فرّخ امیرفریار
عصر سلحشوران گذشته است؛ عصر سفسطه‌گران، اقتصاددانان و حساب‌گران جانشین آن شده است.
نوشته‌های مرتبط
(ادموند برک، تفکراتی درباره انقلاب فرانسه [۱۷۹۰ م])
دانشنامه جهانی‌شدن. زیر نظر جورج ریتزر. سرپرستان ترجمه فارسی: نورالله مرادی و محبوبه مهاجر. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، ۱۳۹۵. ۳ ج: ۳۰۵۵ ص. ۹۹۰۰۰۰ ریال.
«جهانی‌شدن» از بحث‌انگیزترین موضوعات زمانه ماست و مخالفان و موافقان فراوان دارد. به نوشته ریتزر پیش از دهه ۱۹۹۰ اصطلاح «جهانی‌شدن» را به صورتی کاملاً اتّفاقی به کار می‌بردند امّا معمولاً سال ۱۹۹۰ را نقطۀ عطف استفاده فراوان از آن و کاربُردش در موضوع تغییرات مؤثر بر کلّ جهان می‌دانند.
البته جهانی‌شدن در مفهوم وسیع آن سابقه‌ای طولانی دارد؛ به نحوی‌که گاه‌شمار آغاز کتاب شروع آن را ۵۵۰ پیش از میلاد ذکر کرده آن‌هم با نام کورش، پادشاه بزرگ هخامنشی؛ به این دلیل که او بنیادگذار نخستین سازمان خدمات پُستی در دنیا بوده است.
جورج ریتزر (George Ritzer) انفجار آثار درباره این موضوع را زمینه‌ساز تدوین دانشنامه جهانی‌شدن دانسته و گفته ضرورت داشته تا معنای جامع‌ومانعی از این مجموعه معارف که به شکل شگفت‌انگیزی بیشتر می‌شود، به دست آید. معمولاً می‌خواهند جهانی‌شدن را به تغییرات مؤثر بر کلّ جهان ربط دهند. هرچند بخش عمده آثار مربوط به جهانی‌شدن همچنان در حوزه مباحث اقتصادی است ولی اکنون دامنه آن چنان گسترده شده که موضوع‌ها و دگرگونی‌های بی‌شماری را در بر می‌گیرد.
به‌ویژه به دلیل وقایع ناگوار اقتصادی در دهه اخیر توجّه به موضوع جهانی‌شدن و حساسیت‌های موافقان و مخالفان آن افزایش یافته است؛ مثل رکود بزرگ که در سال ۲۰۰۷ آغاز شد و آثارش همچنان باقی است یا بحران حوزه مالی یورو (مشخصاً در یونان) و مشکلات زیست‌محیطی در بسیاری کشورها. چنین مسائلی اکنون یکی از دغدغه‌های اصلی مردم و حکومت‌هاست.
دانشنامه جهانی‌شدن کتاب مرجعی سه‌جلدی است که زیر نظر جورج ریتزر (متولّد ۱۹۴۰) تألیف شده است، دانشمندی که آثار متعددی در زمینه جهانی‌شدن دارد و از صاحب‌نظران این پهنه است. اصل کتاب در سال ۲۰۱۲ منتشر شده است. این دانشنامه افزون بر شش‌صد مدخل دارد و بیش از چهارصد تن از استادان و پژوهشگران علوم اجتماعی با دیدگاه‌های گوناگون آن‌ها را تألیف کرده‌اند. تلاش سرپرستان ترجمه فارسی و ناشر کتاب در ترجمه، ویرایش و انتشار سریع کتاب ستودنی است. همچنین باید اشاره کرد که ناشر قیمت مناسبی برای کتاب در نظر گرفته که بسیار پایین‌تر از بهای امروز کتاب‌هاست.
نگاهی به مدخل‌های کتاب نشان می‌دهد که این دانشنامه چه پهنه وسیعی را در بر می‌گیرد: از آب گرفته تا اتحادیه‌های سیاسی و مسائل اقتصادی و بازی‌های المپیک و بهداشت تا همبرگر مک‌دونالد و قهوه استار باکس.
در اینجا اشاره به یک نکته ضروری است. اکنون اینترنت به یک مرجع تبدیل شده و همه برای یافتن اطلاعات در تمام زمینه‌ها به آن مراجعه می‌کنند. گه‌گاه شنیده می‌شود که با وجود چنین امکانی دیگر نیازی به انتشار کتاب‌های مرجع نیست. در برابر این گفته باید یادآور شد که دست‌کم به سه دلیل انتشار کتاب‌های مرجع ضروری است: نخست آن‌که کتاب‌های مرجع معتبر نظیر دانشنامه جهانی‌شدن زیر نظر افرادی معتبر و مطلع تألیف می‌شود. بسیاری از افرادی که مثلاً در همین موضوع جهانی‌شدن به اینترنت مراجعه کنند، ممکن است شناختی از پژوهشگران و صاحب‌نظران این حوزه نداشته باشند و در انتخاب مقالات مردد بمانند یا مقاله‌های غیرمعتبر و ضعیفی را انتخاب کنند؛ دوم این‌که ترجمۀ فارسی بسیاری از مطالب در اینترنت دقیق و روشن نیست و این تفاوت دارد با مقاله‌هایی که توسط مترجمان باصلاحیت ترجمه و سپس ویرایش شده است؛ و نکته سوم که شاید از نظری مهم‌تر از دو نکتۀ پیش‌گفته باشد، این است که کتاب‌های مرجع تخصّصی اساساً به خواننده قدرت دید و نحوه نگرش به آن موضوع را می‌دهند.
خواننده با تورق این کتاب و درنگ بر مدخل‌هایش تصوّری روشن از موضوع جهانی‌شدن می‌یابد. همچنین با خواندن مدخل‌های آن موضوع‌هایی را که بارها با آن برخورد کرده بوده، از منظر جهانی‌شدن درک می‌کند. مثلاً موضوع آب را در پهنه جهانی آن می‌بیند. به‌ویژه برای خوانندگان جوان و کمترآشنا با جهانی‌شدن که با گلگشت در این کتاب با جنبه‌های متنوعی از موضوع آشنا می‌شوند. اساساً به دلیل زنده و به‌روز بودن بسیاری از مدخل‌های این کتاب تورق و مطالعه بسیاری از مدخل‌ها برای خوانندگان آموزنده و لذت‌بخش خواهد بود.
