انتشار شماره اول از فصلنامه سخن سیاووشان

شماره نخست از فصلنامه فرهنگی اجتماعی سیاووشان منتشر شد.

پیش درآمد و فهرست این شماره را ببینید:

به نام خداوند جان و خرد

پیش درآمد

داستان سیاووش، بخشی درخشان از شاهکار نامیرای پیر توس، شاهنامه است. که از چشم اندازهای گوناگونی می توان بدان نگریست. این اثر چون هر “متن” استوار بر اندیشه و خرد، در درازنای زمان، نه تنها از “باد و باران گزند” نیافته، بلکه شکوفیده و بالیده است و فراتر از مکان و زمان، نسل ها و مرزها را در نوردیده، به دیدگان حقیقت جوی توان بخشیده و افق های نوینی را به ساحت انسانی گشوده است.

بن مایه ی اسطوره ی سیاووش، آن چنان پربار و بارور است که پرداختن به آن از دیدگاه پر شمار، اجتماعی، فلسفی، اسطوره شناختی، انسان شناختی، روان شناختی و … هر یک مجالی در خور، برای متخصصی در هر یک از ابشخورهای فکری یاد شده می جوید، که جان این سخن ماندگار را با ابزارهای دانش پژوهانه ی خویش بکاود و نکته های نهفته را بیابد و با سنجه ی تخصص خود، “در لفظ و معنا” را بپردازد. این رسالت نه در گنجایی این دفتر و این پیشگفتار است و نه هدف غایی آن. اما در این جا از چشم انداز فلسفه و روان شناسی اخلاق، چنانچه نگاهی ژرف پیما به این اسطوره ی مانا افکنده شود، نکته هایی را می توان فراچنگ آورد، که راهگشای گفتار ما خواهد بود. نخست آن که وقتی به سیاووش، دستور ملوکانه می رسدکه پیمان با دشمن بشکند و خون اسیران را بریزد و جان آنان را که در حریم امن عهد او می زیند، بستاند، بانگ بر می دارد :

اگر سر بگردانم از راستی فرو آید از هر سوی کاستی

آری، اگر اهریمن دروغ بند بگسلد، جز ویرانی چیزی دیگر به ارمغان نخواهد آورد.

دوم آن که سیاووش صلح را بر جنگ برمی گزیند و اصلاح گری را حتی در سرزمین کین توزان دیرینه ناممکن نمی بیند. آرمان شهر سیاووشگرد را در قلب سرزمین توران بنا می نهد، دشمن برای او نیز مفهومی مطلق و از جنس حق و باطل نیست، چرا که در همان سرزمین با انسان های شایسته و وارسته ای چون پیران ویسه، پیر خردمند جان آگاه که پدر جریره ی دلباخته ی سیاووش نیز هست، یا چون فرنگیس بانوی پرهیخته و دلاوری که تا پایان راه، همدوش شوی و باورهای اخلاقی او به عشق راستین خویش پایبند می ماند و شخصیتی چون کیخسرو را در دامان خویش می پروراند و پیشکش ایران زمین می دارد، آشنا می گردد و عهد مودتی با ایشان می بندد که در دل و جان ریشه می دواند و از ایمان و عشق درونی سیراب می گردد. او و فرنگیس بر پاسداشت پیمان خویش می ایستند و بهای آن را با جسم و جان می پردازند.

سوم آن که سیاووش شمشیر را با شمشیر پاسخ نمی دهد، منزه طلبی او به جامعه ی افراطی گرایی ( رادیکالیسم) در نمی آید و تا واپسین دم زندگانی کوتاه و پر بارش، به آرمان های اخلاقی خویش وفادار می ماند و دست به خون نمی آلاید. آورده اند وقتی خود سیاووش پاک نهاد بر زمین فرود آمد، گیاهی از آن رویید، گیاهی که نماد بالیدن و زیستن و بارور شدن و مانایی در چرخه ی هستی است که آن را سیاووش نام نهادند، و این دفتر نام خود را از این گیاه وام گرفته است، چرا که نوزایی این اسطوره را از دیدگاه های یاد شده در بستر واقعیت فردی – اجتماعی امروز یک نیاز می بیند و می کوشد تا در این راه گام هایی هر چند کوتاه اما در حد توان موثر و مطمئن بردارد.

