سوئیس و یهودیان در جنگ جهانی دوم

سوئیس و یهودیان در جنگ جهانی دوم

سیما مقتدر

اشاره – از وقایع مهم تاریخی که در قرن گذشته میلادی رخ داده و خاطره تلخ آن به سختی از ذهن ما دور میشود وقوع جنگ جهانی دوم است این جنگ در سالهای ۱۹۳۹-۴۵قسمت وسیعی از اروپا را در بر گرفت و علاقه بر ایجاد ویرانی های فراوان، پیش از ده ها میلیون نفر گشته شدند. پس از خاتمه جنگ تا امروز در کمیسیون های متعدد، نقش کشورهای درگیر و شرکت کننده در این جنگ و جبران خسارت های ناشی از آن بررسی می شود. یکی از این کمیسیون ها در آخرین روزهای سال میلادی ۱۹۹۹ عملکرد کشور سوئیس را در جنگ جهانی دوم مورد بررسی قرار داده است .

متن حاضر ترجمه ای از گزارش این کمیسیون به نقل از روزنامه “زوددویچه زایتونگ” (دسامبر ۱۹۹۹) می باشد.

***

کشور سوئیس در جنگ جهانی دوم با سیاست خود در مقابل پناهندگان، از هرگونه کمکی به هزاران انسان در معرض نابودی خودداری ورزید. در آن زمان سیاست سوئیس سخت متاثر از تفکر ضد یهودی و مبارزه علیه نفوذ بیگانگان بود. گروهی از کارشناسان بین المللی به ریاست یکی از پروفسورهای سوئیسی در رشته تاریخ اعلام نموده اند که حداقل با ورود ۲۴۰۰۰ پناهنده که (اغلب آنها یهودی بودند) در مرز سوئیس مخالفت شده و به طور غیر مستقیم امکان نابودی آنها توسط حکومت نازی فراهم گشته است با توجه به اینکه از بسیاری از این قربانیان سندی در دست نیست احتمالاً تعداد آنها بیش از این رقم می باشد.

کمیسیون بی طرفی بنام “برگیر” که در دسامبر ۱۹۹۶ از طرف کشور سوئیس ماموریت بررسی نقش این کشور را در جنگ جهانی دوم بر عهده داشت، در جلسه ای قبل از شروع هزاره جدید میلادی گزارش ۳۵۰ صفحه ای خود را ارایه نمود. این گزارش قضاوت سخنی بر عملکرد سوئیس دارد: “علاوه براین که مقامات سوئیسی بعد از سال ۱۹۴۲ موانعی جهت عدم ورود پناهندگان یهودی فراهم ساخته اند، ساخته یا ناخواسته به حکومت نازی در دستیابی به اهدافش نیز کمک کرده اند.” این برخورد سوئیس به عنوان حالت اضطراری تلقی نمی شود و این کارشناسان معتقدند دلیلی مشاهده نمی شود که گشایش مرزها ، حمله متحدین یا مشکلات اقتصادی را موجب می شده است. اما آنجا که بین مامورین دولتی واهالی سوئیس افراد انسان دوست و شجاعی هم وجود داشتند که با وجود تمام ممنوعیت ها، به فراریان یهودی به صورت غیر مجاز پناه می دادند، تعداد پناهندگان جنگ جهانی دوم در سوئیس به بیش از ۵۱۰۰۰ نفر رسید. از این تعداد حدود ۲۱۰۰۰ نفر یهودی بودند . دشوارترین زمان وقتی بود که مرزهای سوئیس در سال ۱۹۴۲ به روی پناهندگان بسته شده بود. زیرا در این هنگام ، مقامات سوئیسی از کشتار جمعی یهودیان در آلمان مطلع شده بودند و آخرین امید فراریان، ورود به سوئیس بود.

در قسمتی از گزارش این کمیسیون آمده است : تنها در ژوئیه ۱۹۴۴ ، پس از قربانی شدن بسیاری از انسان ها، سوئیس با پناهنده شدن یهودیان به این کشور موافقت کرد. اما مقامات سوئیسی در کنار این موافقت کماکان خواستار خروج هر چه سریع تر یهودیان از سوئیس بودند. از نظر سوئیس بسیاری از غیر نظامیان فراری، پناهنده نبودند بلکه خارجیان ناخوانده برای این کشور محسوب می شدند. یهودیان هم فقط به دلیل نژادی به عنوان پناهنده پذیرفته می شدند و هزینه زندگی در اقامت آنها توسط کمک های اجتماعی یهودیان دیگر تامین می شد. برای مقامات سوئیسی بسیار مهم بود که کسی به کشور آنها پناهنده نشود. در سال ۱۹۳۸ حکومت نازی به درخواست دولت سوئیس ، گذرنامه یهودیان را جهت شناسایی سریعتر آنها به علامت “J”ممهور نمود.( “J” در زبان لاتین حرف اول واژه ای به معنای “یهودی” میباشد) بر اساس گزارش ارائه شده اگر این مهر بر روی گذرنامه زده نمی شد. بسیاری از قربانیان حکومت نازی می توانستند قبل از سال ۱۹۴۲ از طریق سوئیس یا کشورهای دیگر از مرگ نجات یابند . کمیسیون “برگیر” به این نتیجه رسیده است که استفاده از علامت “J” و سایر تصمیماتی که برای پناهندگان اخذ شده بود تماماً با قوانین آن زمان سوئیس در تضاد بوده است.
در عین حال گزارشی که توسط بی بی سی تهیه شده حاوی مطلب دیگری است . در این گزارش به نقل از کارشناسان آمده است که عبور قطارهای حامل یهودیان رانده شده از مقصد ایتالیا و فرانسه، از طریق کشور سوئیس فاقد هر گونه پایه و اساس می باشد.
پس از انتشار گزارش کمیسیون “برگیر” در آخرین روزهای سال ۱۹۹۹، رئیس جمهور وقت سوئیس ، خانم روت درایفوس (Ruth DreifuB) که خود از یک خانواده یهودی می باشد از سیاست اشتباه آن زمان سوئیس در مقابل پناهندگان که دیگر هیچ وجه جبران پذیر نیست، عذرخواهی کرد.
جناح راست ملی سوئیس که معتقد به بی طرفی و غیر وابسته بودن سوئیس می باشد از تاریخ نویسان چپ گرای داخلی و خارجی انتقاد نمود و اظهار داشته چگونه آنها به خود اجازه می دهند اکنون درمورد عملکرد مقامات دولتی سابق قضاوت کنند.

افق بینا، ارگان انجمن کلیمیان تهران