هوش مصنوعی، مفهومی است که احتمالا با شنیدن آن به یاد فیلم های علمی تخیلی، روبات های پیشرفته و خطر نابودی انسان به دست این موجودات هوشمند می افتید. فناوری پیشرفته ای که در آینده ای نه چندان دور حیاتی غیر ارگانیک با بهره هوشی فراتر از انسان به وجود خواهد آورد. اکثر افراد با شنیدن نام هوش مصنوعی چنین تصویری را تجسم می کنند. اما، با وجود اینکه چنین دیدگاهی نسبت به مهندسی هوش مصنوعی در عموم جامعه وجود دارد، واقعیت حال حاضر این فناوری اغلب دور از این تصورات است.
واژه هوش مصنوعی نخستین بار در سال ۱۹۵۵ توسط جان مک کارتی، ماروین مینسکی، ناتانیل روچستر و کلود شانون ابداع شد. هوش مصنوعی از نظر آنها، ماشین هایی هستند که برای استفاده از زبان، شکل گیری انتزاع و مفاهیم و برای انواع مشکلاتی که اکنون برای بشر در نظر گرفته شده، مورد استفاده قرار می گیرند. بعدها مک کارتی در تعریفی ساده تر، هوش مصنوعی را “دانش و مهندسی ساخت ماشین‌های هوشمند” نامید. برای اصطلاح هوش مصنوعی، دو دسته تعریف وجود دارد؛ هوش مصنوعی ضعیف و هوش مصنوعی قوی. هوش مصنوعی قوی یا هوش عمومی مصنوعی (AGI)، قادر به انجام هر کار فکری و شناختی است که از یک انسان بر می آید. همان تصوری که عموم جامعه، داستان ها و سینما از هوش مصنوعی دارند. در مقابل، هوش مصنوعی ضعیف یا هوش مصنوعی باریک، صرفا می تواند وظایفی را که برای آن تعریف شده، به شیوه ای انسانی انجام دهد. در حقیقت، تفاوت این دو هوش مصنوعی در آن است که آیا ماشین ها می توانند دارای هوش باشند و خود تصمیم بگیرند و یا تنها می توانند دستوراتی که به آن ها داده شده را به شیوه ای مشابه انسان انجام دهند؟ اکثر آن چیزی که امروزه تحت عنوان هوش مصنوعی در حوزه تکنولوژی مطرح است، در مجموعه هوش مصنوعی ضعیف قرار می گیرد. و به نظر اکثر دانشمندانِ هوش مصنوعی، تحقق پیدا کردن هوش مصنوعی قوی در آینده ای نزدیک دور از انتظار به نظر می رسد. با این حال، در دهه های اخیر پیشرفت های چشمگیری در زمینه هوش مصنوعی ضعیف انجام شده و اگرچه که با انتظارات عموم جامعه همخوانی ندارد، اما در حوزه تخصصی خود امری مهم به شمار می آید.
گفتمان های عمومی، معمولا مرز بین آنچه هوش مصنوعی در واقعیت حال حاضر به دست آورده و آنچه در آینده امکان دسترسی به آن وجود دارد را از بین می برند. بنابراین، تمایز بین کارکردی که فناوری هوش مصنوعی در حال حاضر ارائه می دهد و آنچه که تحت عنوان هوش مصنوعی در جامعه تصور می شود، اغلب مبهم است. به عنوان مثال، شرکت خودروسازی تسلا در سال ۲۰۱۶ اتومبیل مدل S خود را به عنوان یک ماشین هوشمند معرفی کرد که تا پایان سال ۲۰۱۷ “بدون دخالت انسان” آغاز به کار خواهد کرد. اما، چنین ادعایی نتیجه موفقیت آمیزی در پی نداشت. به نظر می رسد رسیدن به چنین سطحی از فناوری، نیازمند هوش مصنوعی قوی باشد که در حال حاضر از نظر متخصصان این حوزه دور از انتظار است. در مقابل، برخی نوآوری ها در زمینه هوش مصنوعی که اغلب واقع گرا و در محدوده هوش مصنوعی ضعیف هستند، به وعده های خود عمل کرده و روندی رو به پیشرفت دارند. مثلا، در حال حاضر موتور جست و جو گوگل از هوش مصنوعی برای پیشنهاد پاسخ سریع ایمیل بر اساس محتوای پیام های دریافتی استفاده می کند.