” سیاووشان ” بر آن است تا با گفتمان روان پژوهانه ی تکثر گرا به حوزه ی مباحث فرهنگی – ادبی، هنری، اجتماعی گام نهد و با طرح پرسش ها، تحلیل ها و بررسی های علمی، افق های نوینی در زمینه های یاد شده بگشاید. و این دغدغه ای است که سال هاست برخی از متخصصان حیطه های علوم انسانی آن را مطرح کرده اند و تا کنون پاسخی در خور نیافته است، در حالی که در غرب از دیر باز شاهد این رویکرد هستیم و تا رسیدن به هدفی قانع کننده در این مسیر، راهی دراز در پیش داریم، اما اگر ” فیض روح القدس” یاری صاحب نظران و کوشندگان وادی اندیشه، ما را ” باز مدد فرماید ” خواهیم توانست گامی به جلو نهیم.

در این شماره می خوانید :

پیش درآمد
روان پژوهی و ادبیات معاصر ایران : ویژه نامه ی نخست، نکوداشت سیمین بهبهانی

به تحریر کارگاه خیال نگاهی به کتاب ” با مادرم همراه ” از چشم انداز روان کاوی (سید حسین مجتهدی)

از من سلامی شاد بر تو خوشتر ز بوی آشنایی ( امیرحسین ماحوزی)

روان پژوهی و اسطوره : ویژه نامه ی دوم، نکوداشت جلال خالقی مطلق
توصیف های روان کاوانه در شاهنامه ( جلال خالقی مطلق )

پزشکی و شاهنامه ( علیرضا زالی)

نگاهی روان کاوانه به کتاب ” داستان رستم و سهراب” با پیشگفتار پیرایش و گزارش استاد دکتر جلال خالقی مطلق و کوشش محمد افشین وفایی و پژمان فیروز بخش (سید حسین مجتهدی)

نگاهی دیگر بر هشتاد و هفت بیت نخست شاهنامه (حسن مکارمی)

شاهنامه؛ نامه فرهنگ و منش ایرانی (جلال الدین کزازی)

الگوی روابط پدر و پسر در شاهنامه فردوسی (امیر حسین ماحوزی )

روان پژوهی و ادبیات :
هد هد روان کاو (طاهره بارئی)

ویرجینیا وولف؛ نقاش لحظه ها و تکه هایی از هستی (اکبر پویان فر)

روان پژوهی و سینما :
وقتی که زمان متوقف می شود. خوانشی روان کاوانه از فیلم ” در دنیای تو ساعت چند است؟ ” (حسین پاینده)

تحلیل فیلم ” تمشک ” (بابک روشنایی مقدم)

نقدی روان کاوانه بر فیلم ” ناهید ” (رضا شهلا)

شرحی بر فیلم ” ناهید ” (شروین وکیلی)

روان پژوهی و فلسفه :
پار های تأملات فلسفی پیرامون روان شناسی و روان کاوی (بیژن عبدالکریمی)

سایکوز و زبان (فریده عیسی وند)

روان پژوهی و انسان شناسی :
نگاهی روان کاوانه بر مراسم درمانی اهل هوا (نادر آقاخانی)

از رنج و رهایی، پدیده شناسی آیین های شفا با ملاحظاتی پیرامون آیین های زار (نیما جنگوک)

ترجمه:
نگاهی دیگر بر نوشتار آن سوی اصل لذت (هرایر دانلیان نماگردی)

تالیف مقاله :
درباره روان کاوی (شیما رحیمی و سینا امینی)

مصاحبه :
مصاحبه کامران علی پناهی با رولاندو کاروتی

شعر :
جای حضور فریاد (سیمین بهبهانی)

خطی از سرعت و از آتش (علیرضا شجاعپور)

رستم و سهراب (علیرضا شجاعپور)

پیشانی بر خاک، در پیشگاه فردوسی (علیرضا شجاعپور)

وطنم ای شکوه پا برجا (افشین یداللهی)

چه کردی ( افشین یداللهی)

باز امشب طعم باران می دهی (آفاق فخاری)