آلبر کامو (۱۹۶۰-۱۹۱۳) (آثار)

دانشنامه اینترنتی فلسفه ترجمه ی امیر غریب عشقی

آثار :عمده آثار کامو مربوط به سه رمان طاعون(The Plague) ، سقوط (The Fall) و بیگانه ( L’Etranger) و دو نوشته فلسفی اش افسانه سیزیف(The Myth of Sisyphus) و طاغی(The Rebel) می باشد که در زمان حیاتش به چاپ رسیدند .

امابخش مهمی از آثار وی نیز مربوط به مجموعه داستانهای کوتاه وی به نام تبعید و سلطنت(Exile and the Kingdom)، یک زندگینامه شخصی به نام رمان ، “نخستین انسان “( The First Man) و تعدادی از آثار دراماتیک از جمله کالیگولا (Caligula )، سوء تفاهم ( Misunderstanding ) و عادل ها (The Just Assassins) و چندین ترجمه و اقتباس از جمله از آثار کالدرون ( Calderon) لوپه د وگا( Lope de Vega) و داستایوفسکی و فالکنر و مجموعه ای از یاداشت های بلند، قطعات نثر، یادداشت های انتقادی، مصاحبه ها، مقالات در روزنامه ها و آثار منتشر شده در مطبوعات می باشد.

خلاصه ای از آثار و شرح آنها که شامل آثار بسیار مهم کامو نیز می باشد، در زیر مورد بررسی قرار می گیرند که می تواند در جهت شناخت بهتر از دیدگاه های فلسفی و جهانی وی مفید واقع شود. در ادامه مورد بحث قرارمی گیرد.

A : داستان ها :

-بیگانه، (۱۹۴۲) : از همان سطور سرد ابتدایی که با جملات ” امروز مادر مرد، شاید هم دیروز بود، من مطمئن نیستم ” بیانگر نگاه غم افزا و سیاه وی نسبت به بی عدالتی در سطح جهان است . اولین و مشهورترین اثر کامو که از زبان اول شخص روایت می شود . به شیوه اختصار نویسی، از زبان شخصیت اول داستان مرسو (Mearsault) که جوانی کاملاً معمولی و فاقد جلوه های ویژه تاثیر گذار بوده و غالباً بدون فکر و ایده نیز بود،بیان می شود ، وی اقدام به کشتن یک عرب می کند و سپس دستگیر و محکوم شده به مرگ محکوم می گردد. . شیوه خنثی وبی روح رمان، شیوه ای که منعقد کتاب رولان بارت به آن نام «درجه صفر نوشتنار» داده است . بخوبی در خدمت هدف داستان که همانا تشریح و توصیف ضد قهرمانانه، ماجراست قرار می گیرد .

-طاعون (۱۹۴۷) که در نوار ساحلی شهر اوران (Oran) می گذرد دومین رمان کامو می باشد که شرح ماجرای شیوع طاعون می باشد که از طریق نشانه ها، نحوه شیوع، شرح خصوصیات موزیانه آن و آثار ناگوار تشریح می گردد و فراز و فرود داستان را پیش می برد. تمامی این ماجرا نیز از دید یکی از نجات یافتگان از طاعون نقل قول می شود . کامو در این اثر تلاشی در جهت پنهان ساختن منظور خود از تشریح نشانه ها بعنوان علائمی برای محکوم کردن نازیسم و کابوس اشغال توسط آنها نمی کند .

با این وجود، استعاره طاعون بسیار پیچیده تر و انعطاف پذیرتر آن است که بتوان از برای تشریح موضوع پوچی بصورت کلی و مفهوم فاجعه در زندگی بشر و تاثیر آن بر فطرت انسانی، میزان تحمل پذیری ،انسجام ،حس مسئولیت پذیری ،شفقت و ترحم انسانی و آمال انسانی بصورت اختصاصی استفاده نمود . درانتهای رمان، طاعون عقب نشینی می کند، و روایتگر داستان، اظهار می کند که ” اعتماد به انسان مهمتر از نفرت ” می باشد. همچنین در می یابد که ” باکتری طاعون هیچگاه در مقابل نیکی از بین نرفته و یا محو نمی شود و مجددا در مکان دیگری و در شهر شادمان دیگری طاعون سر برمی اورد ” اما روزی خواهد آمد که انسانها به روشنایی می رسند.

