رم کولهاس و هانس اولریش ابریست در سال ۲۰۱۱، کتابی منتشر کردند به نام پروژه ژاپن ـ تاریخ شفاهی جنبش متابولیسم، در بخشی از کتاب به گفت و گو با کیشو کوروکاوا نشسته اند، رم کولهاس از او می پرسد:چرا تو این چنین بی خستگی می نویسی؟ [نقل به مضمون] کوروکاوا پاسخ می دهد: تمام این بناها محو می شوند، اما نوشته ها همیشگی اند.موید گزاره پیش امده ده کتاب بر معماری نوشته مارکوس ویترویوس پولیو است، کتابی که در ربع نخست سده اول پس از میلاد به رشته تحریر درامد و در طول قرون وسطا بارها و بارها بازنویسی شد و هنوز هم بدان ارجاع می شود.
ژان فیلیپ دوتوناک نیز در مقدمه کتابِ از کتاب رهایی نداریم به گونه ای دیگر بر این واقعیت پافشاری می کند، این بار اما در بیانی رادیکال و البته فرح بخش و دراماتیک تر:
نوشته‌های مرتبط
“این یکی، ان دیگری را نابود خواهد کرد، کتاب، عمارت را نابود خواهد کرد.” ویکتور هوگو عبارت معروفش را از زبان کلود فرولو، نایب کشیش کلیسای نوتردام بیان می کند. هنر معماری، احتمالا از میان نخواهد رفت اما دیگر پرچمدار فرهنگی در حال تغییر، نخواهد بود. “هنگامی که ان را با اندیشه ای مقایسه کنیم که شکل کتاب به خود می گیرد و برای این کار مقدار کمی کاغذ، کمی جوهر و یک قلم کفایت می کند، چگونه می توانیم از اینکه خرد ادمی فن چاپ را به جای معماری برگیزیده است، در شگفت شویم؟”
اتووود نیز با تمسک به نگره برقراری تعامل میان معماری و نوشتار ایده “معماران و چالش انتخاب معماری” را پی گرفت، اتووود از طیف های مختلف جامعه معماری ایران خواهش کرد تا در تکه نوشته هایی بنویسند چرا جذب اثری شده اند که انتخابش کرده اند، هدف یک برخورد غریزی و از نزدیک است در قالب یک نوشتار کوتاه با اثر معمارانه ای که بیش از دیگر اثار بر معمار ـ که حالا نقش نویسنده را به عهده گرفته است ـ تاثیر گذاشته.
در بلندای تاریخ، معمارانِ شاخصی علقه خود به نویسنده بودن را عمیقا بروز داده اند، انگونه که مترجمین کتاب اشتیاق تئوریک و استراتژی های طراحی در آثار هشت معمار معاصر در پیشگفتار کتاب اورده اند لوکوربوزیه در فرم اداره مهاجرت فرانسه، خود را نویسنده معرفی کرده است، برنارد چومی سبقه طولانی ای در نوشتن دارد و اخرین کتابی که از او در دسترس همگان قرار گرفته است با عنوان قرمز یک رنگ نیست، کتابی است بالغ بر ۸۰۰ صفحه، رم کولهاس از دیگر معمارانی است که سایه اثار تالیفی اش بر حافظه تئوریک معماران سنگینی می کند، به این سیاهه می توانید پیتر آیزنمن، پیتر زمتور، لبوس وودز و . . . را افزود.
انچه این معماران به دنبال ان اند عبور از معماریِ معماری و نزدیک شدن به معماری نوشتار است و از این ره گره خوردن با جاودانگی و گریز از فراموشی با رسوخ در ادبیات، چرا که ان ها خوب می دانند ـ همانگونه که لبوس وودز در تکه نوشته معماری، سامانه ی زمان و فرم های اقتدار تصویر کرده است ـ اثر معماری از میان خواهد رفت اما نام معمار و نوشته هایش همیشه باقی خواهند ماند و این گونه معمار از معماری و مقدسات سنگی اش پیشی خواهد گرفت.
اتووود تمام تکه نوشته های معمارانی که سخاوتمندانه، بزرگوارانه و فروتنانه درخواستش برای نوشتن را پذیرفتند بر اینترنت حفظ و آرشیو خواهد کرد، چرا که اینترنت نهایتا فضای ضد قدرت و فراموشی است و موکدا همان ناممکن بودنِ محکوم شدن به فراموشیِ پس از مرگ است به دست قدرت.
برای پی گیری انتشار این تکه نوشته ها طی روزهای اینده به اتووود مراجعه فرمایید.
علیرضا امتیاز. آرش بصیرت
۲۶ام اسفندماه ۱۳۹۳
