جهانی شدن ، فرهنگ، هویت

گل محمدی، احمد،۱۳۸۱، جهانی شدن ، فرهنگ، هویت، تهران: نشر نی

کتاب از سه فصل ( جهانی شدن، خاص گرایی فرهنگی ، باز سازی فرهنگ خویشتن) تشکیل شده است که با مقدمه کوتاهی از نویسنده در مورد خاص گرایی فرهنگی و انواع آن و همچنین این که فرضیه فرایند جهانی شدن خاص گرایی های فرهنگی را تقویت می کند، شروع می شود.

در فصل اول به تعریف و پیشینه و اهمیت جهانی شدن پرداخته شده است. از نظر نویسنده جهانی شدن معطوف به فرایندی است که در جریان آن فرد و جامعه در گستره ای جهانی با یکدیگر پیوند می خورند. در همین زمینه نظریه های جهانی شدن متفاوتی بیان می شوندکه دراین کتاب به سه نسل اول (افرادی نظیر سن سیمون ، دورکیم ، مارکس وکنت) نسل دوم که به نظریه جهانی شدن اجتماعی ، اقتصادی ، فرهنگی و سیاسی تقسیم شده است توضیح میدهد. نسل سوم که اغلب فرایند پر شتاب و گسترده جهانی شدن را در دهه های گذشته تجربه کرده اند ، سعی کرده اند نظریات دقیق تری ارائه کنند. همچنین در این فصل مصداق های جهانی شدن (جهانی شدن اقتصادی و فرهنگی و سیاسی) توضیح داده شده است. در فصل دوم خاص گرایی فرهنگی فرهنگی شدن جهان به دو بخش عام گرایی و خاص گرایی فرهنگی تقسیم می شود. رویکرد کتاب نسبت به عام گرایی فرهنگی این است که عام گرایی بر انطباق ، انعطاف، آمیزش ،تعدیل و تفاهم استوار و مناسب ترین و عملی ترین موضع گیری را هنگام برخورد با اطلاعات، افکار، ارزش ها و دیدگاه های جدید ، توسل به گفت وگو ، هم پذیری و دست کم همزسیتی می داند. در این قسمت مفاهیمی هم چون، همزیستی و آمیزش فرهنگی، دیالکتیک عام و خاص ، تحول و تعالی فرهنگی مطرح می شود. خاص گرایی فرهنگی شامل خاص گرایی قومی، ملی گرایی ، بنیاد گرایی دینی می شود و نتیجه گیری می شود که خاص گرایی فرهنگی واکنش هایی به فرایند جهانی شدن هستند. در فصل سوم بازسازی فرهنگی خویشتن ابتدابه خاص گرایی فرهنگی و واکنش هایی که نسبت به کاستی های جهان معاصر و به نابرابریه و تبعیض ها و تنافض های تجدد نشان می دهد بیان شده و سپس در بازسازی فرهنگی خویشتن مباحثی نظیر هویت جهانی شدن و هویت سازی سنتی -که عواملی چون فضا و مکان وزمان و فرهنگ را از عوامل هویت ساز در انسان می داند- بحران هویت و معنا ، بازسازی هویت در نهایت خاص گرایی فرهنگی واکنشی به بحران هویت و معنا بیان شده است. در انتهای این کتاب نتیجه گیری می شود که فرانید جهانی شده منابع هویت را هم بسیار افزون می کند و افراد به آسانی می توانند نیاز هویتی خود را تأمین کنند. و بر پایه علایق و جاینگاه خود ترکیب های مختلفی از منابع هویت ساز ایجاد کنند و یا اینکه منابع موجود و در دسترس را مطابق میل و سلیقه خود بومی و محلی کنند. این بومی کردن با نوعی احیای امر محلی و خاص پیوند می یابد. و می توان بیان کرد که جهانی شدن امکان بازتولید امر خاص را به صورتی دیگر فراهم می کند. با این حال جهانی شدن شرایط و امکانات جدیدی را فراهم می آورد. که هر فرد می تواند با استفاده از امکانات و شرایط ، هویت خود را بازسازی کند. که درنهایت منجر به تشکیل هویتهای سیال و پیچیده و چند گانه می شود که گرچه آرامش و امنیت موجود در جوامع سنتی را فراهم نمی کند ولی هزینه ای معقول بابت گسترش آگاهی اخلاقی و فرصت های گزینش هستند.