سقوط (۱۹۵۶) :

سومین رمان کامو و آخرین آنها که در زمان حیاتش به چاپ رسیده است ،یک مونولوگ طولانی دراماتیک می باشد از زبان فردی به نام ژان باپتیست کلمانس (Gean – Baptiste Clamence) که فردی پریشان ،کلبی مسلک و یک پاریسی سابقا وکیل (که امروز خود را یک قاضی پشیمان تلقی می کند) می باشد. این اثر یک شاهکار در نوع خود در زمینه فشرده سازی در مفاهیم می باشد . یک رمان و یا یک شبه اتوبیوگرافی اعتراضی، که به نوعی تجزیه و تحلیل روان شناسنامه یک شخصیت دستگیر شده بوده و همزمان حاوی طیف وسیعی از مجادلات فلسفی در مورد مفهوم گناه، کیفر، مجازات و خیر و شر نیز می باشد.

B) درام ها

– کالیگولا(Caligula) (1938) (اولین چاپ ۱۹۴۵)

” انسانها می میرند در حالیکه شاد نیستند ” این متن شکایتی است بر علیه درک جهانی که کالیگولا بعنوان امپراطوری جوان در مورد جهان ابراز میکند . در متن نوشته شده توسط کامو ، این فرد ، کمی دیوانه، اسیر شهوت، متعصبف، خود شیفته، و خود بزرگ بین توصیف شده است . فردی که نزاع های فلسفی خود در مورد بی معنایی وجود انسان را بصورت متعصبانه ای اما منطقی اظهار می کند. کامو قهرمان داستان را به عنوان فردی ” غرق شده در غیر ممکن ها” و آرزومند به تفسیر تمام ارزش ها و اگر ممکن باشد به قیمت نابود کردن خود و تمام اطرافیان خود برای رسیدن به آزادی مطلق توصیف می کند. کالیگولا اولین تلاش جدی کامو برای ترسیم تصویر دفاع مطلق از پوچی (Absurd) بود. البته پس از سه بار بازنویسی پس از چندین سال که در نهایت توانست در آن ترکیبی از نهیلیسم انقلابی، ابرمرد نیچه و نسخه خاص خود از کالیگولا و حتی تصویری از هیتلرو موسولینی را نیز در این اثر در کنار هم ترسیم کند .

C) یادداشت ها، نامه ها، مجموعه آثار نثر، مقالات و آثار مروری کامو (Betwix& Between) (1937)

مجموعه ای کوتاه از آثار نیمه اتوبیوگرافی، داستانی، قطعاتی فلسفی ونا پیوسته، که در مجموع می توان آنها را تلاشهای ابتدایی کامو در دوران جوانی برای شکل دادن و منسجم کردن افکار و دیدگاه های وی در مورد زندگی و جهان دانست. آثاری که آنها را در مجموع می توان نقطعه آغاز نوشته های فلسفی بعدی وی دانست که شامل پنج اثر تغزلی می باشد .

در طعنه (Irony) که انعکاسی از جوانی و زندگی است، کامو به عنوان مرید جوان پاسکال (Pascal) از اجبار در بازی مرگ و زندگی می گوید. در ” میانه آری و نه” ( (Between Yes and No او مطرح میکند که امید چیزی تو خالی است همان طور که نومیدی چنین است .اما تا این مرحله او هنوز فراتر از نهیلیسم است چرا که هنوز دنبال ارزش های بنیادی برای وجود در این جهان می باشد .

در” مرگ روح ” (Death in the soul) او سفری اگزیستانسیا لیستی دارد بر خلاف احساسی که وی درباره اروپای مرکز و شرقی دارد. (نگاهی از زاویه دید یک تبعیدی و فردی که در برزخ گرفتار آمده است ) وی تعلق خاطری عمیق به زندگی ایتالیای و بویژه فرهنگ مدیترانه ای دارد. این اثر مشخص تعلق خاطر کامو را به زندگی متنوع و سرزنده مناطق مدیترانه ای نشان می دهد. تعلق خاطری که وی انرا در مقابل روش زندگی مدرن متداول درون مرکز اروپا می ستاید .

در عشق زندگی (Love of life) وی اظهار می کند که عشق به زندگی بدون یاس از زندگی معنی ندارد و پس بنابراین وی به شدت از نوع نگاه یونان باستان که زیبایی وجود انسان را در شکنندگی و اجمالی بودن وی می داند، دفاع می کند. در نهایت می توان گفت که مجموعه پشت و رو، مجموعه ای از آثار رمانتیک است که در یک جا گرد آمده و مفهوم کلی آنها، “تنهایی ذاتی ما” می باشد.

-عیش (Noces) (1938)

در این مجموعه که متشکل از ز ۴ اثر حماسی می باشد اندیشه های مطرح شده درکتاب “پشت و رو” بیشتر مورد تاکید قرار می گیرد . لذت عمیقاً با اندوه در هم تنیده است : زندگی کوتاه ما پاداش تجربیات بدست آمده ماست و ان زندگی ترکیبی دو گانه از زیبایی و هم خشونت است. این ها همان مفاهیم اساسی اندیشه کامو می باشد.

