رویکرد مورد به مورد و دانش بنیان: ذینفعان مختلف مسائل و امکانات متعددی را برای هر پروژه به ارمغان می آورند به طوری که رویکردهای استاندارد و راه حل های “متناسب با همه” غیرممکن است. برعکس، پروژه های استفاده مجدد، نیاز به راه حل های معماری اختصاصی، مبتنی بر ارزیابی دقیق از ماهیت خاص ساختمان موجود با استفاده از روش های مناسب بر اساس یک دید جامع و یکپارچه از میراث فرهنگی دارند. درک عمیق و کامل ساختمان و “مکان” تاریخی آن پیش شرط بررسی تغییرات احتمالی در یک ساختمان خاص و ارائه پیشنهاداتی برای فرم های جدید مرتبط با آن است.

استفاده مجددسازگار از میراث ساخته شده ی ما، مزایای متعددی را برای افراد و جامعه، برای نسل های حال و آینده به ارمغان می آورد. با این حال ، هنوز هم می توان آن را به عنوان یک گزینه امکان ناپذیر در نظر گرفت، در حالی که برنامه ریزی و مقررات ساختمانی ممکن است مانع توسعه پروژه های استفاده مجدد شود. حساس کردن همه ذینفعان – مقامات محلی و منطقه ای، بخش مالی، مالکان و متخصصان میراث فرهنگی – از مزایا و چالش های ذاتی چنین پروژه هایی است و برای پرورش “آموزش همتا به همتا [۵]” در سراسر اروپا مهم است زیرا بسیاری از روش های خوب و راه حل های موجود از قبل وجود دارد.

استفاده مجدد سازگار مستلزم اتخاذ نگرش “زنده” در برابر محیط ساخته شده ما است. نگرشی که میراث ساخته شده ما را منظره ای ساخته بشر می داند که می تواند در صورت لزوم دوباره کار و مدلسازی شود، این نگرش از نیازهای اجتماعی، فرهنگی، زیست محیطی و اقتصادی زمان ما شروع شود. با این کار، میراث ساخته شده ما می تواند با روشی معنادار و خلاقانه در جامعه معاصر ادغام شود و از این طریق به روشی پایدار برای نسل های آینده حفظ شود.

همانطور که در بیانیه داووس[۶] یادآوری می شود، “میراث فرهنگی یکی از اجزای اساسی و با کیفیت بالای فرهنگی  است”.استفاده مجدد سازگار از میراث ساخته شده ما در بیانیه داووس، خود را به عنوان یک استراتژی ضروری برای پاسخگویی به چالشهای بیان شده و دستیابی به Baukultur با کیفیت بالا در اروپا، به عنوان “یک رویکرد جدید و سازگارانه برای شکل دادن به محیط ساخته شده ما”  معرفی می کند که ریشه در فرهنگ دارد، انسجام اجتماعی ایجاد می کند، پایداری محیط را تضمین می کند و به سلامت و رفاه همه کمک می کند.

• Heritage in transition
• Leeuwarden Declaration
• انرژیِ تجسم‌یافته (embodied energy) به جمعِ همه‌ی انرژی‌هایِ لازم برایِ تولیدِ یک کالا یا سرویسِ معین طیِ چرخه‌ی حیاتِ آن گفته می‌شود.
• Deep energy retrofit‎)) یک تجزیه و تحلیل کل-‌سازی و فرایند ساخت و ساز است که با استفاده از «طراحی یکپارچه» نسبت به روش‌های سنتی تقویت انرژی، میزان بیشتری در انرژی صرفه جویی می‌کند.
• peer-learning
• Davos Declaration

مصوب ۲۳ نوامبر ۲۰۱۸ در لیوواردن (هلند)