گردشگری به طور گسترده ای با معضل فقر مرتبط است.همین مسئله سبب ایجاد جریان و نگرشی با عنوان” گردشگری حامی فقرا[۱]” شده است. طی این جریان از گردشگری، مزایای حاصل از آن به سوی قشر فقیر جامعه هدایت می شود ضمن آنکه سهم و سود اغنیا را نیز به رسمیت می شناسد. این جریان، به منظور افزایش دریافت سود خالص توسط قشر فقیر از گردشگری و اطمینان از اینکه رشدگردشگری به کاهش فقر کمک می کند، طراحی شده است.در مطالعه ای که در تانزانیا صورت گرفته است، گردشگری بر بهبود معیشت فقرا موثر ارزیابی شده است و چنان چه اثرات مثبت ان به درستی مهار شود، منجر به کاهش فقر می شود.
تعبیرات غلطی همچون ضد سرمایه داری بودن این نگرش از گردشگری، تلقی آن به عنوان قسمی خاص و جدیدی از گردشگری، تحدید منافع ان برای فقرا، در نظر داشتن روش های خاص و تعیین شده برای ان و تحدید ان به نگرش های توسعه مالی وجود دارد که نیازمند اصلاح، بازبینی و توضیحات بیشتری جهت روشن سازی ابعاد مختلف این نگرش است.اولا باید توجه شود این نگرش از گردشگری، محصولی خاص و ویژه نیست بلکه هر نوعی از گردشگری با در نظر داشتن متد هایی می تواند به حمایت از فقرا نزدیک شود.علاوه بر این نتایج این جریان تنها بر فقرا محدود نمی شود بلکه اعتقاد بر ان است که با فراخواندن و توانمندساختن فقرا حداکثر سازی نفع جمعی و کاهش هزینه ها برای عموم را به ارمغان می آید.این نگرش در صنعت گردشگری و توسعه با لنز انسان محوری و افزایش قابلیت ها قابل تجزیه و تحلیل است.
نوشته‌های مرتبط
ویژگی گردشگری حامی فقرا:
– یک محصول خاص و ویژه نیست بلکه هر نوع از گردشگری و در هر سطحی می تواند حامی فقر باشد.
– اعتقاد بر این است که گردشگری حامی فقرا شامل انجام کسب و کارهای مختلف جهت ایجاد سود و منفعت برای فقرا است.
– تمرکز آن اغلب بر فقرا، مهاجران، فرصت ها و خدمات ضعیف از قبیل بهداشت و آموزش است.
– در صدد به حداکثر رساندن سود و به حداقل رساندن هزینه ها برای فقرا است.
– فقرا در این جریان به مشارکت فعال در صنعت گردشگری تشویق می شوند.
گردشگری حامی فقرا در چه غالبی متبلور می شود؟
- تورهایی که به بهبود درک گردشگران از موضوع فقر می انجامد.
۲.تورهایی که در آن میزبان به بیان داستان های ظلم و ستم گذشته وارد شده بر آنها می پردازد.
۳.کار داوطلبانه گردشگران
موافقان عقیده دارند که می توان از گردشگری حامی فقرا به منظور محافظت و
حفظ منابع محلی استفاده کرد، چرا که پروژه های گردشگری میتواند به بازداشتن افراد محلی از کاربرد غیرقانونی منابع طبیعی کمک کنند و از آنجایی که گردشگری پایدار موافق توسعه در مقیاس کوچکتر با تراکم پایین، شرکتهای محلی، خانوادگی است، این خود مشارکت در سطح جامعه را تشویق کرده و به حداقل رساندن تأثیر گردشگری بر روی محیط و فرهنگ میزبان را مورد توجه قرار میدهد. اما مخالفان عنوان می کنند که گردشگری به عنوان ابزاری برای توسعه و کاهش فقر ممکن است به نفع دستاوردهای اقتصادی کوتاه مدت در برابر حفاظت بلندمدت بوده، منابع به کاررفته برای جذب گردشگر را در معرض خطر قرار داده و توانایی تداوم آن در آینده رابه خطر اندازد(زندی، ۱۳۹۹: ۲۹).
منتقدان گردشگری حامی فقرا بر چه مواردی متمرکز اند؟
قطبی شدن اقتصاد و توزیع ناعادلانه منافع اقتصادی یکی از مواردی است که منتقدان این جریان بر ان متمرکز اند.همچنین این گروه معتقداند اگر چه گردشگری فرصت های اشتغال زیادی را ایجاد می کند اما در بسیاری از موارد تعداد کمی از مشاغل نصیب مردم محلی می گردد.در همین راستا بیان می کنند اشتغال در بخش گردشگری مطمئنا توسط کسانی پیاده می شود که دارای قابلیت و توانایی اند و فقرا به دلیل فقر قابلیتی و توانمندی از این مسئله و نتایج آن باز می مانند.در این مسئله به نظر می رسد منتقدان به بیراهه نرفته باشند! آنچه در انواع مختلف گردشگری چون گردشگری روستایی دیده شد ان است که غالبا فقر قابلیتی منجر به عدم بهره بری از جریان ها و نتایج عمده گردشگری توسط روستائیان و جوامع محلی می شود.به بیان دیگر مانع مشارکت نه کمبود اطلاعات از ظرفیت های محیطی که فقر قابلیتی است.بر این اساس از حدود انصاف عدول نکرده ایم اگر بگوییم که نظریه پردازان این جریان در بیان مزایا و پیش بینی نتایج این جریان اندکی تندروی کرده اند یا لااقل اگر بدفهمی از سوی منتقدان شکل گرفته است به سبب عدم تمرکز موافقان و نظریه پردازان بر بستر سازی بوده است.
منابع:
Ashley, C. Goodwin, H and Roe, D. (2001). “Pro-Poor Tourism Strategies,Expanding Opportunities for the poor”. Pro-poor Tourism Briefing, Working paper,No1.
pro‐poor tourism: is answer to poverty reduction. available on www. Pro‐poor tourism.org.
رضا قلی زاده، مهدیه(۱۳۹۵)، بررسی تاثیر گردشگری بر مثلث فقر، نابرابری و رشد اقتصادی،فصلنامه مطالعات مدیریت گردشگری،سال۱۱،ش۳۶
[۱] Pro-Poor Tourism