هوش مصنوعی در زمینه های متفاوتی می تواند به جامعه انسانی و زندگی شهری کمک کند. راه هایی که شاید به جذابی تخیلات نشان داده شده در سینما و ذهن عموم مردم نباشد، اما در زندگی روزمره کاربردهای بسیاری دارد. به عنوان مثال، در مدیریت بحران؛ دانشمندان توانسته اند با هوش مصنوعی آمار شیوع بعضی بیماری ها را با درصد موفقیت بالا تشخیص دهند. هوش مصنوعی را می توان در داده های ماهواره ای برای پیش بینی پیشرفت های آتش سوزی و بهینه سازی پاسخ های کنترلی به آن بحران استفاده کرد. همچنین از AI می توان در هواپیماهای بدون سرنشین جهت کمک به جستجوی افراد مفقود شده نیز بهره برد. در صنعت کشاورزی می توان از هوش مصنوعی برای کمک به کشاورزان استفاده کرد تا عوامل مختلفی مانند دما، شرایط آب و هوایی، شرایط خاک و مصرف آب را تجزیه و تحلیل کنند. کشاورزان می توانند با استفاده از این داده ها نسبت به انتخاب بهترین محصولات زراعی و بهینه ترین راه برای استفاده از منابع جهت تولید بالا استفاده کنند. هوش مصنوعی به منظور شناسایی آسیب های زراعی توسط سنسورهای مخصوص در هواپیماهای بدون سرنشین گرفته تا تلفن های هوشمند مستقر شده است.
نوشته‌های مرتبط
در تولیدات آموزشی، هوش مصنوعی می تواند برای به حداکثر رساندن پیشرفت دانش آموزان و بهره وری معلمان استفاده شود. از فن آوری های تدریس نوین مبتنی بر هوش مصنوعی می توان برای تدریس به دانشجویان بر اساس میزان موفقیت آنها در دوره ها و مطالب گذشته استفاده کرد. در زمینه چالش‌های زیست محیطی و برای حفظ تنوع زیستی در مقابله با تغییرات آب و هوایی، آلودگی و تخریب منابع طبیعی، از ابزارهای هوش مصنوعی مانند TensorFlow برای حفاظت از اکوسیستم های شکننده جنگل ها استفاده می شود. همچنین با تجزیه و تحلیل داده های حسگر صوتی در مناطق آسیب پذیر، می توانیم آسیب های احتمالی زیست محیطی را شناسایی و از آن ها جلوگیری کنیم.
در حوزه بهداشت و درمان، هوش مصنوعی با تشخیص زودهنگام بیماری ها می تواند به بهتر شدن بیماران کمک کند. علاوه بر این، نرم افزار پردازش تصویر مبتنی بر هوش مصنوعی قادر است تصاویر را اسکن کند و تشخیص دهد که آیا سرطان ها به طور مؤثر در حال گسترش هستند یا خیر. همچنین با تفسیر داده های سنسور ضربان قلب، نرم افزار AI قادر است افراد مستعد ابتلا به دیابت را با دقت ۸۵ درصد تشخیص دهد. در زمینه اعتبارسنجی اطلاعات، با توجه به افزایش روزافزون اخبار جعلی، ما به سیستم‌هایی نیاز داریم تا اعتبارسنجی اطلاعات معتبر و با ارزش را تسهیل کند. فناوری هوش مصنوعی در این حوزه نیز می تواند به ما کمک کند تا به اطلاعات صحیح و با ارزش دسترسی پیدا کنیم. همچنین در حوزه مدیریت زیرساخت‌ها، هوش مصنوعی می تواند به رفع چالش های زیرساختی کمک کند و منافع عمومی را در بخش برق، مدیریت پسماند و آب، املاک و مستغلات، برنامه ریزی شهری و حمل و نقل ارتقا بخشد. به عنوان مثال کارایی سیستم های کنترل چراغ راهنمایی را می توان با کمک فیلم برداری در زمان واقعی و سنسورهای اینترنت اشیاء به حداکثر رساند. علاوه بر این، از سیستم های هوش مصنوعی می توان برای برنامه ریزی، تعمیر و نگهداری سیستم های حمل و نقل عمومی مانند قطارها استفاده کرد.
هوش مصنوعی همچنین در شهرهای هوشمند نیز مورد استفاده های متعدد قرار می گیرد. در مواردی مانند؛ دوربین های امنیتی و نظارتی پیشرفته، پارکینگ وسایل نقلیه و سیستم مدیریت ترافیک، دوربین های تشخیص چهره و تشخیص حرکت، سیستم مدیریت زباله و دفع پسماند هوشمند و مدیریت و برنامه ریزی.
هوش مصنوعی در شهر هوشمند، دوربین ها و سنسورها را به یک چشم تبدیل می کند که تمام محیط اطراف را زیر نظر دارد و موجب می شود سطح امنیت منطقه ارتقاء یابد. این دوربین ها با فناوری تشخیص چهره، افراد را شناسایی کرده و فعالیت های مشکوک در مناطق ممنوعه را ردیابی می کنند. ویدئوهای ضبط شده توسط این دوربین ها به پلیس ها در نظارت بر فعالیت های مجرمانه کمک می کند. دوربین های هوش مصنوعی در شهر هوشمند با وضوح بالا می توانند حرکت تمامی وسایل نقلیه ثبت شده را ردیابی کنند و تراکم جمعیت و تمیزی فضاهای عمومی را نیز بصورت شبانه روزی کنترل نمایند. پلیس می تواند بر دسته و شدت جرایم نظارت کند و همه فعالیت های این چنینی را در یک منطقه خاص رصد کند. پارک وسایل نقلیه و مدیریت ترافیک حوزه دیگری است که هوش مصنوعی در شهر هوشمند می تواند به آن کمک کند. استفاده از سنسورهای سطح جاده یا دوربین های نظارتی که در فضاهای پارک گنجانده شده است، به شهرها این امکان را می دهد که نقشه ترافیکی و فضاهای پارک موجود در زمان واقعی ایجاد کنند و همچنین به رانندگان در پیدا کردن فضای پارک خالی کمک کرده و در وقت خود صرفه جویی کنند. در نتیجه هوش مصنوعی در شهر هوشمند می تواند به بهبود کارکرد پارکینگ هوشمند منجر شود.
همچنین، هوش مصنوعی در شهر هوشمند برای مدیریت ترافیک نیز مورد استفاده قرار می گیرد. سیستم های حسگر ترافیک با پشتیبانی هوش مصنوعی می توانند از دوربین ها برای جمع آوری داده های لحظه ای وسایل نقلیه در جاده استفاده کرده و آنها را به یک مرکز کنترل بفرستند، این مرکز کنترل داده های نقاط دیگر را نیز جمع آوری می کند و زمان سیگنال ها را به گونه ای تنظیم می کند که ترافیک روان وسایل نقلیه تضمین شود. هوش مصنوعی در شهر هوشمند در راستای افزایش امنیت جامعه نیز کاربرد دارد. هوش مصنوعی با فناوری تشخیص چهره قادر به شناسایی چهره افراد مختلف بوده و هویت افراد را مشخص می کند. هوش مصنوعی در دوربین های امنیتی یا پهپادها میتواند چهره انسان را تشخیص داده و با پایگاه داده مطابقت دهد و هویت فردی که وارد شهرها، جوامع و دیگر مناطق حفاظت شده می شود را شناسایی کند.
از طرفی دیگر، یکی از چالش های مدیریت شهری یافتن روشی صحیح برای مدیریت زباله تولید شده و تمیز نگه داشتن محیط جهت حفظ سطح بهداشت در جامعه است. هوش مصنوعی در شهر هوشمند میتواند در مدیریت دفع پسماند مورد استفاده قرار گیرد. دوربین های مجهز به هوش مصنوعی می توانند سطح زباله موجود در سطل های زباله خیابان ها را تشخیص داده و انواع زباله ها را برای دسته بندی تشخیص دهند. نصب سنسور بر روی سطل های زباله با استفاده از هوش مصنوعی می تواند جمع آوری زباله را با کارایی بیشتری انجام دهد. مقامات می توانند در هنگام پر شدن سطل های زباله، اعلان دریافت کنند و با حذف جمع آوری های غیرضروری، ارائه مسیرهای جمع آوری پویا و برنامه هایی برای بهینه سازی مدیریت پسماند، از کاهش هزینه های عملیاتی اطمینان حاصل کنند. در آخر، هوش مصنوعی می تواند در شهر هوشمند برای مدیریت و برنامه ریزی شهری بهتر، الگوریتم های حاصل از یادگیری ماشین، تصاویر ماهواره ای برای برنامه ریزی و توسعه شهر با هدف تنظیم شکل گیری بر اساس تغییر داده ها، مناطق مستعد برای بلایا مانند سیل، زلزله و طوفان را تجزیه و تحلیل کند. کنترل مداوم چنین داده هایی در زمان واقعی و همچنین تاریخی می توانند به حکمرانی بهتری منجر شوند.
منابع:
Liu, Z. (2020) Sociological perspectives on artificial intelligence: A typological reading, Wiley Online Library, https://doi.org/10.1111/soc4.12851.
Dandurand, G., Claveau, F., Dube, J.F., Millerand, F. (2020) Social Dynamics of Expectations and Expertise: AI in Digital Humanitarian Innovation. Engaging Science, Technology, and Society, 591-614.
https://www.cyberpolice.ir/news/145274/%D9%86%D9%82%D8%B4%DB%8C-%DA%A9%D9%87-ai%D8%8C-%D9%87%D9%88%D8%B4-%D9%85%D8%B5%D9%86%D9%88%D8%B9%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D9%88-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-%D8%A7%DB%8C%D9%81%D8%A7-%D9%85%DB%8C-%DA%A9%D9%86%D8%AF
https://smarttogether.ir/artificial-intelligence-in-a-smart-city/