سفرنامه جنوب هند (۱۰)

عکس‌ها از نسیم کمپانی

کنده کاری بر روی ستون معبد هزار راما نشان دهنده مردی با سپری بلند منطقه باستانی هامپی ایالت کارناتاکا جنوب هند

دیگر نماد زنان زیبا و فریبنده در هندویسم که در تمامی معابد باستانی هندو نقش آنان تصویر شده یاکشینی Yakshini   می باشد یاکشینی ها نیز نوعی از فرشتگان آسمانی هستند آنان در قصر کوبر Kuber   خدای ثروت که در اساطیر هندو  پادشاهی او در کوه هیمالیا قرار دارد به رقص و پای کوبی مشغول هستند کوبر در عین حال پادشاه یاکشینی ها نیز بشمار می رود ایشان درواقع نگهبانان ثروت های پنهانی زمین محسوب می شوند در کتاب باستانی اودامارایشوارا تنترا Uddamareshvara Tantra  از ۳۶ نوع یاکشینی نام برده شده است  , در دیگر کتب هندو ظاهر آنان را اینطور تصور می کرده اند شانه های پهن ,کمر باریک ,باسن بزرگ , سینه های برجسته  ,موهای بلند و پیچان سیاه ,چشمهای درشت و بینی قلمی  ,دوباره بر پشت دوچرخه های خود سوار گشته و در پی راجو روان شدیم

بخش بازار باستانی منطقه هامپی

مقصد بعدی معبد کوچک گانشا Ganesha  خدایی که صورتش مانند فیل و بدنش  انسان است , بود بر بالای صخره ای مجسمه  او در زیر سایبانی سنگی نهاده شده تا از آسیب باد و باران در امان باشد همگی برای عکاسی هجوم آوردند ,  فریاد راجو بار دیگر مرا به خود آورد همه دوباره بر دوچرخه های خود پریدیم خنده ام گرفته بود وضعیت ما به واقع شبیه به لشکریانی بود که دنبال سردار خود به هر گوشه ای می روند تا شاید غنیمتی گرانبها بیابند با این فرق که قرن ها پیش این غنایم به تاراج رفته و ما تنها به دیدن بقایای  سنگی آن می بایست دلخوش باشیم ,راجو در جلوی معبد هزار راماHazar Rama  که به معنی هزاران راما است توقف کرد و لشکر خارجیان گرما زده نیز از دوچرخه ها خود پایین جستند این معبد در اوایل قرم ۱۵ میلادی ساخته شده و درواقع در تمامی دیوارهای اصلی معبد حماسه بزرگ رامایانا  Ramayana که درباره زندگی رام یکی از خدایان هندو است به زیبایی و ظرافت کنده کاری شده بود.

مردی در حال نواختن ساز پونگی بر روی یکی از ستون های معبد هزار راما در منطقه باستانی هامپی

پسر و دختری آلمانی نیز در گروه بودند که آنان با موتور بزرگ خویش به دنبال ما می آمدند وقتی گفتم ایرانی هستم خوشحال شدند و گفتند بهترین سفر ما در ایران بوده با تعجب پرسیدم چرا ؟ پسر گفت چون هر جایی وارد می شدیم مردم به ما خوراک و جای مجانی می دادند خنده ام گرفت گفتم آهان پس برای این بوده همه چیز مجانی و هر دو خندید , معبد هزار راما واقعا با کنده کاری های زیبا و منحصر به فرد خود چشم هر بیننده ای را به خود جلب می کند این فکر که قرن ها پیش انسان ها با وسایل ابتدایی ولی با حوصله و عشق بسیار این آثار را خلق کرده بوده جای شگفتی داشت میمون ها در همه جای این شهر کهن باستانی دیده می شدند روی دیوارهای معابد در حال بازسازی چند بچه میمون به طرفم آمدند از کیفم به آنها موز دادم موزها را بسرعت گرفته و فرار کردند  طفلک ها چه کنند آدم ها در طول تاریخ آنقدر به حیوانات آزار رسانده و از آنها بهره کشی کرده اند که هر حرکت حتی محبت آمیز ما نیز با شک و تردید نگریسته می شود  , ورودی این معبد درحال بازسازی بود با دقت به دیوارهای آن خیره شدم و دیدم  در واقع رنگ واقعی این معبد در اصل سرخ بوده آجرهای سرخ رنگ زیبا به خوبی عظمت و قدمت آن را در طی قرون گذشته به نمایش می گذاشتند بیشتر نقوش کنده شده بر روی ستون ها و دیوارها زندگی مردم عادی را نشان می داد.