تابستان در الجزیره (Summer in Algiers) که احتمالاً بهترین و شناخته شده ترین نوشته در این مجموعه می باشد، اثری است تعزلی و در وصف هیچان انگیزی، دریا، خورشید و چشم اندازهای شمال آفریقا.در این اثر وی به تایید و توصیف این عقیده می پردازد در عین حال یکی از اساسی ترین ایده های فلسفی خود را بیان می کند: ” اگر حیات و زندگی گناه است اما یأس و نومیدی نیز آنچنان نیست که زندگی این جهان را به امید جهان دیگری بی رحمانه نا دیده گرفته و از عظمت آن چشم بپوشیم” .

-افسانه سیزیف (۱۹۴۳)

اگر بتوان از یکی از آثار غیر داستانی کامو حاوی اندیشه های فلسفی وی می باشد نام برد آن اثر همین افسانه سیزیف می باشد . اثری در باب اخلاق خودکشی. در این جا وی به تفصیل و بصورت رسمی دیدگاههای خود را در باب مفهوم پوچی بیان می کند و آنرا در قالب مجادلات سنزیفی ارائه می دهد .

از فحوای اولین جملات وی در این اثر ” در حقیقت فقط یک مشکل اساسی فلسفی وجود دارد و آن خودکشی است” تا آنجا که به نتیجه گیری پیچیده و متناقض می رسد،” خود این جدال فکری آن چنان بزرگ است که روح و قلب یک انسان را تسخیر کند و لذا میزان شادی سیزیف در این حالت بایستی تصور شود” . هر صفحه از کتاب شامل مطالب و مقادیر قابل توجهی مباحثات جدی می باشد . این اثر در عین اختصار بسیار درخشان و برانگیزاننده نیز می باشد . در انتها کامو خودکشی را با بیان این عبارات مردود می شمرد ” پوچی به مفهوم طفره رفتن از مسئولیت به مثابه یک دین نیست (پوچی فلسفی) ویا حتی به مفهوم نابودی (خودکشی فیزیکی) نیز نیست ،بلکه به این مفهوم است که وظیفه زیستن نه تنها نبایستی پذیرفته شود بلکه بایستی در آغوش کشیده شود” .

– طاغی (The Rebel) (1951)

کامو این اثر را در ادامه و در تکمیل دیدگاه انتقادی و فلسفی خود درباره پوچی نوشت و ایده ای که آنرا با افسانه سیزیف آغاز کرده بود . در این اثر مسئله وی اخلاق خودکشی نبود مسئله آدمکشی و قتل بود. وی پس تشریح دیدگاههایی درباب یک زندگی معنادار که واجد اشکالی از وظیفه شناسی اخلاقی می باشد، وی مطلب را با این ایده به پایان می برد که به ندرت، خشونت سیاسی قابل دفاع و توجیه اخلاقی می باشد. نقد کامو بر خشونت انقلابی و ترور در این اثر و قضاوت های تند و نیشدار وی از مارکسیسم – لنینسیم (که او آنها را متمم به قربانی کردن بی گناهان در پای تاریخ می کند ) برنقاط حساس روشنفکری اروپا دست گذاشت و حتی منجر به عداوت سارتر Sartre)) و دیگر چپ گرهای فرانسوی باوی نیز گردید .

– مقاومت، شورش و مرگ(Resistance, Rebellion, and Death) (1957)

مجموعه دیگر از آثار کامو که در میان دانش آموزان از محبوبیت بالای برخوردار است. چرا که مجموعه ای متنوع از آثار گوناگون وی می باشد . از هنر و سیاست تا مزایای خوش بینی و شکاکیت (از دیدگاه یک مسیحی غیر مومن). در این کتاب دو اثر وجود داشت که منجر به دفاع از شهرت جهانی کامو به عنوان صدای رسای دفاع از آزادی شد.

نامه هایی به یک دوست آلمانی (Letter to a Garman friend)مجموعه ای از چهار نامه واقعی که در طی اشغال توسط نازی ها نوشته شده بود. و تاملاتی در باره گیوتین (Reflections on the Guillotin) بیانیه ای بر علیه مجازات مرگ که مورد توجه کمیته نویل قرار گرفت و مجدداً بازنویسی و به عنوان اثری مکمل در کنار کتاب آرتور کستلر (Arthur Koestler) با عنوان “در باب مجازات اعدام ” چاپ گردید و نقش مهمی در مخالفت با مجازات اعلام در سطح جامعه بازی کرد.

۲۰۱۳: صدمین سالگرد تولد آلبرکامو
http://www.anthropology.ir/albert-camus

منبع :

دانشنامه اینترنتی فلسفه

Internet Encyclopedias of Philosophy (http://www.iep.utm.edu/camus)/ )

نویسنده : داوید سیمپسون(David Simpson) ،دانشگاه دی پول ( DePaul University )