انسان شناسی و فزهنگ
انسان شناسی، علمی ترین رشته علوم انسانی و انسانی ترین رشته در علوم است.

برگه داده های شهری (۲۳): آمل

پل معلق آمل

آمل شهری که در جلگه مازندران و در دو سوی رود هراز با ارتفاع ۷۶ متر از سطح دریا واقع شده است، به عنوان یکی از قدیمی‌ترین شهرهای ایران، قطب صنعت و قطب فرهنگی استان مازندران، پایتخت برنج ایران شناخته می شود. این شهر یکی از قدیمی‌ترین مراکز یکجانشینی و از شهرهای مهم ترابری، کشاورزی، گردشگری و صنعتی ایران است و از مهمترین شهرهای مرتبط به علم در تاریخ به شمار می‌اید. آمل شهری است که در چهار راه ارتباطی استان مازندران واقع شده، به گونه ای که از جنوب به پایتخت و از شمال به دریا منتهی می شود و دسترسی آن به غرب و شرق استان یکسان است. پیشینه این شهر به زمان آماردها بر می گردد و در تاریخ نوشتاری مانند شاهنامه نیز از مراکز مهم اتفاقات بوده است. آمل در زمان زیاریان و علویان پایتخت ایران و در زمان اشکانیان یکی از مراکز ایران بوده است. حرف «آ» در زبان ایرانیان قدیم کاربرد «ضد» داشته و «مُل» به معنی مرگ و «آمل» ترکیبی از ضد مرگ مانند امرداد و مرداد است. آمل به معنی بی مرگ است یعنی تو را مرگ مباد.

نام: آمل
نام های پیشین: آمارد، آمرد، آمنیوس، هفت‌شهر، همرو، آمرداد، آموی، آمله
استان: مازندران
مساحت شهر: ۲۱ کیلومتر مربع
مساحت شهرستان: ۳,۷۴۴ کیلومتر مربع
مساحت استان: ۲۳,۷۵۶ کیلومتر مربع
جمعیت شهر: ۲۷۱,۲۶۹

تحول جمعیتی شهر در صد سال اخیر:
رشد جمعیت شهر آمل قابل توجه است، زیرا تعداد آن که در ۱۳۳۵ حدود ۲۵۱۲۲ نفر بوده در ۱۳۶۵ حدود پنج برابر شده است. میانگین رشد جمعیت این شهر را سالانه حدود ۸/۴٪ نوشته‌اند. تحولات جمعیت شهر آمل از سال ۱۳۳۵ تا ۱۳۸۵ به شرح زیر است:

سال جمعیت رشد سالانه
۱۳۳۵ ۲۲۲۵۱ –
۱۳۴۵ ۴۰۰۷۶ ۵.۹
۱۳۵۵ ۶۸۹۶۳ ۵.۴
۱۳۶۵ ۱۱۸۲۴۳ ۵.۴
۱۳۷۰ ۱۳۹۹۲۳ ۳.۴
۱۳۷۵ ۱۵۹۰۹۲ ۲.۶
۱۳۸۵ ۲۰۱۰۴۴ ۴.۸

 

جمعیت شهرستان: ۳۷۰,۷۴۴
جمعیت استان:۳,۰۷۳,۹۴۳

ترکیب شهرستان(تعداد و اسامی شهرها، و تعداد روستاها):
۱- بخش مرکزی شهرستان آمل
• دهستان پایین‌خیابان لیتکوه
• دهستان هرازپی جنوبی
• دهستان دشت‌سر سفلی
• شهر: آمل
۲- بخش لاریجان
• دهستان بالا لاریجان
• دهستان لاریجان سفلی
• شهرها: رینه و گزنک
۳- بخش دابودشت
• دهستان دابوی جنوبی
• دهستان دابوی میانی
• شهر: دابودشت
۴- بخش دشت‌سر
• دهستان دشت‌سر غربی
• دهستان دشت‌سر شرقی
۵- بخش امامزاده عبدالله
• دهستان بالاخیابان لیتکوه
• دهستان چلاو
• شهر: امام‌زاده عبدالله
• شهر: آمل سر یا آملیه

کوچکترین و بزرگترین شهرهای استان از لحاظ جمعیتی:
ساری با ۲۹۶,۴۱۷ نفر (۱۳۹۰) پرجمعیت‌ترین شهر استان مازندارن است.
ترکیب استان (تعداد و اسامی شهرها و شهرستان ها):
استان مازندران شامل ۲۲ شهرستان به شرح زیر است:
بابلسر، جویبار، چالوس، سوادکوه، سوادکوه شمالی، ساری، آمل، بابل، بهشهر، تنکابن، رامسر، سیمرغ، عباس آباد، فریدون‌کنار، محمود‌آباد، میان‌دورود، نور، نوشهر، نکا، قائمشهر، گلوگاه، کلاردشت