مردی در حال رقص و نمایش بر روی یکی از ستون های معبد هزار راما منطقه باستانی هامپی

 جایی سربازی نیزه ای در دست داشت ,جایی دیگر زنی جوان در حال رقص و پای کوبی  بود و بر روی ستونی دیگر مردی در حال نواختن طبل دراز پکاوج Pakawaj  که مخصوص جنوب هست دیده می شد, تصمیم گرفتم همه ستون ها و دیوارهای این معبد را به دقت و با چشمی تیز بین بررسی کنم  بر روی دیواری مردی در حال نواختن سازی مانند دف بود بر روی ستون دیگری مرد چاقی بر روی زمین نشسته و مشغول نواختن سازی بادی به نام پونگی Pungi  بود در ستون بعدی فیلی بود که چیزی را زیر پای خود له می کرد و در دیگری زنی سوار بر فیل بود  به درون معبد رفتم  چندین تالار ستون دار در این محوطه وجود داشت راجو به داخل یکی از آنها رفت و گفت این تالار کنده کاری شده  درواقع تالار رقص بوده و برای برنامه های زنده ساخته شده بوده است واقعا از دیدن این همه هنر و زیبایی سیر نمی شدم اما چاره ای نبود باید با بقیه گروه همراه می شدم تا از قافله عقب نمانم دوباره دوچرخه سواری شروع شد.

مردی در حال نواختن سازی مانند دف بر روی یکی از ستون های معبد هزار راما منطقه باستانی هامپی

وارد معبد لکشمی ناراسیمهاLakshmi Narashimha  شدیم مجسمه عظیم  ناراسیمها با صورتی مانند شیری غران و بدنی انسانی که چهارزانو بر روی مار بزرگ اسطوره ای چنبره زده ای به نام شش ناگ Shesh Nag نشسته و به روبرو نگاه می کرد و با عظمت تمام در میان معبد قد برافراشته بود ناراسیمها دهمین تجلی  ویشنوVishnu  یکی از خدایان سه گانه هندوها است که مظهر محافظت از انسان ها و طبیعت می باشد  الهه لکشمی Lakshmi   نیز ایزد بانوی بانوی ثروت و پول است ,درواقع معنی کلمه ناراسیمها در زبان سانسکریت نیمه مرد – نیمه شیر است یعنی تنه مرد و صورت شیر .

مجسمه ناراسیمها در منطقه باستانی هامپی

با فاصله کمی نماد آلت تناسلی شیوا از خدایان سه گانه هندو که به آن لینگامLingam  می گویند دیده می شد قد آن سه متر و از سنگ یک پارچه خارا تراشیده شده بود,این نماد در سرتاسر هند مقدس شمرده شده و پرستیده  می شود زیرا نشانه تداوم نسل بشر و قدرت باروری مردانه است که در هندویسم مقدس تلقی می شود ,البته این نماد باعث خنده و تفریح بسیاری از گردشگران خارجی است اما در هر حال هر جایی سنت ها و آیین های خاص خود را دارد که باید به آنها احترام گذاشت.

لینگام در منطقه باستانی هامپی

دوباره پا کوبان بر پدال های دوچرخه سر از محوطه وسیعی از معابد ,مجسمه ها و قصرهای تخریب شده ولی با کنده کاری های منحصر به فرد در آوردیم که سازمان میراث فرهنگی هند در حال خاک برداری , کاوش و ترمیم آن ها بود نام این بخش قصر کریشنا دیواریا Krishnadevaraya Palace  بود که در بین سال های ۱۵۰۹ تا ۱۵۲۹ میلادی پادشاه منطقه ویجی نگر بوده است ,به جایی رسیدیم که با  بیست  پله در واقع بلندترین مکان در آن محوطه  محسوب می شد و دور تا دور این مکان نقوش و کنده کاری های بسیار زیبایی به چشم می خورد.

