منطق ساختاری کتاب اصول اخلاق آب از جهانبینیهای گستردهتر در مورد زمین، جایگاه ما در آن و همچنین آب نشات میگیرد. کتاب اصول اخلاق آب نوشته پیتر، جی براون و جرمی، جی اشمیت و ترجمه مینا داورانی است که در سال ۱۳۹۶ توسط پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی منتشر گردید.
با افزایش استفاده از منابع آبی در جهات مختلف اعم از کشاورزی، انرژی و مصارف شهری، انسان با دو واقعیت رو به رو گردید، نخست آنکه منابع آبی جدید به طرقی مختلف و متکثرتر از گذشته در دسترس انسان قرار گرفته و در درجه دوم، این مسئله بیش از پیش به چشم آمده که این منابع مانند همه منابعی که تا پیش از این در جهان وجود داشتهاند، در صورت مصرف بیرویه روزی از بین خواهند رفت. در واقع افزایش نیاز به آب، از آشامیدن صرف به انواع کاربریها در نهایت محدودیتها و سقف وجودی آب را بیش از پیش برای بشریت آشکار ساخت. اصول اخلاقی وضع شده درباره آب نیز، نتیجه ملاحظاتی از این دست هست، مباحثی که بحث مسولیت شخصی و گروهی را در برابر این منبع محدود در برمیگیرند و مسائلی مانند مدیریت منابع آب، صرفه جویی و اخلاق آب را در دستورکار داد. به هر حال اصول اخلاقی آب پاسخی به مسائل و ملزومات آب و بحران آب در زمان معاصر است، زمانی که ذخیرهسازی و انباشت و توزیع آب به یک مسئله انسانی تبدیل شده است و قیمت و مصرف آن به محل پرسش تبدیل کرد.
نوشته‌های مرتبط
به نظر نویسندگان این کتاب سئوالات حول آب ذاتاً اخلاقی هستند. براون و اشمیت، ضمن انتقاد از رویکرد تجربی به آب نشان میدهند که همه رویکردهای مدیریت آب، صرف نظر از نوع رویکردشان بر پایه مفروضات فرهنگی و قضاوتهای ارزشی شکل گرفتهاند. این کتاب دارای شش فصل است که در هر شش فصل مباحثی درباره رویکردهای فکری متفاوت درباره ارتباط بین آب و جوامع انسانی را مورد توجه قرار داده است: از سودمندگرایی (utilitarianism ) و اکوفمنیسم تا عقاید و ادیانی مانند هندویسیم، مسیحیت و اسلام تشریح شدهاند. هر بخش کتب توسط یک مقاله مقدماتی اصلی نوشته شده توسط ویراستاران تنظیم شده است.
کتاب اصول اخلاقی آب به خوانندگان کمک میکند تا تاثیر جنبهها و چشماندازهای اخلاقی متنوع را در هدایت غیرمستقیم سیاستهای کلان حول آب را درک کنند. به عبارتی کتاب رویکردی بین رشتهای به مسئله آب دارد و تلاش دارد بحران آب را از مناظری گوناگون در اختیار مخاطبان قرار دهد. آنها با ارائه برخی فکتها و دادههای میدانی چشماندازی تاریخی فرهنگی به کار خود دادهاند و از خلال این تنوع، نشان میدهند که فرهنگ و کنشگری ما تا چه میزان در بهبود یافتن وضعیت میتواند موثر باشد.
براون و جرمی اشمیت با نوشتن این کتاب ۳ چشمانداز مهم را به مخاطبان ارائه دادهاند. در درجه نخست نویسندگان این کتاب یک مجموعه فوقالعاده از چشماندازها و دیسپلینهای متنوع را گردآوری کردهاند، که هر یک از آنها به طرقی مسائل مهمی درباره اصول اخلاقی آب بیان میدارد. در درجه دوم، نویسندگان مقاله یک چارچوب فکری درباره اخلاق آب فراهم کردهاند و و در چند بخش موضوعی مختلف یعنی حق حاکمیت و دعاوی انسانی بر آب،۲) سودمندگرایی، ۳) آب به عنوان منبع اجتماعی، ۴) آب: ثروت مشترک زندگی و ۵) اخلاق در سیستمهای پیچیده به تشریح آن پرداختهاند. در درجه سوم نویسندگان این کتاب، در تلاشند تا اخلاق را در مدیریت منابع پایدار آب به شکل عملی پیاده سازند و این امر یعنی تاکید بر حیثیت عملی، که این امر سومین خدمت نویسندگان به مسئله آب میباشد. از این طریق میتوان دریافت که هدف از نوشتن این اثر، به وجود آورد یک دست نوشته برای دانشجویان نیست بلکه کتاب اهداف عملی را نیز تعقیب مینماید. به عنوان فلاسفه، نویسندگان مقاله در تلاشند تا مدیران آبی، محققان، سیاستگذاران و فعالین را با مسائل اخلاقی درگیر کنند.
در بخش مقدمه اشمیت مسئله اخلاق را برای مخاطبان تشریح میکند. از خلال مطالب ارائه شده میتوان به این امر پی برد که مباحث مطرح شده به نظر بیشتر با مباحث سیاستهای آب و نه فلسفه آشنا مرتبط هستند. اسمیت اخلاق آب را چارچوبهای هنجاری میداند که بر کنشهای ما که به روی آب تاثیر میگذارند. اسمیت معتقد است که بدون اخلاق آب، امکان سیاستگذاری در حوزه آب وجود ندارد چرا که هر چارچوب تصمیمگیری به قضاوتهای ارزشی وابسته است که به آنها در حل مسائل کمک مینماید. (صفحه ۶) مسئله تاثیرگذاری قضاوتهای اخلاقی بر مدیریت آب در عمل، تم اصلی این کتاب را تشکیل میدهد.