استان مازندران دارای ۵۴ شهر به شرح زیر است:
آ
آلاشت، آمل

ء
ارطه، امام‌زاده عبدالله (آمل)، امیرکلا، ایزدشهر

ب
بابل (شهر)، بابلسر، بلده، بهشهر، بهنمیر

پ
پل سفید

ت
تروجن (شهیدآباد)، تنکابن

ج
جویبار

چ
چالوس، چمستان

خ
خوش‌رودپی، خرم‌آباد (مازندران)، خلیل‌شهر

د
دابودشت

ر
رامسر، رویان (نور)، رستمکلا، رینه

ز
زرگرمحله، زیرآب

س
سورک، ساری، سرخ‌رود، سلمان‌شهر

ش
شیرود، شیرگاه

ع
عباس‌آباد (شهر)

ف
فریم (شهر)

ق
قائم‌شهر

ک
کوهی‌خیل، کتالم و سادات‌شهر، کلارآباد، کلاردشت، کله‌بست، کیاسر، کیاکلا (سیمرغ)

گ
گتاب، گزنک، گلوگاه (بابل)، گلوگاه (مازندران)

م
محمودآباد (محمودآباد)، مرزن‌آباد، مرزیکلا

ن
نور (شهر)، نوشهر، نشتارود، نکا

فاصله شهر با مرکز استان: فاصله شهر آمل تا ساری ۷۳ کیلومتر است.
فاصله شهر با تهران: ۱۸۴ کیلومتر

فاصله و نسب جغرافیایی شهر با شهرهای مهم نزدیک:
شهر آمل در فاصله ۷۰ کیلومتری غرب ساری مرکز استان، ۱۸ کیلومتری جنوب دریای مازندران و ۶ کیلومتری شمال دامنه کوه البرز و ۱۸۰ کیلومتری شمال شرقی تهران قرار دارد.

ترکیب زبانی شهر:
بعد از اسلام زبان و خط پهلوی در مازندران بیشتر از سایر مناطق ایران متداول بوده است. زبان طبرستانی کمتر از زبان‌های دیگر تحت تأثیر زبانهای بیگانه قرار گرفته است. زبان مردم آمل فارسی و طبری می‌باشد.

ترکیب قومی شهر:
قوم آمارد از مردمان آسیانی‌نژاد بودند که پیش از کوچ آریایی‌ها به سرزمین ایران در آمل زندگی می‌کردند. نام شهر آمل دگرگون‌شده همان نام آمارد است. آماردها قومی نیرومند و جنگجو بوده‌اند و ناحیه فعلی آمل را به عنوان مرکز خود انتخاب نموده و نام خود را بر نهادند و بعدها واژه آماردها به سبب کثرت تلفظ به آملد، آمرد و آمل بدل شد. آمل از شهرهای طایفه‌ای ایران است که دارای طوایف مختلف می‌باشد.

ترکیب اقتصادی (مشاغل و بخش های اقتصادی فعال):
جغرافیای اقتصادی استان مازندران به لحاظ داشتن جنگل، دریا، زمین و خاک حاصلخیر، دارای منابع و سرشار از ذخایر و ثروت است و همچنین وجود معادن و آب زمینه مساعدی را برای ایجاد کار و اشتغال و نحوه معیشت مردم فراهم می‌سازد. اقتصاد استان مازندران و شهر آمل بیشتر بر پایه کشاورزی، دامداری، باغداری، زنبورداری، صیادی و صنایع دستی است. کشاورزی در این میان از اهمیت بیشتری برخوردار است.

ارتفاع از سطح دریا : ۷۶ متر
دمای میانگین سالانه: ۱۵ درجه سانتی گراد

سردترین و گرم ترین درجه حرارت:
بیش‌ترین درجهٔ حرارت در تابستان‌ها ۳۶ درجه بالای صفر و کم‌ترین درجهٔ حرارت در زمستان‌ها ۱- درجه سانتی گراد زیر صفر است.

وبگاه های مربوط:
دانشنامه ویکی‌پدیا / آمل
https://goo.gl/uPRuJa

شهرداری آمل
http://amol.ir/

نقشه در ایران :

شهر آمل در ایران

 

نقشه در استان:

آمل در استان مازندران

 

نقشه شهر:

نقشه شهر آمل

 

منابع:
دانشنامه ویکی‌پدیا / آمل
https://goo.gl/uPRuJa

دانشنامه ویکی‌پدیا / استان مازندران
https://goo.gl/Kkcsqt

دانشنامه ویکی‌پدیا / شهرستان آمل
https://goo.gl/JiaHt9

دانشنامه ویکی‌پدیا / شهرهای استان مازندران
https://goo.gl/V2TFKJ

آمل شهری ۳ هزار ساله در تاریخ ایران / خبرگذاری تسنیم
https://goo.gl/M6vxQo

شمال نیوز / آمل مناسبترین شهر برای مرکزی استان
https://goo.gl/nZDVxG

اداره هواشناسی آمل:
http://www.bargozideha.com

 

این مطلب در چارچوب پروژه انسان شناسی وبازنمایی شهرهای ایران مدرن منتشر می شود.
درباره پروژه:
https://goo.gl/8WXL84