مردی در حال نواختن طبل پکاوج یکی از ستون های معبد هزار راما در منطقه باستانی هامپی

راجو گفت این مکان مخصوص اجرای رقص و موسیقی زنده بوده یعنی رقصندگان و نوازندگان در برابر پادشاه و درباریان در این مکان برنامه اجرا می کرده اند ,در واقع این مکان مانند صحنه نمایش بزرگی بود که همه می توانستند به راحتی رقص های کلاسیک و سنتی هندی را به راحتی تماشا کنند و به موسیقی دلپذیر هندی گوش فرا دهند ,در شگفت شدم از این همه دانش و خلاقیت در عهد کهن پله های ورودی این بخش با دو فیل کوچک که در دو طرف آن قرار داشت به ظرافت تزیین شده بود  در اطراف محوطه دیوارهای سنگی تخریب شده ای کوتاهی قرار داشت کریشنا پادشاه باستانی این منطقه سه همسر قانونی داشت که هر کدام برای خود قصری جداگانه با بیش از شصت کنیز  برای خدمتگزاری در اختیار داشتند هم چنین او در قصر خود تعداد بسیاری نگهبان زن و مرد,نوازندگان و رقصندگان ,سربازان شمشیر زن ,دروازه بان ,کشتی گیر ,حمال ,منجم ,آشپز ,نویسنده ,قاضی ,دیده بان , دروازه بان خاص سلطنتی و رختشوی زن داشته و به جز این ها بیش از چهار هزار کنیز و خدمه زن نیز در قصر او زندگی می کردند واقعا که زندگی جالب و پر تجملی داشته است ,همه در گوشه و کنار پراکنده بودیم  که راجو دوباره همه ما را جمع کرده تا درباره مجازات های گوناگونی که در هند باستان وجود داشت صحبت کند.

اساطیر هندو کنده شده بر سنگ معبد ویروپاکشا منطقه باستانی هامپی

 او گفت هفت نوع مجازات که  در زبان سانسکریت به آن دندا Danda  گفته می شود و در اصل به معنی چوبدستی است اما از نظر حقوقی به معنی مجازات است وجود داشته :

۱-قطع اعضای بدن مانند دست  , پا و یا زبان بستگی به جرم انجام شده

۲-انداختن مجرم زیر پای فیل

۳-داغ کردن یکی از اعضای بدن بستگی به جرم انجام شده

۴-تبعید کردن

۵-شلاق زدن

۶-مصادره اموال

۷-قصاص

زن دوره گرد کولی در منطقه هامپی

 این مساله چه از نظر اجتماعی و چه از نظر بررسی قوانین حقوقی هند کهن واقعا  برایم جالب و شگفت آور بود البته مجازات کاست ها و طبقات بالا کمتر و محترمانه تر از کاست ها و طبقات پایین جامعه بوده است مثلا اگر مردی از کاست بالا به زنی از کاست نجس تجاوز می کرد ممکن بود فقط پولی به او و خانواده اش بپردازد اما اگر مردی از کاست پایین به زنی از کاست بالا تجاوز می کرد حتما به قتل می رسید.

زنان روستایی در منطقه باستانی هامپی در حال خوردن ناهار

 راجو این بار با فریادی که حاکی از خبری مهم بود گفت ناهار لشکر گردشگران خارجی مانند مورچه هایی که دانه ای برنج یافته اند به سرعت دور راجو گرد آمدند و لبخند بر تمامی لب ها نقش بست ,پیاده حدود پنج دقیقه به باغی رسیدیم که پشت بخش تاریخی “حمام ملکه ”  Queen Bath بود ,همگی بر روی چمن ها  ولو شدیم ,خانمی که یک کورتا شلوار هندی به رنگ بنفش برتن داشت و شالی به دور گردن خود انداخته بود شروع به گذاردن سینی های لبه دار هندی که به آنها تالی Thali  می گویند در مقابل هر نفر شد  در هر کدام از این سینی ها هفت کاسه کوچک و یک لیوان فلزی قرار داده بودند خوراک ها شامل پنج نوع خورش گیاهی هندی از جمله خورش دال عدس  و خورش بادمجان ,ماست پر چرب که در زبان هندی به آن داهی Dahi  می گویند ,ترشی انبه که در زبان هندی به آن آچار Achar  گفته می شود ,نان هندی گرد کوچک یا چپاتی ,برنج کته که در زبان هندی به آن چاول Chawal  می گویند و پیاز تازه خرد بود.