city skyline
مقدمه:
مدرنیته مفهومی است که مرزهای آن ناروشن و درون‌مایه آن در آمیخته با احساس است. به سادگی نمی‌توان این مفهوم را در رده مفاهیم علمی، فلسفی، سیاسی، اقتصادی، هنری یا تاریخی دسته‌بندی کرد (وبر، ۱۳۶۹: ۱۱). مفهوم مدرنیته در مسیر تاریخی خود، با مسئله تغییر شکل شهرها و رشد شهرنشینی و پیدایش نهادهای جدید اجتماعی، حضور مردم در عرصه های مختلف و ایجاد نظامهای قانونی همراه شده است. به تعبیری رساتر، شهر همچون جلوه‌گاه مدرنیته یا دستور عمل پنهان مدرنیته بروز و ظهور یافته است (جابری‌مقدم: ۱۳۸۴: ۲۵-۲۴). شهر، هم خاستگاه اصلی مدرنیته است و هم قهرمانش؛ هم دستورالعمل پنهان مدرنیته است و هم ایینه تمام‌نمای آن. در شهر است که مدرنیته به بالندگی می‌رسد و در عین حال، مدرنیته است که شهر را جلوه‌گاه خود می‌سازد. (جابری مقدم، همان: ۱۵۶).
نوشته‌های مرتبط
اولین قانون اساسی ایران حداقل در دو زمینه ی اصلی، به شهر و به بناهای شهر توجه میکرد: در زمینه ی ایمنی های فردی و مدیریت شهری . قانون به دنبال این بود که شهر کرمان همانند تبریز و شهر تهران همانند طبس به طور یکسان از موهبتهای طبیعی و از تواناییهای مالی و اداری بهره گیرند ، و البته چنین نشد. هر یک از شهر های ایران در طول این فاصله ی زمانی، سیری خاص را برای نوسازی و توسعه و برای باز زنده سازی بناهای قدیمی و بافت کالبدی سنتی پیمود. در پیمودن این سیرهای نابرابر و گاه متضاد ، دوعامل محلی و مرکزی مداخله داشتند. عامل محلی بدون توافقهای ضمنی با مرکز، کارایی نداشت و عامل مرکزی میتوانست بی کسب توافق مقامات محلی به احداث بناها و خیابانها، میدانها و محله های مسکونی و باغهای عمومی و …، اقدام کند. در واقع آنچه در ساخت شهرهای ایران دخیل بود نه قانون بلکه خواسته های فردی و شخصی بود و نتیجه ی آن شهری بود باز و پذیرنده ی دگرگونیهایی که پی آوردهایشان نه در طول زمان که در مکان محدود اجرای آنها و در ارتباط با بازدهی آنی آنها اندازه گیری میشد( فلامکی، ۱۳۶۶: ۲۱-۲۰).
به علاوه تغییرات اساسی در خصوصیات کالبدی و ویژگی های فرهنگی و اجتماعی شهرها و محله های ایران از اواخر دوره قاجار و انقلاب مشروطیت آغاز شد و از دهه ی ۱۳۰۰ شمسی با پذیرش مدرنیته و پیروی از الگوهای غربی، تغییرات وسیع تر آغاز شد. در این بخش و در ادامه مباحث مطرح شده تحولات شهری که طی ۱۰۰ سال اخیر و از اواخر دوره قاجار تا به امروز صورت گرفته مورد بررسی قرار می‌گیرد.
برای خواندن متن کامل مقاله روی فایل پیوست کلیک کنید: