برگردان : آذر جوادزاده
یکی از برجسته ترین نکات در حفظ میراث فرهنگی ناملموس در جهان، همانا قلمرو گسترده‌ی کنشگری فرهنگی است که طیف گسترده ای از رویدادها، جشن ها، آیین ها، مناسک و مراسم مرتبط با محصولات طبیعی و یا فرهنگی را در پهنه ای وسیع شامل شده و به آن ها رونق و غنا می بخشد. در فرایند معرفی میراث فرهنگی ناملموس این قلمروها بطور دقیق شناسایی و معرفی می شود تا همگان بدانند آنچه به انجام می رسد نه فقط مربوط به پهنه ای خاص بلکه گستره ی وسیعی را در بر گرفته و نشاندهنده ی مشترکات فرهنگی، دیدگاه های انسانی، همیاری و تفاهم جهانی است. برای آشنایی بیشتر با فرهنگ مردم سراسر جهان، بخش سوم از منتخب میراث فرهنگی ناملموس جهانی پیش روی شما است.
نوشته‌های مرتبط
خرما (Date Palm)، دانش، مهارت ها، سنت ها و روش ها
بحرین، مصر، عراق، اردن، کویت، موریتانی، مراکش، عمان، فلسطین، عربستان سعودی، سودان، تونس، امارات متحده عربی، و یمن
سنت ها و روش های مربوط به استفاده از محصول خرما در حوزه ی کشورهای عربی)آسیا و آفریقا) در سال ۲۰۱۹ از سوی یونسکو در لیست نماینده‌ی میراث فرهنگی ناملموس بشریت ثبت شده است.
این سنت، مهارت و روش استفاده از محصول خرما، از موریتانی و مراکش تا فلسطین و یمن را در بر گرفته و در قلمرو گسترده‌ی کشورهای بحرین ، مصر ، عراق ، اردن ، کویت ، موریتانی ، مراکش ، عمان ، فلسطین ، عربستان سعودی ، سودان ، تونس ، امارات متحده عربی و یمن واقع شده است.
نخل خرما از قرن ها پیش به جمعیت کشورهای این منطقه، وصل بوده و به عنوان منبع مهم تغذیه، صنایع دستی مرتبط ، مشاغل و سنت های اجتماعی و فرهنگی ، آداب و رسوم و…..، دارای جایگاه ویژه در میان کشورهای منطقه است. خرما یک گیاه همیشه سبز که به طور معمول با آب و هوای خشک رشد می کند ، چندان که ریشه های گیاه در جستجوی رطوبت به زمین نفوذ می کنند. حاملان و مشاغل مرتبط، مشتمل بر صاحبان مزارع خرما ، کشاورزانی که شاخه های درخت خرما را می‌کارند و پرورش و آبیاری می کنند ؛ صنعتگرانی که محصولات سنتی را با استفاده از بخش های مختلف درخت خرما تولید می کنند ، بازرگانان خرما ، و نیز شامل افراد خلاق که راوی داستان ها و اشعار عامیانه مرتبط با نخل خرما است. محصول درخت خرما ، دانش ، مهارت ها ، سنت ها و روش ها؛ نقش محوری در تقویت ارتباط بین مردم و مابین سرزمین های واقع در منطقه عرب داشته و به آنها کمک می کند تا با چالش های محیط سخت کویر روبرو شوند. این رابطه تاریخی در منطقه و این عنصر منشا ایجاد میراث فرهنگی غنی از شیوه های مشترک بین مردم منطقه ، دانش و مهارت های حفظ شده تا به امروز است. ارتباط فرهنگی و گسترش این عنصر در طول قرن ها ثابت می کند که جوامع محلی چقدر به حفظ آن متعهد هستند. این امر از طریق مشارکت جمعی در چندین فعالیت مرتبط با نخل و آیین ها ، آداب و رسوم و جشن های متعدد حاصل می‌شود.
شیوه ها و دانش مرتبط با موسیقی ایمزاد (Imzad)جوامع تائورگ (Tuareg)
الجزایر ، مالی و نیجر
آیین موسیقی ایمزاد در حوزه ی کشورهای الجزایر، مالی و نیجر در سال ۲۰۱۳ در فهرست نماینده‌ی میراث فرهنگی ناملموس بشریت در یونسکو ثبت شده است.
موسیقی ایمزاد یکی از ویژگی های مشخص جوامع تائورگ Tuareg است و توسط زنان با ساز خمیده تک سیم معروف به ایمزاد Imzad اجرا می شود. نوازنده با ساز روی زانو نشسته و آن را با کمان چوبی و قوسی می نوازد. ایمزاد موسیقی و شعر را با هم تلفیق می کند و اغلب در موارد تشریفاتی و گردهمایی در اجتماعات تائورگ اجرا می شود. این ساز آهنگین با آهنگ‌های شاعرانه یا عامه پسند ماجراها و شاهکارهای قهرمانان گذشته را ستایش می کند. آهنگ ها توسط مردان ساخته و یا خوانده می شوند ، زنان و مردان با تولید آواها و گریه های پراوج در مراسم شرکت می کنند. این موسیقی همچنین عملکردی درمانی دارد که برای دفع ارواح شیطانی و تسکین درد بیماران پخش می شود. صدای ساز ایمزاد Imzad احساسات و حالات نوازنده را منعکس می کند و عدم توانایی در تسلط بر یک اجرا، بازتابی بسیار مایوس کننده دارد. زنان ساز را از نیمی از کدو تنبل خشک و توخالی تهیه می کنند: پوستی در طرف باز کشیده شده و با سوراخ های صوتی به شکل گل سرخ سوراخ می شود و سپس یک پل چوبی به شکل V اضافه می شود. دانش موسیقایی ایمزاد طبق روش‌های سنتی و به صورت شفاهی منتقل می‌شود.
پرورش شاهین(Falconry) ، میراث انسانی زنده
آلمان ، عربستان سعودی ، اتریش ، بلژیک ، امارات متحده عربی ، اسپانیا ، فرانسه ، مجارستان ، ایتالیا ، قزاقستان ، مراکش ، مغولستان ، پاکستان ، پرتغال ، قطر ، جمهوری عربی سوریه ، جمهوری کره و چک
میراث انسانی زنده‌ی پرورش شاهین برای شکار در قلمرو گسترده ی اروپا، آسیا و آفریقا؛ در سال ۲۰۱۶ در فهرست نماینده میراث فرهنگی ناملموس بشریت در یونسکو ثبت شده است.
این میراث زنده،در اصل روشی برای به دست آوردن غذا محسوب می شود. پرورش شاهین با گذشت زمان تکامل یافته تا بیشتر با حفاظت از طبیعت ، میراث فرهنگی و تعامل اجتماعی در میان جوامع تعمیم یابد. پرورش دهندگان شاهین با پیروی از سنت ها و اصول اخلاقی خاص خود ، پرندگان شکاری را آموزش می دهند تا پرواز و تولید مثل را بیاموزند. علاوه بر شاهین‌ها، پرندگانی مانند عقاب ها و باز ها نیز با آنها پیوند برقرار می کنند و منبع اصلی حفاظت آنها می شوند. این روش که در بسیاری از کشورهای جهان وجود دارد ، اما به فراخور هر کشور ممکن است از جنبه های خاصی متفاوت باشد. به عنوان مثال نوع تجهیزات مورد استفاده ممکن است فرق کند ، اما روش ها مشابه هستند. پرورش دهندگان شاهین خود را به عنوان یک گروه در نظر می گیرند و ممکن است هفته ها به یک سفر پرداخته و عصرها با هم داستان های روز را بازگو کنند. آنها پرورش شاهین را حلقه ی ارتباط با گذشته می دانند ، به ویژه برای جوامعی که این عمل یکی از معدود پیوندهای باقی‌مانده‌ی آنها با محیط طبیعی و فرهنگ سنتی است. دانش و مهارت ها با راهنمایی رسمی ، کارآموزی یا آموزش در کلوپ ها و مدارس و به صورت بین نسلی در خانواده ها منتقل می شود. در بعضی از کشورها برای پرورش شاهین ابتدا باید در یک آزمون ملی قبول شد. گردهمایی ها و جشنواره ها فرصت هایی را برای جوامع به منظور به اشتراک گذاشتن دانش ، افزایش آگاهی، ارتقا، و آگاهی از تنوع در روش ها فراهم می کند.
بافت سنتی فرش دیواری
(Traditional wall-carpet craftsmanship)
رومانی و جمهوری مولداوی
بافت سنتی فرش دیواری در قلمرو کشورهای رومانی و مولداوی، در سال ۲۰۱۶ در فهرست نماینده میراث فرهنگی ناملموس بشریت در یونسکو ثبت شده است.
در گذشته ، فرش های دیواری تولید شده توسط بافندگان در جوامع رومانی و جمهوری مولداوی نه تنها به عنوان ویژگی‌های تزئینی و منابع پوششی بلکه به عنوان بخشی از جهیزیه عروس نیز مورد استفاده قرار می‌گرفت. برای تولید قطعات با نقوش چشمگیر تکنیک های مختلفی لازم بود. الگوهای خاصی همچنین نشان می داد که این بافنده از کجا بوده است. فرش ها کارکردهای دیگر در امور جامعه داشتند ، مانند مراسم تشییع جنازه که نمادی از عبور روح به آخرت است. آنها همچنین در نمایشگاه های بین المللی به عنوان نشانگر هویت ملی به نمایش درآمدند. این روزها ، فرش های دیواری عمدتا به عنوان اثر هنری برای فضاهای عمومی و خصوصی مورد استقبال قرار می گیرند و در جشنواره ها و مراسم در شهر به نمایش گذاشته می‌شوند. تکنیک ها از دستگاه های بافندگی عمودی یا افقی که در برخی نواحی انجام می شود ، به چیدن محکم (نخ به نخ) و سایر اشکال تغییر یافته، چندان که هم‌اکنون بافندگان می توانند در خانه مشغول به کار شوند. در روستاها ، دختران هنر بافندگی فرش دیواری را از مادر یا مادربزرگ خود می آموزند ، در حالی که در شهرها، مراکز صنایع دستی ، انجمن ها و کالج‌ها و همچنین موزه ها کلاس ها را برگزار می کنند. صنایع دستی فرش دیواری بیانگر خلاقیت و نشانگر هویت ، همچنین به عنوان ابزاری برای متحد کردن گروه ها در جامعه و در سنین مختلف و نیز زمینه های مختلف اقتصادی و اجتماعی؛ در نظر گرفته می شود.
فرهنگ زنبورداری درختی
(Tree beekeeping culture)
لهستان و بلاروس
فرهنگ زنبورداری روی درخت در حوزه ی کشورهای لهستان و بلاروس در سال ۲۰۲۰ در فهرست نماینده میراث فرهنگی ناملموس بشریت ثبت شده است
فرهنگ زنبورداری درختی شامل دانش ، مهارت ها ، شیوه ها ، سنت ها ، آیین ها و اعتقادات مربوط به پرورش زنبورهای وحشی در کندوهای درختی واقع در مناطق جنگلی است. زنبورداران درختی با تلاش در بازآفرینی شرایط اولیه زندگی در کندوهای درختی بدون تداخل در چرخه زندگی طبیعی زنبورهای عسل ، از زنبورهای عسل مراقبت می کنند. زنبورداران درختی هدفی از تشدید تولید عسل ندارند که این یکی از ویژگی هایی است که آنها را از سایر زنبورداران متمایز میکند. بنابراین زنبورداری درختی نیاز به مهارت های پیشرفته و دانش، روش ها و ابزارهای سنتی دارد. زنبورداران درختی مادام العمر هستند: آنها از طریق تماس مستقیم با انبوه زنبور و محیط طبیعی ، دائماً دانش جدیدی درباره زندگی زنبورها و اکوسیستم کسب می کنند. همچنین اقدامات اجتماعی متعددی حاصل از این عمل و روش های طب سنتی و آشپزی وجود دارد. مانند گذشته ، انتقال مهارت عمدتا در خانواده زنبورداران درختی و از طریق برادری و خانوادگی انجام می شود. با این حال امروزه ، کارگاه ها نحوه انتقال دیگری را ارائه می دهند که طی آن شرکت کنندگان از طریق فعالیت های گروهی از یکدیگر فرایند زنبورداری درختی را یاد می گیرند. زنبورداری درخت احساس تعلق جامعه و آگاهی مشترک از مسئولیت اجتماعات محلی در قبال محیط را پرورش می دهد.
قهوه عربی Arabic coffee ، نمادی از سخاوت
امارات متحده عربی ، عربستان سعودی ، عمان و قطر
قهوه ی عربی در سال ۲۰۱۵ در لیست نماینده میراث فرهنگی ناملموس بشریت در یونسکو ثبت شده است.
پذیرایی با قهوه عربی یکی از جنبه های مهم مهمان نوازی در جوامع عرب است و این یک عمل سخاوتمندانه و تشریفاتی است. به طور سنتی ، قهوه در مقابل مهمانان تهیه می شود. تهیه قهوه با انتخاب دانه ها شروع می شود ، که در یک ظرف کم عمق و روی آتش کمی تفت داده ، سپس آن را درون یک ظرف مسی قرار داده که با یک هاون کوبیده می شود. محتویات قهوه در یک قوری بزرگ قهوه مسی قرار می گیرد. آب اضافه شده و ظرف را روی آتش قرار می دهند. پس از دم کشیدن ، آن را در یک قوری کوچکتر ریخته و درون فنجان های کوچک می ریزند. ابتدا مهم‌ترین یا مسن‌ترین مهمان پذیرایی می شود ، یک چهارم فنجان را پر می کند ، سپس می تواند دوباره پر شود. روش معمول نوشیدن حداقل یک فنجان است اما از سه فنجان نباید بیشتر نشود. قهوه عربی توسط مردان و زنان از تمام اقشار جامعه ، به ویژه در خانه تهیه شده و از آن لذت می‌برند. شیوخ و سران قبایل که در جلسات خود قهوه عربی تعارف می کنند ، مردان و زنان بادیه نشین و صاحبان مغازه های تجارت قهوه، حاملان اصلی این فرهنگ محسوب می شوند. دانش و سنت ها با مشاهده و تمرین در خانواده منتقل می شوند. اعضای جوان خانواده نیز بزرگترهای خود را در بازار همراهی می کنند تا نحوه انتخاب بهترین دانه های قهوه را بیاموزند.
منبع:
