انسان شناسی و فزهنگ
انسان شناسی، علمی ترین رشته علوم انسانی و انسانی ترین رشته در علوم است.

ددم قورقود- اوچونجو بوی- قام بورانین اوغلو بامسی بئیرک (۳)

تلخیص: محمد رزاقی

باییندیر خان اوغوز بگلرینی باشینا توپلامیشدی. بای بورا، قازان خاندان ایسته ییر، دوعا ائده‌رک تانریدان بای بورایا بیر اوغول دیله سینلر. بای بئجان(بیجان) بونو گؤرجک، دئییر: بگ‌لر، منیم اوچون ده بیر دعا ائدین، تانری منه بیر قیز وئرسین. تانری قیز وئرسه سیز تانیق اولون بو قیز بای بورانین اوغلونا کبین کسمه اولسون.

نئچه آی کئچدی. تانری بای‌بورایا بیر اوغول بای ‌بئجانا بیر قیز وئردی.

اوغوز بگلری بونو ائشیتجک چوخ سئویندیلر. بای‌بورا بزیرگانلاری یانینا چاغیریب، امر ائله‌دی:« گئدین روم ائلینه، منیم اوغلوما یاخشی ارمغانلار گتیرین.»

بزیرگانلار گئجه گوندوز یول گلیب ایستانبولا یئتیشدیلر. بیر دنیز قولونو، بیر بوز آیغیر، بیر آغ توزلو قاتی یای، بیر آلتی‌پرلی گورز آلیب، یولا دوشدولر.

بای‌بورانین اوغلو، گون‌گله بؤیودو. اون‌بئش یاشینا دولدو. بیر گون بای‌بورانین اوغلو اووا چیخمیشدی.

قارا دربند سرحددینده بئش یوز کافر بزیرگانلارین اوستونه تؤکولوب، اونلاری قارت ائتدیلر. بونلارین بیری قاچیب اؤزونو اوغوزا یئتیرسین.

گلیرکن بای‌بورا بگین اوغلونا توش گلدی. اوندان یاردیم ایسته‌دی. بای‌بورا بگین اوغلو یانیندا اولان ایگیتلرله یولا دوشدولر. کافیرلر اؤز آرالاریندا پوللاری بؤلنده بونلار یئتیشدیلر. بوتون کافیرلری قیلینجدان کئچیردیلر.

بای‌بورانین اوغلو بو ایشدن سونرا باباسی نین ائوینه گلدی. بزیرگانلار دا گلدیلر.

بای‌بورا بزیرگانلاری گؤروب سئویندی. بزیرگانلار ایچری گیریب سالام وئررکن اوغلانی تانیدیلار. گلیب، اؤنجه اونون الیندن اؤپدولر. بای‌بورا بو ایشین ندنینی سوروشدو: بزیرگانلار باشلارینا گلنلری سؤیله‌دیلر. بای‌بورا بونو بیلیب اوغوز بگلرینی چاغیریب قوناقلیق وئردی.

دده قورقود گلیب، اوغلانا بامسی‌بئیرک آدینی قویوب دئدی:« آدینی من وئردیم. یاشینی تانری وئرسین.» اوغوز بگلری‌ده « بو آد، بو ایگیده موبارک اولسون» دئدیلر.

گونلردن بیرگون بئیرک اووا چیخمیشدی. بیر جئیرانی اوولاماق ایسته‌ییر اونو قووارکن بانی‌چیچه‌یین قیرمیزی چادیرینا توش گلیر. بانی‌چیچکله تانیش اولوب بیربیرلریله سئویشیرلر.

بئیره‌گین آتاسی اوغلونو چاغیریب اونون ائولنمه‌گیندن سؤز آچیر. بئیرک، بای‌بئجانین قیزی بانی‌چیچه‌گی آتاسیندان ایسته‌ییر. بای‌بورا بوتون اوغوز آغ‌ساققاللارینی چاغیریر، بؤیوک بیر قوناقلیق وئریر. دانیشیقلاردان سونرا دده قورقودون ائلچی گئتمه، اؤنریسی وئریلیر.

بانی‌چیچه‌گین بیر دلی‌قوچار آدلی قارداشی وار. باجیسینی ایسته‌ین آدامی، اؤلدورردی. دده قورقود گلیب دلی دلی‌قوچارین گؤیلون آلدی. توی باشلاندی.

