نویسندگان و عضو تیم طراحان: لاله رمضانی، مهدیار نظام
موقعیت: تهران، ایران | قدمت: دوره پهلوی | تاریخ شروع طراحی: ۲۰۱۷ | کارفرما: مدرسه هنرهای زیبای پسرانه تهران
نوشته‌های مرتبط
- ارزش بنا
در دوران پهلوی معماری مدرن توسط معمارهایی که خارج از ایران و اغلب در کشور فرانسه تحصیل کرده بودند در ایران رواج پیدا کرد. این سبک معماری ابتدا در ساختمان‌های دولتی از جمله معماری مدرسه‌ها و دانشگاه‌ها شکل گرفت. همزمان با این موضوع در دوران پهلوی تحولات در آموزش و استفاده از روش‌های جدید تدریس، موجب تحول در معماری فضاهای آموزشی گردید و مدارس نوبنیاد یکی پس از دیگری تأسیس شدند که ابتدا شهر تهران به عنوان پایتخت، بستر اساسی ترین تغییرات کالبدی شد.
دبیرستان هنرهای زیبای تهران یکی از این مدارس مدرن بود که در سال ۱۹۵۳ ساخته شد. این مدرسه اولین مدرسۀ مدرن برای آموزش هنرهای تجسمی در ایران بود. هنرمندان برجستۀ زیادی در ایران در این دبیرستان تحصیل کرده‌اند و تاثیر این هنرستان بر هنر مدرن ایران بسیار روشن است. بنابراین از این جنبه دارای ارزش‌های ناملموس است.
فرم معماری این هنرستان بر اساس سبک مدرن طابع عملکرد است. معماری برون گرا بر خلاف معماری درون گرای سنتی ایران، استفاده از بتن، پنجره‌های بزرگ و درهای ورودی با ارتفاع زیاد از ویژگی‌های معماری این مدرسه است.
- ایده‌های خلاق برای تولدی دوباره
نقش مهم هنرستان هنرهای زیبا و ارزش‌های ملموس و ناملموس آن سبب شد تا تیم طراحی و پژوهش به این نتیجه برسد که کاربری هنرستان هنرهای زیبا در این ساختمان احیا شود.
ابتدا یک لیستی از فضاهایی که برای یک هنرستان هنرهای زیبا نیز لازم بود تهیه شد. سپس با توجه به پتانسیل‌های سایت قرارگیری ساختمان‌ها ایده‌های توسعه برخی بخش‌ها تکمیل شد. برای توسعه آتلیه‌ها و کلاس‌ها دو کانسپت طراحی شد. در اولی به بخش شرقی سایت یک فضای شیشه‌ای الحاق می‌شد که ساختمان شمالی و جنوبی موجور را هم به هم متصل می‌کرد. کلاس‌ها در طبقه بالای این بخش قرار گرفتند و طبقه پایین آن یک فضای نیمه باز در نظر گرفته شد که با سکوهایی به حیاط متصل می‌شود و فضایی برای گفتگو و تعامل دانش‌آموزان می‌باشد که با کافه‌ای که در ساختمان شمالی در نظر گرفته شده است نیز در راتباط است. در کانسپت دوم بخش الحاقی کلاس‌ها در ضلع مقابل طراحی شد و اتصالی بین دو ساختمان موجود ایجاد نمی کند. در این کانسپت سطح حیاط در یک بخش گودبرداری می‌شود و پلکان‌هایی به سمت زیرزمین ساختمان شمالی که کاربری آن کافه در نظر گرفته شد طراحی شد. در این فضای تعاملی دانش‌آموزان می‌توانند از این سکوهای ایجاد شده برای فضایی جهت نشستن، مطالعه و یا گفتگو استفاده کنند. در واقع این یک فضای پویا و سرزنده در ارتباط با کافه است.
یکی دیگر از فضاهای جذابی که در این طراحی در نظر گرفته شد یک فضای گالری برای نمایش آثار دانش‌آموزان بود. این گالری در ضلع شمالی سایت و در کنار ساختمان شمالی طراحی شد که از بیرون مدرسه هم ورودی دارد و افراد محله و علاقه‌مندان به آثار دانش‌آموزان می‌توانند از این گالری دیدن کنند.
- در مسیر تغییر
پیدا کردن فارغ التصیل‌های سابق این مدرسه که اکثرا هنرمندان مشهور ایران هستند و مصاحبه با آن‌ها یکی از فازهای پژوهش بود. از طریق مرور خاطرات آن‌ها توانستیم نیازهای اساسی را شناسایی کنیم. نیازهایی که اضافه‌کردن فضاها و در بعضی موارد تغییر آن‌ها را نیاز داشت.
یکی از این نیازها که اغلب فارغ التحصیل‌های سابق به آن اشاره می‌کردند فضایی برای تعامل و گفتگو به همراه سرو قهوه برای دانش‌آموزان بود. پاسخ به این نیاز از طریق ایجاد فضای تعاملی و گفتگو از با تغییر سطوح حیاط و ایجاد سکوها در آن داده شد. در واقع این طرح یک نگاه خلاق جهت استفاده از حیاط موجود باست که با کافه‌ای در ساختمان شمالی مرتبط می‌شود و فضایی بسیار سرزنده را به وجود می‌آورد. یکی دیگر از نیازها وجود یک فضا برای نمایش کارهای آخر ترم دانش‌آموزان بود که یک فضای ضروری به نظر می‌رسید. این فضا در ضلع شمالی سایت و در ارتباط با ساختمان موجود طراحی شد.
تداوم خاطرات در یک دبیرستان هنرهای زیبا که سرآغاز یک تحول بوده است می‌تواند زندگی یک ساختمان را نیز تضمین کند. حضور هنرستان هنرهای زیبای تهران با فضاهای کامل‌تر در زمان حال می‌تواند لایه‌های بیشتری از خاطرات جمعی را با خود به آینده ببرد. مردم محله این بار ارتباط مستقیم با این دبیرستان دارند و از نمایشگاه‌های آنان دیدار می‌کنند. نوجوان‌ها می‌توانند از این فضا برای انتخاب هنر جهت مسیر آیندۀ خود انگیزه بگیرند. حفظ میراث ملموس و ناملموس این دبیرستان به عنوان میراثی مدرن از طریق استفاده مجدد سازگار می‌تواند یک مسیر تغییر از گذشته به حال و آینده باشد.