گئچمیشده اوغوز بویلاریندا ائوله‌نن بگ اوخ آتاردی. اوخو دوشن یئرده چادیر قوراردی. بئیرک ده بو ایشی گؤروب چادیر قوردو، گوندوز یئییب ایچندن سونرا شیرین یوخویا گئتدیلر.

بایبورد قالاسی‌نین بگینه خبر وئردیلر. بای‌بئجان سنه وئره‌جه‌یی قیزی، بئیره‌گه وئردی. کافر امر ائله‌دی یئددی یوز آتلی گلیب بئیرکله اوتوز دوققوز ایگیدینی توتوب الی قولو باغلی آپاردیلار.

یارین گلیب گؤردولر بئیره‌گین چادیریندان خبر یوخ. کئشیکچی‌ ده اؤلوب. هامی قارا گئیدی. بوتون اوغوز خالقی بئیرک اوچون یاس توتدولار. اون آلتی ایل کئچدی. بئیره‌گین اؤلوسو دیریسی تاپیلمادی.

یالانچی اوغلو یالتاجیق بو ایللرده بانی‌چیچه یه ائلچی گؤندرمیشدی. کیچیک توی اولوب، بؤیوک تویا دا سؤز وئریلمیشدی.

بویاندان بئیره‌گین آتاسی بزیرگانلاری چاغیریب دئدی:«بئیره‌گین اؤلوسونون خبرینی منه گتیرین.»

بزیرگانلار گلیب بایبورد قالاسیندا بئیره‌گی تاپیپ. اولوب، بیتنلری اونا دئدیلر.

کافیر بگین قیزی بئیره‌گی قالادان قورتاریر. بئیرک ده سؤز وئریر سونرا گلیب، بو قیزی‌ دا آلسین.

بئیرک اؤز بوز آیغیرینی تاپیپ، یوردونا ساری گلیر. یوردلارینا یاخینلاشارکن بیر اوزان گؤرور. آتی اوزانا وئریب اونون سازینی آلیر. گلیب یوردونا گؤردو بوتون قوهوملاری قارا گئییبلر. کؤهنه بیر دوه چولونو تاپیپ، دلدی بوغازینا کئچیرتدی. اؤزونو دلیلی‌یه ووردو.

تویا گلدی. جاوانلار ییغیشیب اوخ آتیردیلار. یالینجیق اوخ آتارکن بئیرک اونونلا باش‌باشا قویوب اوخ یاریشینا کئچدی. یاریشی اوتوب قازانین یانینا آپاردیلار. قازان دئدی:«دلی اوزان، نه ایستیه‌ییرسن؟»

بئیرک دئدی:« قارنیم آجدیر، منی دویورون.» قازان‌خان دئدی:« قویون ایسته‌دیگینی ائتسین.»

بئیرک گلیب قیزلارین اوتاغینا. ساز چالدی، قیزلار اوینادی. سوندا بانی‌چیچک بئیره‌گی تانیدی. هامییا خبر وئریلدی.

بای‌بورا آغلاماقدان کور اولموشدو. بئیرک چیلیک بارماغینی قانادیب، آتاسی‌نین گؤزونه سورتدو. آتاسی‌نین گؤزلری آچیلدی. آتا-آناسی سئویندیلر.

اوغوز ایگیدلری آتلاندیلار. بایبورد قالاسینا گلدیلر. ناغارالار دؤیولدو. اوخلار آتیلدی. ساواش باشلاندی. قازان‌بگ شوکلی مه‌لیگی یئره سالدی. قارا تئکورو، دلی دوندار قیلینجیلا ووردو. قارا آسلان مه‌لیگی، قارا بوداق یئره سالدی.

بئیرک اوتوز دوققوز یولداشینی دوستاقدان چیخارتدی. بئیرکله اوتوز دوققوز یولداشی بیرلیکده توی ائتدیلر. دده قورقود گلیب قوپوز چالدی، اؤیود وئردی. بو دستانی قوشدو.

 

محمد رزاقی

دانشجوی کارشناسی ارشد: انیستیتوی تحقیقات جهان ترک- تاریخ ادبیات جهان ترک

 

axarsu.bulanmaz@gmail.com

http://anthropology.ir/node/23671

از همین نویسنده پیش از این در انسان شناسی و فرهنگ منتشر شده است

http://anthropology.ir/node/14952

http://anthropology.ir/node/23802

http://anthropology.ir/node/23935

http://anthropology.ir/node/18508

http://anthropology.ir/node/19899

http://anthropology.ir/node/24041

http://anthropology.ir/node/24183

http://anthropology.ir/node/25143